Çocuklarda Demir Eksikliği Anemisi Hakkında Bilgilendirme
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Hüseyin Sevim, çocuklarda sıkça karşılaşılan ve onların büyüme gelişimlerini olumsuz yönde etkileyebilen demir eksikliği anemisi konusunda aileleri bilgilendiriyor. Dr. Sevim, halk arasında kansızlık olarak bilinen aneminin bir hastalık değil, çeşitli sağlık sorunlarının klinik bir belirtisi olduğunu vurguladı. “Her aneminin tedavisi birbirinden farklıdır. Anemi tespit edildiğinde, biz hekimler, bunun nedenini araştırırız. Sebep belirlendikten sonra uygun tedavi yöntemini belirleriz. Anemiyi teşhis etmek için öncelikle kan sayımı (hemogram) yaparız. Bu testte, kırmızı kan hücreleri, hemoglobin ve hematokrit değerlerine bakarak anemi olup olmadığına karar veririz” dedi.
Çocuklarda Demir Eksikliği Belirtileri
Aneminin çocuklarda en yaygın nedeninin demir eksikliği anemisi olduğunu belirten Dr. Sevim, bu durumun belirtilerini şu şekilde sıraladı:
- Büyümenin hızlı olduğu ilk iki yıl ve ergenlik döneminde özellikle kız çocuklarında demir eksikliği sık görülür.
- Kilo ve boyda uzama yavaşlar; çocuklar akranlarından geri kalmaya başlar.
- Emekleme ve yürüme gibi motor becerilerde gecikmeler yaşanabilir.
- Demir eksikliği anemisi olan çocuklarda iştahsızlık, halsizlik, gelişim geriliği ve zekâ düzeyinde yavaşlama gözlemlenir.
- Dikkat dağınıklığı ve sinirlilik durumu ortaya çıkabilir, bu da okul başarısını olumsuz etkiler.
- Uyku düzeni bozulabilir; bazı küçük çocuklarda bayılma (katılma nöbeti) görülebilir.
- Ten rengi açık sarıya döner, pembeliğini kaybeder.
- İleri aşamalarda cilt bozuklukları, tırnaklarda kırılmalar ve soyulmalar görülebilir.
- Dilde ve ağızda yaralar oluşabilir; çocukta hırçınlaşma meydana gelir.
- Büyük çocuklarda çabuk yorulma ve nefes darlığı gelişebilir.
Pika Alışkanlığı Nedir ve Nasıl Gelişir?
Bazı çocuklarda, pika adı verilen, kağıt, toprak, kömür gibi yenmeyecek maddeleri yeme alışkanlığı gelişebilir. Bu durum zamanında müdahale edilmezse, zeka düzeyindeki gerilik kalıcı hale gelebilir. Ayrıca bağışıklık sistemi de etkilenir, vücut direnci düşer ve çocuk sık sık hastalanır.
Demir Eksikliği Olan Çocuklar Hangi Besinleri Tüketmeli?
Dr. Hüseyin Sevim, ileri seviyedeki demir eksikliğinin kalp yetmezliğine yol açabileceği konusunda uyararak şunları söyledi:
- Kan oksijen taşıma kapasitesi düştüğünde, kalp aşırı çalışmaya başlar, bu da kalp büyümesine ve yetersizliğe yol açar.
- Düzenli ve dengeli beslenme, çocukların sağlığı açısından son derece önemlidir.
- Özellikle demir açısından zengin gıdalara yönelmek gerekir. Demirden zengin en önemli besin grubu kırmızı et ve sakatatlardır, özellikle karaciğer çok faydalıdır.
- Çocuklar için köfte, sucuk, karaciğer, dalak, yürek, haşlama, salam, sosis gibi kırmızı et çeşitleri, balık, tavuk, pekmez, tahin, yumurta sarısı, kuru fasulye, nohut, mercimek, ıspanak, roka, kabak çekirdeği, fındık, ceviz, Antep fıstığı, üzüm ve kayısı gibi gıdaların tüketilmesi önerilir.
Et Yemeyen Çocuklarda Demir Eksikliği Riski
Et tüketmeyen çocuklarda demir eksikliği gelişme riski oldukça yüksektir. Eti sevmeyen çocuklara çorbalara kıyma ekleyerek besin değerini artırabilirsiniz. Özellikle 6 ay-2 yaş arası dönemde kıymalı tarhana çorbası oldukça faydalıdır. Yemeklerde eti sevmeyen çocuklara ızgara köfte şeklinde et sunulabilir. Sucuk, salam ve sosis demir açısından zengin olmakla birlikte, içerdiği katkı maddeleri nedeniyle daha az tercih edilmelidir. Bunun yerine, pastırma daha iyi bir alternatif olabilir.
Kan İlaçları Yerine Pekmez Tüketimi
Ailelerin kansızlık yaşayan çocuklarına kan ilacı yerine pekmez yedirmesinin yanlış bir yaklaşım olduğunu belirten Dr. Sevim, şunları ifade etti:
- Pekmezde bulunan demir miktarı, kan ilaçlarındaki demir miktarından çok daha azdır.
- Pekmez, bağışıklığı güçlendirici özelliği nedeniyle verilmeli, ancak asla kan ilacının yerini alamaz.
- Aşırı pekmez tüketimi de önerilmez. Ayrıca, aşırı süt ve çay tüketimi, pirinç, patates ve beyaz ekmek gibi karbonhidrat ağırlıklı beslenme demir eksikliğine yol açabilir.
- Ergenlik dönemindeki kız çocukları regl nedeniyle kan kaybı yaşarlar; bu dönemde beslenmelerine dikkat edilmelidir.
- Belirli aralıklarla kan sayımı yapılmalı ve demir eksikliği saptanırsa tedavi edilmelidir.
- 4-12 ay arasındaki süt çocuklarına koruyucu amaçlı demir damlası verilmelidir. C vitamini, bağışıklığı güçlendiren ve demir emilimini artıran bir vitamindir. Her gün düzenli olarak alınmalıdır.
- Portakal, mandalina, greyfurt, limon, yeşil biber, brokoli, kırmızı lahana ve yeşil yapraklı sebzelerin (marul, tere, roka, maydanoz) yanı sıra kuşburnu ve çilek gibi C vitamini açısından zengin meyveler tüketilmelidir. Çocuklar, sevdikleri meyve ve sebzeleri tercih etmelidir; bu noktada baskı yapılmamalıdır.
