Atletik Amenore Nedir?
Atletik amenore, aşırı egzersiz yapan veya düzenli olarak yoğun fiziksel aktivitede bulunan kadınların, regl döngülerinde en az üç aylık bir kayıp yaşaması veya sadece yılda birkaç kez görülen düzensiz ve ağır adet dönemleriyle karakterize edilen bir durumdur. Bu durum, kadınların hormonal dengesizliği ve vücut yağ oranlarının düşüklüğü gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır.
Amenore Nedir?
Amenore, regl dönemlerinin olmaması anlamına gelir. Sporcu olan veya sık sık yüksek düzeyde egzersiz yapan kadınlar, bu durumu geliştirme riski taşımaktadır. Egzersizle ilişkili hormonların ve düşük vücut yağ seviyelerinin, seks hormonları olan östrojen ve progesteronun işleyişini etkilediği düşünülmektedir.
Atletik Amenorenin Nedenleri
Atletik amenore, çeşitli aşırı egzersizle ilgili faktörlerden kaynaklanabilir:
- Düşük vücut yağı seviyeleri: Kadın vücudu, belirli bir vücut yağ yüzdesinin altına düştüğünde regl dönemlerini durdurabilir.
- Egzersizle ilgili hormonlar: Aşırı egzersiz, vücudu beta endorfinler ve katekolaminler gibi hormonları salgılamaya yönlendirir. Bu hormonların yüksek seviyeleri, östrojen ve progesteronun işleyişini olumsuz etkileyebilir.
- Duygusal stres: Yoğun ve olumsuz duygusal durumlar, hipotalamus üzerinde etkili olabilir.
- Düzensiz yeme alışkanlıkları: Çeşitli diyet programları veya öğün atlamaları, regl döngüsünü etkileyebilir.
Tedavi Edilmezse Oluşabilecek Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen atletik amenore, uzun vadede çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir:
- Doğurganlığın azalması: Düzenli regl dönemi yaşamayan kadınlar, hamile kalma olasılığını kaybedebilir. Ancak, tedavi sonrası normal regl döngüsüne dönülmesi, genellikle doğurganlık üzerinde kalıcı bir etki yaratmaz.
- Yüksek kan kolesterol seviyeleri: Östrojen düzeylerindeki düşüş, HDL (iyi kolesterol) ile LDL (kötü kolesterol) oranını olumsuz etkileyebilir.
- Kemik yoğunluğu kaybı: Osteopeni (düşük kemik yoğunluğu) veya osteoporoz (kolayca kırılabilen kemikler) riski taşır, özellikle genç yaşta iseniz.
- Erken yaşlanma belirtileri: Düşük östrojen seviyeleri, cildin elastikiyetini kaybetmesine neden olabilir.
Teşhis Yöntemleri
Bir doktor, atletik amenore teşhisi koymak için öncelikle diğer potansiyel üreme bozukluklarını dışlamalıdır. Teşhis süreci şu testleri içerebilir:
- İdrar veya kan testleri ile hamilelik kontrolü;
- Genel sağlık durumu için fizik muayene;
- Tıbbi geçmiş, jinekolojik geçmiş ve kullanılan kontraseptif yöntemler;
- Hormon testleri ile hipotalamus, hipofiz bezi ve yumurtalıkların işlevselliğinin değerlendirilmesi;
- Üreme sisteminin bilgisayarlı tarama ve ultrasonları gibi diğer görüntüleme testleri.
Tedavi Seçenekleri
Atletik amenore tedavisi kişiye özgüdür ve çeşitli yöntemleri içerebilir:
- Daha az egzersiz yapmak veya daha az yoğun sporlar tercih etmek;
- Vücut yağ oranını artırmak için 2-3 kilo almak;
- Diyet değişiklikleri yapmak;
- Düzenli regl kanamasının geri dönmesini sağlamak için kombine oral kontraseptif hap veya hormon tedavisi başlatmak;
- Kalsiyum alımını artırmak ve osteoporozu önlemek için kalsiyum takviyesi yapmak;
- Eğer sorun bir yeme bozukluğundan kaynaklanıyorsa, profesyonel danışmanlık almak.
