Ay’ın Hayat Üzerindeki Etkileri
Ay’ın yüzeyi, güneş ışığını yansıtarak gecelerimizi aydınlatıyor. Bu dolaylı parlama olmadan, kırsal yollar veya ağaçlık kamp bölgeleri gibi yapay ışıkların bulunmadığı yerler, gece yolculuklarında çok daha tehlikeli hale gelebilir. 2013 yılında Journal of Animal Ecology dergisinde yayımlanan bir araştırmada, bilim insanları, görme duyularını hayatta kalma açısından temel bir etkileşim biçimi olarak kullanan hayvanların Ay’dan nasıl faydalandığını keşfettiler. Bu durum, şaşırtıcı olmamakla birlikte, konuya dair ilginç sonuçlar ortaya koyuyor.
Baykuşlar ve aslanlar gibi birçok yırtıcı, avlanmak için Ay ışığından yararlanırken, karanlığın sağladığı gizlilikten de faydalanıyor. Ay ışığı olmadığında, bu hayvanlar yiyecek bulmakta zorluk yaşıyor. Aynı zamanda, kemirgenler Ay ışığının çok güçlü olduğu zamanlarda daha fazla gizlenmeye eğilim gösteriyor, çünkü avcıları onları bu ışıkta daha kolay tespit edebiliyor. Ay’ın olmadığı dönemlerde, kemirgenlerin popülasyonu artış gösteriyor. Çalışmanın baş yazarı ve Washington Üniversitesi yaban hayatı ekoloğu Laura Prugh, “Muhtemelen bu türlerin yaygınlığı ve nadirliği arasında bazı değişimler olacaktır” şeklinde bir açıklama yaptı.
Gelgitlerin Değişimi
Ay’ın etkisi, sadece hayvanların davranışlarıyla sınırlı değil. Ay, gezegenimizle yakın konumda bulunduğundan, kütlesinin sağladığı çekim kuvveti gezegenimizi etkiliyor. Bu kuvvet, okyanusları itip çekebilecek kadar güçlü; bu olaya “gelgit dalgaları” deniyor. NASA Jet İtiş Laboratuvarı’nda çalışan araştırmacı Matt Siegler, Ay olmadığında gelgitlerin çok daha yavaş yükselebileceğini ve alçalabileceğini belirtiyor; bu dalgalanmaların mevcut durumlarının yaklaşık üçte biri kadar olacağını ifade ediyor. Güneş de okyanuslar üzerinde bir miktar çekim etkisi yarattığı için dalgalar tamamen durmaz, ancak Ay kadar etkili değildir.
Dalgaların azalması, kıyı ekosistemlerini ciddi şekilde etkileyebilir ve birçok türün yok olmasına neden olabilir. Okyanuslardaki yüksek ve alçak dalgalar arasında, birçok deniz canlısı, yengeçler, salyangozlar, kaya midyeleri ve deniz yıldızları gibi türler yaşamak için bu gelgit döngüsüne bağlıdır. Bu ekosistemler, göç eden kuşların yanı sıra ayılar, rakunlar ve geyikler gibi kara memelilerine de besin sağlar.
İklim Üzerindeki Etkiler
Gelgit hareketleri, okyanus akıntılarını yönlendirmekte önemli bir rol oynar ve bu akıntılar, sıcak su ve yağışları gezegene dağıtarak küresel hava durumu kalıplarını yönetir. Boulder, Colorado Üniversitesi’nde Keşif ve Uzay Bilimleri Ağı’nın başındaki Jack Burns, “Eğer Ay olmasaydı, bölgesel sıcaklıklar büyük hava olayları gibi uç noktalara ulaşabilirdi” diyor. Ayrıca, Ay’ın kütleçekimi atmosferdeki molekülleri de benzer şekilde etkiliyor.
Yaşamın Varoluşu ve Ay
“Yaşam hiç var olmayabilirdi”
Burns, bu iklim dengeleyici gücün, araştırmacıların yaşam barındırabilecek gezegenleri belirlerken aradıkları temel unsurlardan birinin büyük uydular olduğunu vurguluyor. “Güneş Sistemi’mizdeki bir gezegenin, bizim gibi bir medeniyetin oluşması için sakin hava durumu sistemlerine ihtiyacı var ve bunun için de büyük bir uyduya sahip olması gerekiyor” diyen Burns, “Eğer bu gök cismi olmasaydı, bildiğimiz şekliyle yaşamın hiç var olmayabileceğini iddia ediyor” şeklinde konuştu.
“Ay bize çok fazla şey öğretiyor”
Siegler, Ay’ın kaybının çok daha büyük yıkıcı değişimlere neden olabileceğini ancak bunun uzun bir zaman diliminde gerçekleşeceğini belirtiyor. “Ay olmadan, Dünya’nın ekseni zamanla büyük oranda değişebilirdi. Bu durum, Dünya’nın mevsimlerinin neredeyse hiç olmadığı bir duruma, uç noktalardaki mevsimsel hava değişimlerine ve sadece birkaç yüz bin yılda buzul çağlarına yol açabilirdi. Eksen eğikliği çarpıcı şekilde değiştiği için Mars gibi olağanüstü iklim değişimleri yaşayabilirdi; çünkü Mars’ın dengeleyici bir uydusu yok.”
İnsanlık açısından bakıldığında, Ay olmadan bir ilham ve bilimsel bilgi kaynağını kaybetmiş oluruz. Gidilmesi kolay bir hedef olan Ay, bizler için büyük bir şans. Ay, gezegenimizin kökenleri, diğer gezegenlerin oluşumu ve dinozorların yok oluşuna dair birçok bilgi sunuyor. Ay olmasaydı, kaçırdığımız pek çok bilgi olacaktı.
Kaynak: popsci.com
