Kelimeleri Nasıl Anlıyoruz?
Bilim insanları, beynimizde bir kelime ortaya çıktığında ne olduğunu tam anlamıyla çözememiştir. Osaka Metropolitan Üniversitesi Sürdürülebilir Sistem Bilimleri Yüksek Lisans Ana Bilim Dalında görev yapan Profesör Shogo Makioka’nın liderliğindeki bir araştırma grubu, “cisimleşmiş biliş” fikrini test etmeyi amaçlamıştır. Cisimleşmiş biliş, insanların kelimeleri, nesnelerle etkileşim kurma biçimlerine dayanarak anladığını öne sürer.
Bu bağlamda araştırmacılar, katılımcıların nesnelerle etkileşim kurma yollarının sınırlı olduğu durumlarda kelimelerin anlamsal işlenişini gözlemlemek üzere bir deney tasarlamışlardır. Popüler Science Türkiye dergisinin yazısına göre, kelimeler diğer kelimelerle belirli ilişkiler içinde ifade edilmiştir. Örneğin, bir “bardak” kelimesi “camdan yapılmış, içmek için kullanılan kap” şeklinde tanımlanabilir. Ancak, bardak kelimesi, sadece bir bardak su içmek için onu elinizde tuttuğunuzda ya da bardağı yere düşürdüğünüzde, kırılacağına dair bir anlayışa sahip olduğunuzda anlam kazanır. Bu tür bir anlayış olmadan, gerçek bir bardağı kullanabilen bir robot geliştirmek oldukça zor olacaktır. Yapay zeka araştırmalarında bu tür konular, gerçek dünyada simgelerin anlam haritasını çıkaran simge temellendirme sorunları olarak bilinir.
Eller Serbestçe Hareket Ettiğinde veya Engelendiğinde Sonuçlar Değişiyor
Peki, insanlar simge temellendirmeyi nasıl başarıyor? Bilişsel psikoloji ve bilişsel bilim, cisimlere yönelik anlamın, beden ve çevre ile etkileşimler yoluyla yüklendiği fikrini savunmaktadır. Araştırmacılar, cisimleşmiş bilişi test etmek amacıyla, deneklerin ellerinin serbestçe hareket ettiği ve hareketlerinin engellendiği durumlarda, beyinlerinin el ile kullanılabilen nesneleri tarif eden kelimelere nasıl yanıt verdiğini gözlemlemek için deneyler gerçekleştirmişlerdir.
Elde edilen bulgular, sol beyinde el ile kullanılabilen nesnelere yanıt olarak meydana gelen aktivitenin, el hareketinin engellendiği durumlarda önemli ölçüde azaldığını göstermektedir. Ayrıca, el hareketlerinin kısıtlanmasının sözel yanıtlar üzerinde de etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Scientific Reports bülteninde yayımlanan sonuçlar, el hareketlerinin kısıtlanmasının nesnelerin anlamını işlemeyi etkilediğini ve bu durumun cisimleşmiş biliş fikrini desteklediğini göstermektedir.
