B12 Vitamini: Önemi ve Eksikliğinin Riskleri
Diyetisyen Aybüke Açıksöz, B12 vitamininin sağlığımız üzerindeki etkileri ve eksikliğinin yaratabileceği riskler hakkında önemli bilgiler paylaştı. Açıksöz, “B12 vitamininin önemini kavrayabilmek için öncelikle bu vitaminin yapısını anlamak gerekir. Diğer B vitaminleri gibi suda çözünebilen bir vitamin olan B12, vücutta az miktarda depolanabilir. Ancak depo miktarının sınırlı olması nedeniyle, günlük ihtiyacın beslenme yoluyla karşılanması şarttır. B12 vitamini, kobalt minerali içermesi dolayısıyla kobalamin olarak da adlandırılmaktadır” dedi.
Faydaları Göz Ardı Edilmemeli
Açıksöz, B12 vitamininin faydalarına dikkat çekerek, “Her hücre için hayati öneme sahip olan B12, özellikle beyin ve sinir sistemi üzerinde olumlu etkiler yaratır. Bunun yanı sıra, DNA’nın sentezlenmesi ve düzenlenmesi, alyuvar üretimi, yeni sinir hücrelerinin oluşumu ve yenilenmesi, sağlıklı bir hafızanın gelişimi ve öğrenme kabiliyetinin sağlanması gibi birçok yaşamsal işlevi bulunmaktadır. Ayrıca, protein metabolizmasının düzgün işleyişi ve güçlü bir bağışıklık sistemi için de son derece önemlidir. Folik asidin emilimine de katkıda bulunur” ifadelerini kullandı.
Süt Ürünleri Tüketilebilir
B12 vitamininin zengin kaynaklarının hayvansal gıdalar olduğunu belirten Açıksöz, “Sadece bitkisel kaynaklı beslenen vegan bireylerde veya dengesiz bir beslenme modeli uygulayanlarda bu vitaminin eksikliği sıkça görülmektedir. Bu nedenle, veganlar ve yeterli hayvansal ürün tüketmeyen bireylerin düzenli olarak B12 seviyelerini kontrol ettirmeleri ve gerektiğinde doktor ya da diyetisyen önerisiyle takviye kullanmaları önemlidir” dedi. Açıksöz, B12 vitamininin en çok bulunduğu besinleri şu şekilde sıraladı:
- Kırmızı et
- Balık (özellikle uskumru ve ton balığı)
- Süt ve süt ürünleri (yoğurt, kefir, peynir)
- Yumurta (özellikle sarısı)
- Ciğer, beyin, böbrek gibi sakatatlar
- Kabuklu deniz ürünleri
Vitamin Eksikliğinin Belirtileri
B12 eksikliğinde ortaya çıkabilecek belirtileri açıklayan Açıksöz, “B12 vitamini, vücudun birçok metabolik işlevinde kritik bir rol oynar. Eksikliği durumunda ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Yetersiz beslenme, B12 vitamini alımında sık karşılaşılan bir sebeptir. Ancak, yeterli B12 alan fakat vücudunda bu vitaminin emilimi konusunda sorun yaşayan kişilerde de eksiklik görülebilir. Özellikle sinir sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle, eksiklik durumunda bazı sinir sistemi problemleri gelişebilir. Bu belirtiler arasında ellerde ve ayaklarda uyuşma hissi, denge kaybı, yürümede zorluk, çarpıntı, anemi (alyuvar üretiminde azalma), unutkanlık, kronik yorgunluk ve depresyona eğilim sayılabilir. Özellikle 65 yaş üstü bireylerde bunama ve hafıza sorunları, soluk ve sararmış yüz, ishal veya kabızlık, iştahsızlık, genel vücut ağrıları ve çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği en sık görülen belirtilerdir” şeklinde konuştu.
Anemi Hastalığını Tetikleyebilir
Açıksöz, B12 vitamininin eksik olmasının neden olabileceği hastalıkları şöyle sıraladı:
- Anemi: B12 vitamini, alyuvar üretiminin temel bileşenlerinden biri olduğundan, eksikliğinde megaloblastik anemi gibi bir anemi türü gelişebilir.
- Demans ve hafıza problemleri: Özellikle 65 yaş üzerindeki bireylerde B12 eksikliği, bilişsel işlevlerde bozulmalara yol açarak bunama ve hafıza kayıpları gibi sorunlara neden olabilir.
- Ağız sağlığı sorunları: Ağızda yanma hissi, kırmızı ve şişmiş dil (glossit), ağız ülserleri gibi problemler ortaya çıkabilir.
- Doğumsal anomaliler: Gebelikte B12 eksikliği, bebeklerde beyin gelişimini olumsuz etkileyerek çeşitli sinir sistemi rahatsızlıklarına yol açabilir.
- Duygusal durum bozuklukları: B12 eksikliği, serotonin üretimini etkileyerek sinirlilik, yorgunluk, isteksizlik ve ilerleyen durumlarda depresyon gibi sorunlara neden olabilir.
- Gastrointestinal sorunlar: Mide bulantısı, iştahsızlık, kabızlık, ishal ve gaz gibi sorunlar da B12 eksikliğiyle birlikte sıkça görülürken, kilo kaybına yol açabilir.
Beslenme Önerileri
Açıksöz, B12 vitamininden zengin bir beslenme planı oluşturmanın önemine değinerek, “Vegan ya da vejetaryen olmayan bireyler, günlük yeterli miktarda hayvansal protein almalı ve bu alımı öğünlere eşit şekilde dağıtmalıdır. Günlük diyetlerinde kırmızı et, balık, yumurta, süt ve süt ürünlerine yer vermek, B12 vitamini eksikliğinden korunmak için yeterli olacaktır. Ancak hayvansal kaynaklardan yetersiz beslenen bireylerde eksiklik riski yüksek olduğu için, B12 ile zenginleştirilmiş ürünlerin kullanılması ve kan testleri sonucu doktor ya da diyetisyen önerisiyle B12 tablet veya daha ciddi durumlarda enjeksiyon gibi takviyelerin alınması önemlidir. Ayrıca, Crohn hastalığı, Çölyak gibi durumları olan ve mide asidini azaltan ilaç kullanan bireyler de B12 eksikliği için risk grubundadır” diyerek sözlerini tamamladı.
