Medya çalışanları, kamuoyuna aşı gelişmeleri hakkında doğru ve güvenilir bilgiler sunma noktasında kritik bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, toplumun aşılar hakkında doğru bir şekilde bilgilendirilmesi her zamankinden daha önemli bir öncelik haline gelmiştir. asibildirgesi.org, aşı haberlerinin nasıl hazırlanması gerektiğine dair kapsamlı bir bildirge oluşturarak, medya ve sağlık kuruluşlarına ortak bir aklın ürünü olarak açık bir çağrı yapmıştır. “Aşılar hakkında haber ve içerik üretirken, toplum sağlığı birincil hedef olarak gözetilmeli ve tüm kaygıların üzerinde tutulmalıdır.” ifadeleriyle başlayan bildirgede şu konulara yer verilmiştir:
- Sağlık alanındaki kamu yöneticileri, aşıların güvenliği, koruyuculuğu ve kalitesi hakkında topluma aydınlatıcı bilgiler sunmaya, ayrıca aşıların tedarik süreçlerinde şeffaflık göstermeye teşvik edilmelidir.
- Aşıların, bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde en basit, etkili ve güvenli müdahale yöntemi olduğuna dair kamuoyuna bilgi verilmelidir.
- Aşı haberleri hazırlanırken, aşıların koruduğu hastalıkların dünyada ve Türkiye’deki durumu, yaygınlığı, bulaşıcılığı, ölüm ve sakatlık oranları gibi önemli veriler sunulmalıdır.
- Konu “aşı” olarak genel bir terimle tartışmaktan kaçınılmalı; bahsedilen aşılar açıkça belirtilmelidir.
- Haber ve içeriklerde aşıların etkinliğini sorgulayan görüşlerin yanı sıra, bilimsel kanıtlara dayalı bilgilere ve alanında yetkin kişilerin değerlendirmelerine odaklanılmalıdır.
- Aşı karşıtlığı, komplo teorileri ve aşı kararsızlığına dair dedikodular, mümkün olduğunca görünmez kılınmalı; bu tür yaklaşımlar yerine bilimsel gerçekler ön plana çıkarılmalıdır.
- Aşı haberleri için başlıklar, içeriği net bir şekilde yansıtmalı, tarafsız olmalı ve şüphe uyandırmamalıdır.
- Haberlerde kışkırtıcı ve panik yaratıcı bir dil kullanımından kaçınılmalı; serinkanlı, anlaşılır bir dil tercih edilmeli, karmaşık bilimsel terimlerin açıklamaları yapılmalıdır.
- Aşılar hakkında içerik üretirken, öncelikle sağlık meslek örgütlerinden ve gerektiğinde tıpta uzmanlık derneklerinden yararlanılmalıdır. Alan uzmanları seçilirken dikkatli olunmalı ve gerektiğinde sağlık meslek örgütlerinden teyit alınmalıdır.
- Aşı haberlerinde yanlış bilgi tespit edildiğinde, bu yanlışlık derhal düzeltilmelidir.
- Aşıların olası yan etkileri açıklanırken, korku yaratacak abartılı ifadelerden kaçınılmalıdır.
- Bilimsel çalışmalar, güncel bilgilerin dikkate alınarak, kapsamı, sınırlılıkları ve örneklemleri net bir şekilde belirterek aktarılmalıdır.
- Bilimsel açıdan etkisi kanıtlanmamış ilaçlar, bitkisel tedaviler ve gıda takviyelerinin tanıtımı yapılmamalı; bunlar aşı alternatifi olarak sunulmamalıdır.
- Aşı haberlerinde ırkçılığa, ötekileştirmeye ve özellikle yaş gruplarına yönelik ayrımcılığa yol açmayacak görseller tercih edilmelidir. Kaynağı belirsiz ve toplumda aşı tereddütü yaratacak görseller sosyal medyada paylaşılmamalıdır.
- Aşı tereddütü yaşayan veya aşı olmayı kabul etmeyen bireyler hedef gösterilmemeli; onların kaygıları dikkate alınarak bilimsel kaynaklar ve uzman görüşleriyle korkularını azaltıcı içerikler üretilmelidir.
- Aşıya erişimde yaşanan eşitsizlikler, kırılgan grupları gözeten bir biçimde kamuoyuna sunulmalıdır. Aşı politikaları ve uygulamada yaşanabilecek sorunlar sağlık çalışanlarını hedef göstermeyen bir dille aktarılmalı, sorunun kaynağına odaklanılmalıdır.
Katkı verenler: Ceren Sözeri (Türkiye Etik Gazetecilik Koalisyonu), Prof. Dr. Çağatay Güler (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi), Çağrı Mert Bakırcı (Evrim Ağacı), Doğukan Doğan (Ankara Eczacı Odası), Duygu Uzunoğlu (NewsLab TR), Ecz. Erdal Kart (Türk Eczacıları Birliği), Faruk Bildirici (Medya Ombudsmanı), Gülin Çavuş (Teyit), Prof. Dr. Levent Akın (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi), Prof. Dr. Murat Civaner (Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi), Mustafa Kuleli (Türkiye Gazeteciler Sendikası), Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak (Türk Tabipleri Birliği), Orhan Şener (TGS Akademi), Öyküm Hüma Keskin (Teyit), Doç. Dr. Özen Aşut (Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi), Prof. Dr. Tayyar Şaşmaz (Halk Sağlığı Uzmanları Derneği), Prof. Dr. Vedat Bulut (Türk Tabipleri Birliği), Sibel Güneş (Türkiye Gazeteciler Cemiyeti), Yusuf Kanlı (Gazeteciler Cemiyeti)
