Çinli Akıllı Telefon Üreticileri Türkiye’ye Yatırım Yapmaya Hazırlanıyor
Aralık ayında iki büyük teknoloji şirketinin Türkiye’ye farklı üretim modelleriyle giriş yapma hazırlığı hakkında medyada haberler çıkmıştı. Bu şirketlerin ardından, Çin merkezli akıllı telefon üreticileri Tecno, TCL, Xiaomi ve Vivo’nun da Türkiye’de yatırım yapmayı planladıkları ortaya çıktı. Çinli telefon şirketlerinin Türkiye’de üretim yapmayı tercih etmelerinin arkasında, ABD ile yaşanan ticaret savaşlarının etkisi yatıyor. Bu durumdan en çok etkilenen şirket ise Huawei oldu. Diğer Çinli akıllı telefon üreticileri ise en kötü senaryoya hazırlık yaparak, pazar çeşitliliğini artırmayı hedefliyor.
Öte yandan, Türkiye’nin geçtiğimiz yıl yürürlüğe giren ithalat uygulamaları nedeniyle ucuz telefonların fiyatları artmıştı. Bu nedenle, bu şirketlerin amacı Türkiye’de fiyat avantajı elde ederek rekabet edebilir hale gelmek ve Türkiye’ye yakın pazarlarla ticaret yapmaktır. Bu yazıda, bu şirketlerin Türkiye’de üretim yapma tercihinin nedenlerini ve bu durumun telefon fiyatları ile sektöre olan etkilerini ele alacağız.
İthalat Uygulaması Ucuz Telefon Fiyatlarını Yükseltti
Bu şirketlerin Türkiye’de üretim yapmayı seçmesinin en büyük nedenlerinden biri, geçen yıl cep telefonu ithalatında yapılan değişikliklerdir. Bu değişiklikle birlikte, birim fiyatı 200 doların altında olan cep telefonlarına ithalatta gözetim uygulaması getirildi. Böylelikle, fiyatı 200 doların altında olan cep telefonları, Türkiye’ye giriş yaparken 200 dolarmış gibi vergiye tabi tutuldu. Daha düşük vergilendirme için gözetim belgesi talebinde bulunmak isteyen şirketlerin, bazı bilgileri açıklamaları gerekiyordu. Gözetim uygulaması, ithal edilen bir malın gerçek bedeli üzerinden değil, idare tarafından belirlenen bedel üzerinden vergilendirilmesine dayanmaktadır. Bu uygulama nedeniyle ucuz telefonların fiyatları yükselmiş oldu. Ancak, Samsung ve Oppo gibi şirketlerin Türkiye’de üretim yapmasının önünü açmak amacıyla, cep telefonu üretiminde kullanılacak aksam ve parçaların demonte halde ithalatı 31 Ağustos’a kadar bu uygulamadan muaf tutuldu.
Bütün Android Telefon Üreticileri Gelecek
Teknoloji yazarı Erdi Özüağ’a göre, Samsung ve Oppo’nun ardından başka şirketlerin de Türkiye’de üretime geçmesi bekleniyor. Özellikle Android işletim sistemiyle çalışan bütün akıllı telefon markalarının Türkiye’de üretime başlamasını umuyor. Özüağ, bu şirketlerin Türkiye’de üretim yapmayı tercih etmelerinin nedenlerini şu şekilde sıralıyor:
- Türkiye, ekonomik şartlar ne olursa olsun, nüfus ve sosyolojik etmenlerin etkisiyle yüksek telefon satışına sahip bir ülke.
- Yıllık telefon satışı Türkiye’de 10-13 milyon arasında değişiyor.
- Türkiye, canlı ve çekici bir pazar sunuyor.
- Geçen yıl mayıs ayında getirilen ithalatta gözetim uygulamasıyla fiyatların artması, firmaları yerli üretime yönlendirdi.
- TL’nin dolar karşısındaki performansı üretim maliyetlerini düşürdü.
- Türkiye’de üretilen bir cihazı, pazar potansiyeli olan diğer ülkelere satmak daha kolay.
- Gümrük Birliği üyesi olan Türkiye, Avrupa’ya ürün sevkiyatında ticaret savaşı nedeniyle Çin’den daha avantajlı.
- Balkan ülkeleri ve Türk cumhuriyetlerine ürün göndermek daha kolay ve bu pazarlar henüz doygunluğa ulaşmamış durumda.
5 Bin Lira Altı Cihazlarda Yüksek Rekabet
Üretime ilk başlayan şirketlerin avantaj elde edebileceğini vurgulayan Özüağ, Türkiye telefon pazarını iki segmentte değerlendiriyor: 5 bin lira altı ve üzeri cihazlar. 5 bin liranın üzerindeki fiyat aralığında yalnızca Apple’ın cihaz satabildiğini belirten Özüağ, 5 bin liranın altındaki cihazlar arasında Samsung ve Xiaomi gibi firmalar arasında büyük bir rekabet olduğuna dikkat çekiyor. İlk üretime başlayan şirketlerin, fiyat avantajı elde edebileceğini düşünüyor. Örneğin, eğer Oppo Türkiye’de ilk üretime başlarsa, bu şirkete 700-800 liralık bir fiyat avantajı sağlayabilir.
Samsung, Atmaca Elektronik ile Anlaştı
Bu şirketler, Türkiye’de yapacakları yatırımlar için farklı üretim modelleri belirledi. Akıllı telefon üretimini Türkiye’de gerçekleştirmek için ne kadar yatırım yapacakları ya da ne kadar istihdam sağlayacaklarına dair resmi bir açıklama bulunmamakla birlikte, basına yansıyan bazı bilgiler mevcut. Dünya gazetesi, Samsung’un Atmaca Elektronik ile üretim konusunda bir anlaşma imzaladığını ve ilk yerli telefonların satışına birkaç hafta içinde başlanacağını aktardı. Güney Kore merkezli Samsung’un yerli cep telefonlarının üretimine Atmaca Elektronik’in Esenyurt’taki tesislerinde haftalar önce başladığı belirtildi. Almanya merkezli araştırma şirketi GfK’ye göre, Türkiye akıllı telefon pazarında adet bazında yüzde 40,4’lük bir payla en büyük hisse sahibi olan firma Samsung’dur.
Oppo Fabrika Kiraladı
Dünya gazetesinin diğer bir haberine göre, Oppo, Tadım’ın sahibi olan Tekinalp ailesi ile fabrika kiralamak için anlaşma sağladı. 50 milyon dolarlık bir yatırım yapmayı planlayan Oppo’nun kiraladığı fabrikanın bir yıldır boş olduğu ve başlangıçta 1000 kişiye istihdam sağlayacağı ifade edildi. 2018 yılı sonunda Türkiye pazarına giren Oppo, bir yıl içerisinde pazar payını yüzde 8’e ulaştırmayı başardı.
Xiaomi, 29 Milyon Dolar Yatırım Yapacak
Bloomberg HT’nin haberine göre, Xiaomi Türkiye’de üretim için yaklaşık 20 milyon dolarlık bir yatırımla başlayacak. İstanbul Avcılar’da bir fabrika kuracak olan Xiaomi, ilk aşamada 2 bin kişiye istihdam sağlayacak, ikinci aşamada ise kapasite artışına gidecek. İkinci aşama ile birlikte yatırım miktarının 30-40 milyon dolara ulaşması bekleniyor. Tecno’nun Türkiye’de yerli üretim için 25 milyon dolardan fazla yatırım yapacağı bildirildi.
Yetişmiş İnsan Kaynağı Açısından Önemli Olacak
Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, bu şirketlerin Türkiye’de üretim yapmaya başlamasının tüketici, devlet ve sektör açısından olumlu sonuçlar doğuracağını belirtiyor: “Alt segment ürünlere daha kolay ulaşılabilecek ve fiyatlar daha uygun hale gelecek. Devlete olan yansıması da olumlu olacak. Her vergi artışından sonra kayıt dışı alanın büyüdüğünü görüyoruz; bu durum sektör açısından önem taşıyor.” Mobil telefon sektörünün yalnızca Türkiye’de değil, tüm dünyada ithalata dayalı olduğunu vurgulayan Turnacı, Türkiye’nin Ortadoğu ve Rusya pazarlarına yakınlığı nedeniyle coğrafi avantajını daha iyi kullanması gerektiğini ifade ediyor. Turnacı, bu atılımın insan kaynağının yetişmesi açısından da olumlu sonuçlar doğuracağını belirtiyor: “Dünyaca ünlü bu firmaların bizim yetişmiş insan kaynağımızı değerlendirmesi, gelecek teknolojilerde söz sahibi olmamız açısından kritik. Bu firmalarda yetişen Türk mühendisleri ve yazılımcılar, yarının hızla gelişen teknolojilerinde sürprizlerle karşımıza çıkabilir.”
