Aspartam ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Şeker içermeyen tatlandırıcılar arasında popüler bir seçenek olan aspartam, sağlık üzerindeki etkileri nedeniyle sıkça tartışma konusu olmuştur. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından oluşturulan Gıda Katkı Maddeleri Ortak Uzman Komitesi (JECFA), aspartamın sağlık üzerindeki etkilerini değerlendirmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda IARC, aspartamı insanlar için “muhtemelen kanserojen” olarak sınıflandırarak (IARC Grup 2B), insanlarda kanserojenliğine dair sınırlı kanıt bulunduğunu belirtmiştir.
JECFA ise aspartamın kabul edilebilir günlük alım miktarını 40 mg/kg vücut ağırlığı olarak onaylamıştır. Bu bağlamda, JECFA, bu tatlandırıcının belirtilen günlük sınırlar içinde tüketilmesinin güvenli olduğunu vurgulamıştır. Örneğin, 200 veya 300 miligram aspartam içeren bir kutu diyet meşrubat tüketen 70 kg ağırlığındaki bir yetişkinin, diğer gıda kaynaklarından herhangi bir alım olmadığı varsayıldığında, günlük kabul edilebilir alım miktarını aşmak için günde 9-14 kutudan fazla içmesi gerektiği hesaplanmıştır.
IARC ve JECFA, aspartam tüketimi ile ilişkili potansiyel kanserojen tehlikeleri ve diğer sağlık risklerini değerlendirmek amacıyla bağımsız ancak birbirini tamamlayan incelemeler gerçekleştirmiştir. IARC, aspartamı ilk kez değerlendirirken, JECFA bu maddeyi üçüncü kez incelemiştir. Her iki değerlendirme de mevcut bilimsel literatürü gözden geçirerek, kanser ve diğer sağlık etkileri ile ilgili mevcut kanıtların sınırlılıklarına dikkat çekmiştir.
IARC, aspartamı insanlarda kanser, özellikle bir tür karaciğer kanseri olan hepatoselüler karsinom ile ilişkili sınırlı kanıtlara dayanarak “muhtemelen kanserojen” (Grup 2B) olarak sınıflandırmıştır. Ayrıca, denek hayvanları üzerinde yapılan çalışmalarda kanserle ilişkili ve kanser oluşumuna neden olabilecek mekanizmalarla ilgili sınırlı kanıtlar elde edilmiştir. Konuyla ilgili olarak, IARC Monograflar programından Dr. Mary Schubauer-Berigan, “İnsanlarda ve hayvanlarda kanserojenliğine dair sınırlı kanıt ve kanserojenliğin nasıl ortaya çıkabileceğine ilişkin mekanistik kanıta dayalı sınırlı bulguların bulunması, aspartam tüketiminin kanserojen bir tehlike içerip içermediğini anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini göstermektedir.”
