Kardiyoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Doğaç Okşen’den Ani Ölüm Hakkında Önemli Açıklamalar
Ani ölüm, toplumda giderek artan bir sağlık sorunu olarak dikkati çekmektedir. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Doğaç Okşen, ani ölümün tanımını yaparak bu konudaki önemli bilgileri paylaştı. Dr. Okşen, “Ani ölüm, daha önceden bilinen bir ölümcül hastalığı olmayan bir bireyin, beklenmedik bir şekilde, genellikle şikayetleri başladıktan sonra 1-2 saat içinde hayatını kaybetmesi olarak tanımlanır. Ani ölümler, çoğu zaman kanser gibi ölümcül hastalıklardan daha fazla insanın ölümüne yol açmaktadır. Bu tür durumlar, bireylerin sağlık kuruluşlarına başvuracak kadar zaman bulamadan vefat etmeleri nedeniyle, dünya genelinde ciddi bir sağlık meselesi olmaya devam etmektedir. Örneğin, ABD’de yıllık olarak ortalama 400 bin kişi ani ölüm sebebiyle kaybedilmektedir.”
Ani Ölüm Nedenleri
Dr. Okşen, ani ölümlerin başlıca nedenlerine dikkat çekti: “Ani ölümlerin en yaygın nedeni kalp damarlarında meydana gelen tıkanıklıklar sonucu gelişen kalp krizi ve ölümcül ritim bozukluklarıdır. 35 yaş altındaki genç bireylerde yapılan otopsilerde ani ölüm vakalarının üçte ikisi kalp hastalıkları kaynaklıdır. Toplumda, kalp hastalıklarının genellikle orta ve ileri yaş grubuna ait bir sorun olduğu düşünülse de, sanayileşen toplum ve gelişen teknoloji ile birlikte, genç bireylerde aşırı sigara tüketimi, sentetik madde kullanımı, hareketsiz yaşam tarzı, yoğun stres ve kaygı, ayrıca hazır gıdalarla beslenme gibi etkenler, kalp hastalıklarının ortaya çıkma yaşını oldukça erkene çekmiştir.”
Nefes Darlığı ve Diğer Belirtiler
Ani kardiyak ölüm genellikle belirti vermeden gerçekleşse de, bazı durumlarda bireyler nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı, bayılma, morarma ve çabuk yorulma gibi bulgular yaşayabilir. Dr. Okşen, bu durumları yaşayan bireylerin, ailelerinde 50 yaş altı ani ölüm öyküsü bulunanların mutlaka bazı tetkiklerden geçmesi gerektiğini vurguladı. “Ani kardiyak ölümlerin genç sporcular arasında görülme sıklığı 50 binde 1’dir. Bu nedenle sporcuların yıllık kardiyolojik kontrollerinin yapılması, bu riski en aza indirmek adına son derece önemlidir.”
Kalp Krizi ve Ani Kardiyak Ölüm Arasındaki Farklar
Dr. Okşen, kalp krizi ve ani kardiyak ölüm arasındaki farkları da şöyle açıkladı: “Bu iki kavram genellikle birbirinin yerine kullanılsa da aslında farklı durumları ifade eder. Kalp krizi, kalbe giden kan akışının kısmen veya tamamen durmasıyla ortaya çıkar ve ölüm riski taşır; ancak günümüzde sağ kalım oranları oldukça yüksektir. Ani kardiyak ölüm ise kalbin aniden atmayı bırakması ve pompalama gücünü kaybetmesi durumunu ifade eder. Genellikle bu durum, elektriksel bir sorun nedeniyle meydana gelir ve kalp atışındaki düzensizlik, pompalama eylemini etkiler. Sonuç olarak, beyin, akciğerler ve kalbin kendisi yeterince kanlanamayarak hızlı bir bilinç kaybı meydana gelir ve eğer tıbbi müdahale yapılmazsa ölüm gerçekleşir.”
Erken Müdahale Hayat Kurtarır
Bireylerin fenalaşması durumunda nasıl müdahale edilmesi gerektiğine değinen Dr. Okşen, “Öncelikle kişinin yanıt verip vermediğini kontrol edin ve hemen çevreden yardım isteyin. Eğer etrafta size yardım edecek kimse yoksa, 112 acil servisi arayarak durumu bildirin. Kalabalık yerlerde, havaalanı, metro, alışveriş merkezi gibi alanlarda kalp şok cihazları (otomatik harici defibrilatörler – OED) bulunmaktadır. OED’ye ulaşabilirseniz, üzerindeki talimatları izleyerek kullanmalısınız. Ancak OED kullanımı için vakit kaybetmeden etkili göğüs masajı (CPR) yapmanız daha faydalıdır. Sadece göğse basılarak yapılan bir CPR ile kişinin hayatta kalma şansı 2-3 kat artmaktadır.”
Zamanında Yapılan Kontrollerle Ani Ölümleri Azaltmak Mümkün
Kalp sağlığı açısından düzenli kontrollerin önemine vurgu yapan Dr. Okşen, “Kişilerin belirli aralıklarla kalp kontrollerini yaptırmaları, kalp hastalıklarının gelişimini önlemek ve ani ölümleri engellemek adına kritik bir adımdır. Aile geçmişinde beklenmedik ani ölümler varsa, kesinlikle bir kardiyoloji uzmanına danışmalısınız. Ciddi rahatsızlıklar, basit bir elektrokardiyografi ve ekokardiyografi ile kolayca teşhis edilebilir. Doktorunuz şüphe duyarsa, sizden ritim holter, efor testi, koroner BT anjiyografi gibi daha ileri testler isteyebilir. Özellikle rekabetçi spor yapan ve ağır egzersiz yapan bireylerin düzenli kardiyovasküler muayenelerden geçmesi son derece önemlidir.”
Kardiyoloji Muayenesinin Sıklığı
Kardiyoloji muayenesinin ne sıklıkla yapılması gerektiğini belirten Dr. Okşen, “Amerikan Kalp Cemiyeti, 20 yaşından itibaren her bireyin 2 yılda bir kan basıncı kontrolü ve her 5 yılda bir kolesterol testi yaptırmasını önermektedir. 40 yaşından sonra ise her birey en az 3 yılda bir kan şekeri kontrolü yaptırmalıdır. Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol veya kan şekeri tespit edilmesi durumunda, sigara içen, obezite sorunu olan veya ailede kalp damar hastalığı öyküsü bulunan bireylerin daha sık kardiyoloji kontrolü yaptırmaları gerekmektedir.”
Kalp Sağlığını Koruma Önerileri
Dr. Okşen, kalp sağlığını koruma yollarını şu şekilde sıraladı:
- Sigara içmekten kaçının.
- Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapın.
- Meyve, sebze ve tam tahıllar dahil, besin değeri yüksek yiyecekler tüketin.
- Trans yağ, doymuş yağ ve şekerle tatlandırılmış yiyecek ve içeceklerin tüketimini sınırlayın.
- Kilonuzu kontrol altında tutmak için gerekli adımları atın.
- Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, insülin direnci, diyabet veya diğer sağlık sorunlarınız varsa, doktorunuzun önerdiği tedavi planına uyun.
