Çocuklarda Ateş: Nedenleri ve Önlemler
Çocuklarda ateşin en yaygın nedeni enfeksiyonlardır. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Aydın, bu konuda önemli bilgiler vermektedir. “Soğuk algınlığı, grip, boğaz enfeksiyonları, sinüzit, bağırsak enfeksiyonları, kulak enfeksiyonları, krup, bronşiyolit ve idrar yolu enfeksiyonları, çocuklarda ateşe neden olabilen başlıca durumlardır. Bu ateşe yol açan en ciddi durumlar arasında menenjit ve kanda enfeksiyon (sepsis) bulunmaktadır. Ayrıca sıcak çarpması, romatizmal hastalıklar, habis tümörler ve bazı ilaçlar da ateşin yükselmesine sebep olabilir” şeklinde konuştu.
Çocukların Vücut Isısı
Uzm. Dr. Murat Aydın, her çocuğun yılda birden fazla ateşlenme yaşayabileceğini, ancak bu durumun özellikle ilk kez çocuğu ateşlenen aileler için kaygı verici olabileceğini vurguladı. Aileler için ne zaman endişeleneceklerini bilmemek zorlayıcı olmaktadır. Ateş, bir hastalığın belirtisi olabileceği gibi, vücudun enfeksiyonla savaştığını da gösteren bir işarettir. Normal bir çocuğun vücut sıcaklığı, yaşına ve aktivite düzeyine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Günün saatine göre de vücut sıcaklığı değişebilir; öğleden sonra ve akşamın erken saatlerinde en yüksek, gece ve sabahın erken saatlerinde ise en düşük seviyededir. Süt çocukları, daha büyük çocuklara kıyasla daha yüksek sıcaklıklara sahip olma eğilimindedir. Genel olarak ateş, makat ölçümünde 38 derece ve üzeri, ağızdan ölçümde ise 37 derece ve üzeri olarak tanımlanmaktadır.
Enfeksiyon Hastalıklarına Dikkat
Uzm. Dr. Murat Aydın, çocuklarda ateşin en yaygın nedeninin enfeksiyonlar olduğunu belirterek şu bilgileri paylaştı:
- Soğuk algınlığı
- Grip
- Boğaz enfeksiyonları
- Sinüzit
- Bağırsak enfeksiyonları
- Kulak enfeksiyonları
- Krup
- Bronşiyolit
- İdrar yolu enfeksiyonları
Ateşe neden olabilecek en ciddi durumlar arasında menenjit ve kanda enfeksiyon (sepsis) yer almaktadır. Ayrıca, diş çıkarma sürecinin ateşe yol açtığına dair yaygın bir inanç olsa da, bu görüşü destekleyecek yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Her zaman ateşin alternatif nedenleri araştırılmalı ve 38.9 derecenin üzerindeki vücut sıcaklıkları diş çıkarma ile ilişkilendirilmemelidir. 3 aydan küçük bir çocuğu aşırı giysi veya battaniye ile sarmak, ateşini yükseltebilir; ancak 38.5 derece veya daha yüksek bir makat sıcaklığının giysilerle ilgili olması muhtemel değildir ve mutlaka doktor tarafından değerlendirilmelidir. Ayrıca bazı çocukluk çağı aşıları da ateş yapabilmektedir; bu konuda aşıyı uygulayan sağlık personelinden bilgi almayı unutmayın.
Bazı Çocuklar Ateşliyken İyi Hissedebilir
Uzm. Dr. Murat Aydın, bazı çocukların ateşleri olduğunda kendilerini iyi hissedebileceğini belirtti. “Bununla birlikte, çoğu çocuk, ateşe neden olan hastalığın semptomlarını yaşayabilir. Çocuğunuzda kulak ağrısı, boğaz ağrısı veya karın ağrısı varsa, bu belirtiler ateşin nedeni hakkında önemli ipuçları sunabilir” dedi.
Vücut Isısını Kontrol Etmek İçin Dijital Termometre Kullanın
Yüksek ateş şüphesi durumunda, ateşin bir termometre ile ölçülmesi gerektiğini ifade eden Uzm. Dr. Murat Aydın, şunları söyledi:
“Alnından ateşi kontrol etmek kolay olsa da, her zaman doğru sonuç vermez. Modern dijital termometreler hızlı çalışır ve kullanım açısından oldukça pratiktir. Çocuğunuzun vücut ısısını kontrol etmek için dijital bir termometre kullanmak en iyi yöntemdir. Cıvalı termometreler, zehirlenme riski nedeniyle artık kullanılmamaktadır. Bir çocuğun ateşini ölçmenin en iyi yolu birkaç faktöre bağlıdır. Uygun teknikle dilaltında termometre tutabilen çocuklar (genellikle 4 veya 5 yaşından büyük) için ağızdan doğru şekilde ölçüm yapılabilir. Termometreyi dilaltında tutamayan bebekler ve çocuklar için koltuk altından ateş ölçümü yapılabilir. Koltuk altı sıcaklığı 37 derece üzerindeyse ve çocuğun hasta olduğu endişesi varsa, makat ölçüm gerekli olabilir. 3 ayın altındaki bebekler için makat ölçüm daha uygundur. Kulaktan veya alından yapılan ölçümler, makattan veya ağızdan ölçülen sıcaklıklardan daha az kesindir ve bu yöntemlerden biri ile doğrulanması gerekebilir.”
Soğuk Duş Aldırmayın
Ateşi yükseltmemek için alınabilecek önlemler hakkında bilgiler veren Uzm. Dr. Aydın, şunları belirtti:
- Çocuğunuz 6 aydan büyükse ve ateşi varsa, aşırı huzursuzluk olmadıkça tedavi gerekmeyebilir.
- Ateşin kendiliğinden düzelip düzelmeyeceğini görmek için beklemelisiniz.
- Odayı hafif serin tutun (22-23 derece).
- Hafif giysiler giydirdiğinizden emin olun.
- Çocukları sıvı alımı için teşvik edin.
- Kendilerini fiziksel olarak fazla zorlamadıklarından emin olun.
- Soğuk duş aldırmayın; bu, titremeye neden olabilir ve ateşi artırabilir.
- Ateşi düşürmek için çocuğunuza asla alkol sürmeyin; bu ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Ateş düşürmek için aspirin kullanmayın; Reye sendromu gibi ciddi yan etkilere neden olabilir.
- Asetaminofen ve ibuprofen, 3 ayın altındaki çocuklarda uzman görüşü alınmadan kullanılmamalıdır.
- Bol sıvı alımı, dinlenme ve ılık duş aldırma destek tedavisi olarak uygulanabilir.
Doktora Başvurulması Gereken Durumlar
Çoğu durumda ateşli bir çocuğun evde gözlemlenebileceğini ve/veya tedavi edilebileceğini belirten Uzm. Dr. Murat Aydın, hangi durumlarda uzman hekime başvurulması gerektiğini şöyle sıraladı:
- Üç aydan küçük bebeklerde, genel durumuna bakılmaksızın makat sıcaklığı 38 derece veya daha yüksekse.
- 3 aydan 3 yaşına kadar, makat ateşi 38 derece ve üstü olan veya 3 günden fazla düşkün görünen (örneğin huzursuz, sıvı alımı yetersiz) çocuklar.
- Aşırı sıvı kaybına işaret eden durumlar; ağız kuruluğu, gözyaşı olmadan ağlama, idrar yapmada azalma, bıngıldak bölgesinin normalden çökük olması.
- Makat sıcaklığı 38.9 derece veya daha yüksek olan 3 ila 36 aylık çocuklar.
- Ağız, makat, kulak zarı veya alın ısısı 40 derece veya daha fazla ya da koltuk altı sıcaklığı 39.4 derece veya daha fazla olan her yaştan çocuklar.
- Şiddetli baş ağrısı, karın ağrısı, kulak ağrısı ve boyun ağrısı olan çocuklar.
- Ateşli nöbet geçiren her yaştaki çocuklar.
- 5 günden uzun süredir başka hiçbir semptomu olmayan, tekrarlayan ateşi olan her yaştaki çocuklar.
- Kalp hastalığı, kanser, lupus veya orak hücreli anemi gibi kronik bir tıbbi sorunu olan her yaştaki çocuklar.
- Ateşi ve yeni bir deri döküntüsü olan çocuklar.
