Çiklit Balıkları ve Vatozların Zeka Testi
Çiklit balıkları (Pseudotropheus zebra) ve vatozlar (Potamotrygon motoro) üzerinde yapılan ilginç bir araştırma, bu su canlılarının bilişsel yeteneklerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırmacılar, başlangıç aşamasında bir su haznesinde bulunan balıklara, mavi veya sarı renkten oluşan en fazla beş adet geometrik şekil (kare, daire ve üçgen) içeren bir görüntü göstermiştir. Balıkların, bu şekillerin sayısını ve rengini akıllarında tutmaları için beş saniyelik bir süre verilmiştir.
Görüntü gösteriminden sonra, balıkların bulunduğu haznede, üzerinde farklı görüntüler bulunan iki kapı açılmıştır. Bu kapılardan birinin üzerindeki görüntü, ilk gösterilen görselden bir fazla şekil içerirken, diğer kapıda bir şekil eksikti. Testin kuralı oldukça basitti: Eğer orijinal görüntüdeki şekiller maviyse, balığın fazladan bir şeklin bulunduğu kapıya; eğer sarıysa, bir eksik şeklin olduğu kapıya gitmesi gerekiyordu. Doğru kapıyı seçen balıklar, yiyecek ile ödüllendirilmiştir.
Deneyin sonuçları oldukça dikkat çekiciydi. Sekiz çiklit balığından altısı ve sekiz vatozdan dördü, eğitim süreçlerini başarıyla tamamlamıştır. Testler sırasında, balıkların toplama işlemini daha hızlı ve kolay bir şekilde öğrendikleri gözlemlenmiştir. Ancak araştırmacılar, balıkların sadece bir davranış kalıbını ezberleyip ezberlemediğinden emin olmak için daha kapsamlı testler gerçekleştirmiştir.
Bir denemede, başlangıçta üç adet mavi şekil gösterilen balıklara, “artı bir” veya “eksi bir” yerine “artı bir” ve “artı iki” seçenekleri olan kapılar arasında seçim yapmaları istenmiştir. Bu aşamada balıklar, görece kolay bir seçim yapmanın ötesinde, aritmetik ilişkiyi gerçekten anladıklarını göstererek “artı bir” yönergesini tutarlı bir şekilde takip etmişlerdir.
