Böbrek kumu dökme belirtileri şahıstan bireye değişkenlik gösterebilir. Birtakım hastalar böbrek kumu dökerken rastgele bir ağrı ve acı hissetmezken birtakım hastalarda bu süreç çok ağrılı ve sancılı olabilmektedir.
Hastalığın tarifi: Böbrek taşı; böbrek kanalları içerisinde oluşan mineral içerikli sert kitlelerdir.
Neden olur ?:Böbrekte taşların oluşumu birçok faktörün bir ortaya gelmesi ile ortaya çıkmaktadır. Böbreklerde şekillenen ve atılan idrarın ölçüsü çok değerli olup, bir grup faktörlerin tesiri ile birtakım kimyasal unsurların idrar yoluyla atılımı artmakta ve alınan sıvı ölçüsüne bağlı olarak azalabilen idrarda bu hususlar kolaylıkla çökerek, küçük kristallerin oluşmasına yol açmaktadır. Bu kristaller şekillendikten sonra süratle birleşerek böbrek taşlarını oluşturmaktadır.
Şikayetler ve Bulgular: Taşın bulunduğu taraftaki yan boşluk ağrısı en değerli belirtidir. Ağrı şiddetli, bıçak saplanır biçimde olabildiği üzere bazen de uzun sürebilen ve dayanılabilen yan ağrıları olabilmektedir. Bilhassa böbrekten çıkıp idrar kanalına (üreter) giren taşlar, çok daha şiddetli ağrı oluşturmaktadır. Ağrının şiddeti vakit zaman artıp azalabilir. Ayrıyeten idrarda kanama, yanma, bulantı ve kusma da görülebilmektedir.
Tanı: En sık uygulanan inceleme tekniği ultrasonografidir. Hastalara rastgele bir uygulama zorluğu oluşturmayan, kolay ve pratik bir uygulamadır. Boş yahut ilaçlı böbrek sineması (IVP), spiral, bilgisayarlı tomografi üzere radyolojik sistemlerle de teşhis konulabilmektedir. Tedavi planı, taşların bulundukları yere, sayısına ve taşların çapına bağlı olarak değişmektedir.
Tedavi:
Taş Kırma(ESWL)
Vücut dışında oluşturulan şok (basınç) dalgalarının böbrekteki taşlar üzerine odaklanması ile taşların kırılması temeline dayanan çağdaş, pratik ve ağrısız tedavi halidir. Bu yolla taşlar küçük modüllere ayrıldıktan sonra bedenden dışarı atılabilmektedir. Tüm taşların tedavisinde tesirli olmayıp; büyük taşlar, çok şişmanlık, kanama bozuklukları, idrar yollarında enfeksiyon ve idrar yollarında tıkanıklık, bu formül için mahzur teşkil eden faktörlerdir.
Endoskopik Yöntemler
Böbrek ile idrar torbası ortasında yer alan üreterde (idrar kanalı) takılıp kalan taşların tamamına yakını üreteroskopi metoduyla tedavi edilebilmektedir. Bu formül, açık ameliyat yapılmaksızın endoskopik yoldan (kapalı, bedene kesi uygulanmadan) yapılır. Süreç sırasında özel ışıklı bir alet ile taşın bulunduğu idrar kanalına girilerek taşa ulaşılır, büyük taşlar kırılarak küçültülüp direkt dışarı alınarak idrar kanalı taşların tümünden temizlenir. Yeniden böbrek içindeki taşlar da Fleksible Üreterorenoskopi tekniğiyle üreter(idrar kanalı)’den girilerek böbreğe kadar çıkılır ve taş kırılır.Hastanın uygunlaşması ve günlük aktivitelerine dönmesi çok süratli olup tıpkı gün hasta meskenine gönderilebilmektedir.
Perkütan Taş Cerrahisi
Teknolojik gelişmeler ve çağdaş yaklaşımlar sayesinde, günümüzde böbrek taşlarının %99’u kapalı ameliyat metotları ile tedavi edilebilmektedir. Taş kırma prosedürü ile tedavi edilemeyen yahut kırılsa da dökülemeyecek büyüklükte olan taşların birçoklarında, perkütan taş cerrahisi uygulanmaktadır. Cilt üzerine yapılan 1 cm’lik kesi ile böbreğe endoskopik olarak girilerek taşlara ulaşılmakta ve bu taşlar kırılarak dışarıya alınmaktadır. Süreç sonrasında hastalar, büyük ameliyat yarası olmaması nedeniyle erkenden ayağa kalkabilmekte, çok kısa müddette güzelleşerek, aktivitelerine dönebilmektedir.
Açık Ameliyat
Günümüzde artık hem teknolojik gelişmeler ile yaygın uygulanan endoskopik (kapalı) teşebbüsler, hem de taşların daha küçük boyutlarda iken tespit ve tedavi edilebilmesi nedeniyle açık cerrahi teşebbüslerin oranı % 1- 2 kıymetlerine kadar gerilemiş bulunmaktadır. Böbreklerin çabucak hemen tüm boşluklarını dolduran büyük ve kompleks taşlar ile taşların alt kısmında tedavi sonrasında düşmelerini engelleyecek darlık bulunması durumlarında bu formül seçilebilmektedir.
Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Konular:
Yeniden Taş Oluşumunun Engellenmesi
“Böbrek ve İdrar yolları taş hastalığı”, tedavi edilmiş olsa bile tekrar edebilmektedir. Bu nedenle idrar yollarında taş olan hastaların tedavi sonrasında ileri incelemeler ile yakından takibi gerekmektedir. Günümüzde artık başarılı bir halde taşların bedenden uzaklaştırılmaları kadar yeni taşların oluşumunun engellenmesi de çok büyük kıymet taşımaktadır. Böbrek ve idrar yollarında bulunan taşların büyümesini yahut tekrar taş oluşmasını engelleyecek en tesirli ve gerekli birincil tedbir gün içerisinde en az 2.5 litre su içilmesidir. Bu yolla yoğunluğu daha azalacak olan idrar ile taş oluşturabilecek risk faktörleri çok daha kolay atılabilecek ve bu hususlar bir ortaya gelip çökme imkanı bulamayacaktır. Kimi yiyecek ve içeceklerin, içeriklerinde yer alan birtakım risk faktörleri nedeniyle taş oluşum riskini artırdıkları çok güzel bilinmektedir. Bu husus bilhassa son 10 yıllık süreçte daha çok ehemmiyet kazanmış olup, hastaların besin alışkanlıklarının bu mevzuda tecrübeli bir diyetisyen tarafından çok yeterli kıymetlendirilmesi ve günlük besinlerin uygun besinlerle desteklenmesi giderek daha fazla kıymet arz eden bir hami tedbir olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıyeten, uygun kiloyu sürdürme ve yeteri kadar yapılan fizik antrenmanları de belirlenen risk faktörlerinden uzaklaşma için tesirli tedbirler ortasındadır. Son olarak taş hastalığından muzdarip bireylerin, bilhassa de ailesinde bir yahut birden fazla bireyin taş hastalığı bulunan hastaların genetik açıdan da ayrıntılı olarak kıymetlendirilmesi, bu yolla hem bu hastalığa olabilecek yatkınlık ile, gelecekte oluşabilecek yeni taş oluşum riskinin belirlenmesi de bu husus ile aktif olarak uğraşan merkezlerin üzerinde durduğu ve ağır olarak çalıştığı bir mevzu olup, sık tekrar eden taş hastalığında kesinlikle ele alınması gereken bir bahistir. Unutulmaması gereken husus, taş hastalığının erken teşhis, tesirli ve en az ziyan veren prosedürler ile tedavi ve çok yakın takip gerektiren bir sorun olduğudur. Fakat bu halde gelecekte oluşabilecek yeni taşları engellemek mümkündür. Evvelce yapılan bir açık ameliyat ile ortadan kalktığı zannedilen ve gereken tedbirler alınmadığı için sık sık tekrar edip geriye dönüşümü olmayan yapısal, fonksiyonel sorunlara yol açabilen taş hastalığı bu alanda tecrübeli bir merkez tarafından ele alınması gereken, birden fazla disiplinin yaklaşımı ile hastaya çok az ziyan veren tesirli tedavinin yanı sıra ayrıntılı bir araştırmanın mutlak gerekli olduğu bir sorun durumuna gelmiştir.
Taş Hastaları Neler Yapmalıdır?
Her gün yeteri kadar sıvı alınması ( 2-2.5 lt, 10-12 bardak)
Sık tekrar eden taş hastalığı durumunda yiyeceklerin düzenlenmesi
Sistemli yürüyüş ve egzersizler
Gerilimden uzak bir hayat stilinin sağlanabilmesi
6 ayda bir idrar tahlili ile ultrasonografi incelemesinin tekrarı
Bedende taş oluşumuna yol açan sebeplerin aydınlatılması maksadıyla kan ve idrar örneklerinin incelenmesi ve gereken tedavinin başlatılması
Mevcut taşların büyümeden gereken tedbirlerin alınması ve taşların uygun usullerle temizlenmesi
Düşürülen taşların tahlil maksadıyla biriktirilmesi ve inceleme gayesiyle bu mevzu ile ilgilenen tecrübeli merkezlere başvurulması
Ailesinde yaygın taş hastalığı bulunan ve sık sık taş oluşumu ile karşılaşan bireylerin bu hususta tecrübeli merkezlerde genetik incelemelerden geçmesi
