Böbrek Taşlarının Oluşumu ve Belirtileri
Prof. Dr. Önder Yavaşcan, çocuklarda en sık rastlanan böbrek taşı tiplerinin kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat olduğunu belirtmiştir. Çocukların beslenme alışkanlıklarının da böbrek taşı oluşumunda önemli bir rol oynadığını vurgulayan Yavaşcan, taş oluşumunun en yaygın nedenlerini şöyle sıraladı:
- Genetik yatkınlık
- Yaşa ve vücut ağırlığına uygun yeterli su tüketmemek
- Tuzlu gıdalar, işlenmiş etler ve soslar
- Paketlenmiş gıdalar ile gazlı içeceklerin aşırı tüketimi
- İdrar yolu enfeksiyonları
- İdrar yolu tıkanıklıkları
- Reflü hastalığı
- Gereksiz vitamin kullanımı
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Prof. Dr. Yavaşcan, çocuklarda böbrek taşlarının bazen belirti vermeden ilerleyebileceğini, bu durumun özellikle tehlikeli olabileceğini ifade etti. Taşların idrar yolunda hareket etmeye başlaması durumunda ise aşağıdaki belirtilerin ortaya çıkabileceğini söyledi:
- Ani ve şiddetli böbrek bölgesi ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- Kasık ağrısı
- İşeme sırasında yanma veya ağrı
- İdrarda kan görülmesi
- Ateş ve idrar yolu enfeksiyonu belirtileri
Küçük çocuklarda ise huzursuzluk ya da gaz sancısı olarak algılanan ağlama nöbetleri de şikayetler arasında yer alabilir. Ultrasonografi, hastaya zarar vermeyen en yaygın tanı yöntemidir. Eğer ultrasonografide taş tespit edilemezse ancak şüpheler devam ederse, bilgisayarlı tomografi gibi ileri tanı yöntemleri kullanılabilir.
Tekrarlama Eğilimi ve Beslenme Önerileri
Böbrek taşlarının tekrarlama eğiliminde olduğunu belirten Prof. Dr. Yavaşcan, çocuklarda dikkat edilmesi gereken beslenme alışkanlıklarını şu şekilde özetledi:
- Sıvı tüketimini artırın ve içilen su miktarını düzenli olarak kontrol edin.
- Tuz, işlenmiş etler, soslar, paketlenmiş gıdalar ve gazlı içeceklerin tüketimini kısıtlayın.
- Sebze ve meyve tüketimini teşvik edin.
- Gereksiz ve bilinçsiz vitamin ile takviye ürünlerinden kaçının.
Tedavi Süreci
Taş kırma ve üreterorenoskopik yöntemler hakkında bilgi veren Prof. Dr. Yavaşcan, tedavi sürecinde önceliklerin taşın büyüklüğü ve hastanın yakınmaları olduğunu vurguladı. Eğer taş, çocuğun ağrı hissetmesine veya semptomlara yol açıyorsa ya da tıkanmaya neden oluyorsa, ilk tercih olarak şu yöntemler uygulanmalıdır:
- Serum tedavisi, ağrı kesiciler ve kanal genişleticiler kullanarak yakınmaları azaltmak
- Taşın düşürülmesini kolaylaştırmak
Bu durum ciddi ise, hastanın hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi önerilir. Taşların boyutları büyükse ve tıbbi tedavi etkili olmazsa, taş kırma tedavileri (litotripsi) ile taşlar küçük parçalara ayrılarak düşürülmesi sağlanabilir. Taş kırma işlemine uygun olmayan hastalarda ise üreterorenoskopik yöntemle idrar yollarına endoskopik olarak girilerek taş çıkarılabilir veya kırılabilir. Ayrıca, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olan hastalarda reflü mutlaka araştırılmalıdır.
