AYT Sınavında Sefaretname Sorusu: Cevaplar ve Bilgiler
AYT sınavının sona ermesiyle birlikte, sınavda yer alan soruların yanıtları internette araştırılmaya başlandı. Özellikle AYT’nin Edebiyat bölümünde bulunan Sefaretname türü sorusu büyük merak uyandırdı. Öğrenciler, Sefaretname nedir? Sefaretname örnekleri nelerdir? AYT sınavında çıkan Sefaretname sorusunun yanıtı nedir? gibi soruların cevaplarını aramaya başladılar. İşte, Sefaretname ile ilgili merak edilen tüm detaylar…
SEFARETNAME NEDİR?
Sefaretname, Osmanlı Devleti döneminde, bir dış merkeze sefir (elçi) olarak atanan kişinin, bulunduğu dönemin siyaset ve diplomasisine dair izlenimlerini ve görüşlerini derleyerek oluşturduğu eserdir. Bu eserler, genellikle kitabın şekline dönüştürülür. Divan edebiyatının önemli türlerinden biri olan sefaretnameler, aynı zamanda Osmanlı modernleşme ve diplomasi tarihinin temel belgeleri arasında yer alır.
SEFARETNAME NASIL OLUR?
Sefaretname türündeki eserler, gözlem ve edebiyat yönünden ziyade, üstlenilmiş görevler üzerine yoğunlaşan rapor özellikleri taşır. “Takrir” olarak adlandırılan bu eserler, elçilerin gezip gördükleri yerlerin idarî, sosyal, askerî, kültürel ve teknik hayatları hakkında bilgi verir. Aynı zamanda maarif, sanayi ve medeniyet seviyeleri hakkında da detaylar sunar. Genel sefaretname olarak bilinen eserler, ait oldukları dönem hakkında günümüz bakış açısının şekillenmesine önemli katkılar sağlar. 18. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin reform arayışları sürecinde bu eserler, tarihi bir kaynak niteliği taşır. Sefaretname ve takrirler, çoğunlukla resimlendirilmiş olarak sunulur.
EDEBİYAT TÜRÜ SEFARETNAME ÖRNEKLERİ
Sefaretname türünün ilk örneklerine, 17. yüzyılın ikinci yarısından itibaren rastlanmaktadır. Bu eserler, oldukça fazla ilgi uyandırmış ve manzum örnekleri de bulunmuştur. Özellikle 18. yüzyılda, Osmanlı’nın Batı’ya yönelişinin arttığı dönemde sayıları daha da fazlalaşmıştır. Bilinen ilk sefaretname örneği, Avusturya’ya gönderilen Hacı Zağanos’un raporudur ve Fatih döneminin ilk on yılına denk gelir. Kimi kaynaklar ise Kara Mehmet Çelebi’nin Viyana Sefaretnamesini ilk sefaretname örneği olarak kabul etmektedir. Sefaretname türündeki eserlerin sonuncusu, 1872-77 yılları arasında İran’da elçilik yapan Mehmed Tahir Münif Paşa’nın risalesidir. En tanınmış örnekleri arasında Yirmisekiz Mehmed Çelebi ve Ahmed Resmi Efendi’nin sefaretnameleri bulunmaktadır.
SEFARETNAME KİMİN ESERİ?
Toplamda kırkın üzerinde olan sefaretnamelerin bir kısmı, daha sonra tarihçiler veya vakanüvisler tarafından kaynak olarak kullanılmış ve bazıları da yayımlanmıştır. Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Paris Sefâretnâmesi, orta öğretim ders kitaplarına dahil edilerek öğrencilere sunulmuştur. Günümüzde diplomatlar tarafından yazılan anı kitapları, sefaretnamelerin modern bir uzantısı olarak değerlendirilebilir.
