Baş Ağrısı ve Gebelik: Dikkat Edilmesi Gerekenler
Baş ağrısı, özellikle doğurganlık çağındaki kadınlar arasında en yaygın şikayetlerden birini oluşturuyor. Norveç’te gerçekleştirilen bir araştırma, 40 yaşın altındaki kadınların %60’ının son bir yıl içinde baş ağrısı yaşadığını ortaya koymuştur. Bu durum, özellikle gebelik dönemi ve sonrasında meydana gelen baş ağrılarının hem anne hem de bebek sağlığı açısından büyük bir önem taşıdığını göstermektedir. Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Tanju Demirören, 2015 yılında yapılan bir çalışmanın, acil servise başvuran gebelerin %35’inde baş ağrısının ikincil bir sağlık sorununa (gebeliğe bağlı hipertansiyon) bağlı olduğunu belirttiğini ifade etmektedir. Bu nedenle, gebelikte veya doğum sonrası yeni ortaya çıkan baş ağrılarının detaylı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekmektedir.
“20. gebelik haftasından sonra veya doğum sonrası 2 hafta içinde ortaya çıkan baş ağrıları, gebelikte yüksek tansiyon (preeklampsi) ve buna bağlı nöbet (eklampsi) gibi ciddi durumların ilk belirtileri olabilir” diyen Dr. Demirören, bu konunun önemini vurgulamaktadır.
Nedenlerin Başında Gebelik Zehirlenmesi Var
20. gebelik haftasından sonra atipik veya yeni gelişen baş ağrılarında, kişinin tansiyonu normal olsa bile gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) düşünülmelidir. Dr. Demirören, yapılan değerlendirmelerde bu tür vakaların yaklaşık üçte birinde preeklampsi tespit edildiğini belirtmektedir. Bu baş ağrıları genellikle yaygın, sabit, orta ve ağır şiddette, zonklayıcı bir nitelik taşımaktadır. Aynı zamanda bulanık görme, ışık hassasiyeti ve bilinç değişiklikleri gibi belirtiler de görülebilir. Migrene bağlı baş ağrısında da benzer bulgular ortaya çıkabilir. Ancak migrende ağrı sıklıkla tek taraflıdır. Tanı, sistemik muayene, tansiyon ölçümleri ve göz muayenesi ile konulmaktadır. Bununla birlikte, gebelerin baş ağrılarında nörolojik değerlendirmenin de büyük bir önemi bulunmaktadır. Preeklampsi kaynaklı baş ağrısında, beyin kanaması olmadığı sürece nörolojik muayene sonuçları genellikle normaldir.
Baş Ağrısıyla Birlikte Bu Belirtiler Varsa Dikkat!
Op. Dr. Tanju Demirören, baş ağrısı yaşayan gebelerde altta yatan ciddi bir hastalığı düşündüren belirtileri şu şekilde sıralamaktadır:
- Baş ağrısı ile birlikte zihin bulanıklığı
- Kasılmalar (konvülsiyon)
- Göz dibi ödemi
- Ense sertliği
- Nörolojik bulgular
- Ağrının aniden çok şiddetli başlaması
- İlk kez migren benzeri ağrının ortaya çıkması
- Önceden var olan ağrıdan farklı şiddette ve şekilde baş göstermesi
- Ağrının uykudan uyandıracak kadar şiddetli olması
- Ağrı kesicilere rağmen ağrının azalmaması
Bu belirtilerle başvuran gebelerin kapsamlı bir şekilde incelenmesinin doğru tanı açısından hayati önem taşıdığına vurgu yapan Dr. Demirören, “Eğer gebelik öncesinde gerginlik tipi, migren veya küme baş ağrısı öyküsü varsa ve belirtiler daha önceki ağrı tablosuyla uyumlu ise, gebelik zehirlenmesi dışlandıktan sonra ek bir müdahale gerekmeyebilir. Ancak gebelikte baş ağrısı ile birlikte yüksek tansiyon tespit edilmesi durumunda dikkatli olunmalıdır” diye eklemektedir.
En Sık Migren Görülüyor
Baş ağrısı sebebiyle doktora başvuran gebelerin üçte birinde altta yatan başka bir hastalık (gebelik hipertansiyonu, preeklampsi vb.) saptanırken, üçte ikisinde ise migren tipi baş ağrısı görülmektedir. Dr. Demirören, hangi hastalıkların hangi belirtilerle kendini gösterdiğini şu şekilde açıklamaktadır:
Migren, gerilim tipi veya küme tipi baş ağrısı olan gebelerin çoğu genellikle gebelik öncesinde tanı almışlardır. Gebelikte ilk defa ortaya çıkan veya atipik baş ağrılarında, gebeliğe bağlı hipertansiyon dışlandıktan sonra, yarısının migren ve diğer yarısının gerilim ve küme tipi baş ağrıları olduğu gözlemlenmiştir. Migren baş ağrısı, genellikle %70 oranında tek taraflıdır; %30 oranında ise her iki ön lobda veya başın tamamında yaygın olarak hissedilmektedir. Bu tür baş ağrıları, rutin fiziksel aktivitelerle artış gösterir, orta ve ağır şiddette başlar, giderek şiddetlenir ve zonklayıcı bir nitelik taşır. Hasta karanlık ve sessiz bir ortama kaçma eğilimindedir. Ağrılar 4 ila 72 saat arasında sürebilir ve bulantı, kusma, ışığa duyarlılık, sese tahammülsüzlük gibi öncü belirtilerle birlikte olabilir. Gebelikte migreni olan kadınların %60-70’inde ağrı sıklığında azalma gözlemlenir, ancak doğum sonrası dönemde artış yaşanabilir. Migren ataklarının gebelik üzerinde olumsuz bir etkisi bulunmamaktadır.
Gerginlik ve Küme Tipi Ağrının Farklılıkları
Gebelik öncesi tanı almış olan diğer baş ağrı grupları gerginlik ve küme tipi baş ağrılarıdır. Her iki tür arasındaki ayırıcı özellikleri Dr. Demirören şu şekilde açıklamaktadır:
- Gerginlik Tipi Ağrı: Çift taraflıdır, baskı veya basınç hissi şeklinde artar ve azalır. Hasta aktif bir şekilde hareket edebilir veya dinlenmek isteyebilir. Ağrı süresi 30 dakikadan 7 güne kadar değişebilir ve eşlik eden başka bir belirti yoktur.
- Küme Tipi Ağrı: Her zaman tek taraflıdır ve genellikle göz veya şakak çevresinde başlar. Ağrı aniden başlar ve dakikalar içinde şiddetini artırır. Ağrı derin, sürekli ve ızdırap verici bir nitelik taşır. Hasta aktif kalmayı tercih eder. Ağrı süresi 15 dakikadan 3 saate kadar uzanabilir ve aynı tarafta gözde sulanma, kızarıklık, burunda tıkanıklık, burun akıntısı, göz kapağında sarkma, gözbebeğinde küçülme gibi belirtiler görülebilir.
Tedavi Ağrı Tipine Göre Şekilleniyor
Daha önce baş ağrısı hikayesi olmayan bireylerde ani ve şiddetli başlayan baş ağrıları durumunda, klinik ayrım açısından nörolojik görüntüleme (MR) daha sık bir şekilde kullanılmalıdır. Baş ağrısı ile başvuran gebelerde gerekli laboratuvar ve klinik incelemelerin ardından, gebelik hipertansiyonu veya eklampsi (gebelikte yüksek tansiyona bağlı nöbetler) riski ortadan kaldırıldıktan sonra, gebelikte kullanılabilen ilaçlar ile tedavi, baş ağrısının tipine göre düzenlenmektedir.
