İlk Cemre Ne Zaman Düşüyor?
Anadolu’da yaygın olan halk takvimine göre yıl, “Kasım” ve “Hızır” günleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu ayrım, kıştan bahara geçişin sembolü olarak kabul edilen cemrelerin düşmesiyle ilgilidir. Cemrelerin düşmesi, kış mevsiminin sona erdiğinin ve baharın habercisi olduğunun bir işareti olarak görülmektedir. Geleneksel inanışa göre, ilk cemre havaya, ikinci cemre suya ve üçüncü cemre ise toprağa düşer. Bu üç cemrenin düşmesinin ardından havaların ısınacağına inanılmaktadır.
Cemre Düşme Sıralaması ve Tarihleri 2025
Halk takvimine göre, Kasım Günlerinin 100. günü, miladi takvimde 15 Şubat olarak belirlenmiştir. Bu tarihten sonra kışın etkisinin azalmaya başladığı kabul edilir. Halk arasında bu durum “Geldik yüze, çıktık düze” şeklinde ifade edilmektedir. Cemrelerin düşmesi ise bu tarihten 5 gün sonra, yani 20 Şubat’tan itibaren başlamaktadır.
İlk Cemre Ne Zaman Düşer, Cemre Kaç Günde Bir Düşüyor?
Havaların ısınmasını simgeleyen ve bahar bayramı Nevruz’un da yaklaştığını gösteren ilk cemre, 19-20 Şubat tarihlerinde havaya düşecektir. İkinci cemre, 26-27 Şubat tarihlerinde suya düşerken, üçüncü ve son cemre ise 5-6 Mart tarihlerinde toprağa düşecektir. Üçüncü cemrenin düşmesinin ardından baharın geldiği kabul edilmektedir. Ayrıca cemrelerin halk arasında birer hafta arayla düştüğü düşünülmektedir.
Cemre Kelime Anlamı
Cemre kelimesinin anlamı; kor, yanmış kömür parçası, kıvılcım, yükselen ateş ve köz gibi terimleri içermektedir. Cemre, soğuk kış günlerinin ardından havayı, suyu ve toprağı ısıttığına inanılmaktadır. “Cemre düşmesi” olayı, hayvancılıkla uğraşanlar için dışarı çıkaramadıkları hayvanların otlaklara kavuşma zamanının yaklaştığını, tarımla uğraşanlar için ise toprağın işlenme dönemine geldiğini ifade etmektedir.
Cemre Ritüelleri
İstanbul Üniversitesi (İÜ) Türk Halk Bilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Abdulkadir Emeksiz, cemrenin çiftçilerin tarımsal faaliyetlerinde önemli bir rol oynadığını belirtmektedir. Isınmayan toprağa atılan tohumun yeşermesi mümkün olmadığından, çiftçiler, tohum ekmek veya bağ sürmek gibi işlere başlamak için cemrenin düşmesini beklemektedirler. Cemrenin düştüğü tarihlere ilişkin bazı ritüeller ise şu şekildedir:
- Rize halkı, cemre düştüğü zaman çocuklarına çarık giydirmemektedir.
- Ege Bölgesi’nde koç ve teke katımı, üçüncü cemrenin düşüşü hesaplanarak gerçekleştirilmektedir.
- Yeni doğan yavruların aşırı soğuktan etkilenmemesi için koyun ve keçilerin doğurma zamanı üçüncü cemrenin düşüşüne denk gelecek şekilde ayarlanmaktadır.
- Orta Rodop bölgesindeki Türk köylerinde yaşayan yaşlılar arasında cemreyle ilgili bazı inanış ve uygulamalar hala devam etmektedir.
Buradaki halk, kışın ve karın “kendini unutan tembel bir nesne” olduğuna inanmaktadır. Eskiden ailedeki en yaşlı kadın, cemrenin düştüğü gün ateşteki külleri bir kaba doldurup avludaki karın üzerine daire şeklinde serpermiş. Daha sonra insanlar, cemrenin düştüğü gün karla buzla kaplı yollara kül, kum ve çakıl dökmek yerine ot, çöp, çiçek kırıntıları serpmeye başlamışlardır. Bu uygulamaları yapanlar, Toprak Ana’ya “Ağaçlar, otlar ve çiçekler sana dönüş için hazır” dediklerini ifade etmektedirler.
