Ambliyopi Nedir?
Ambliyopi, çocukların görsel gelişimi sırasında beynin bir gözden gelen görüntüyü yeterince değerlendirememesi sonucu, o gözün görme yetisinin diğer göze göre yeterince gelişmemesi durumudur. Bu durum, bireylerde derinlik algısının da zayıf olmasına neden olur.
Görsel Gelişim Süreci
Çocukların görme işlevlerinin gelişimi, genellikle ilk 3 yaşta önemli ölçüde gerçekleşmekte ve bu süreç 8 yaş civarında tamamlanmaktadır. Sağlıklı bir görme kapasitesi, her iki gözde eşit ve net bir görüntünün oluşması ile mümkündür. Bu görüntüler, beynin her iki gözden gelen verileri bir araya getirerek tek bir görüntü olarak algılamasıyla anlam kazanır.
Ambliyopinin Nedenleri
Ambliyopinin nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır:
- Odaklama problemleri: İki göz arasında eşit olmayan kırma kusurları (miyop, hipermetrop, astigmat)
- Gözlerin paralel durmaması: Şaşılık (göz kayması)
- Katarakt: Göz merceğinin saydamlığını yitirmesi
- İleri derecede ptozis: Üst göz kapağının düşüklüğü
Ambliyopinin Belirtileri
Ambliyopinin belirtileri, çocukların bir gözünün daha az gördüğünün farkında olmamaları veya bunu ifade etmekte zorlanmaları şeklinde kendini gösterebilir. Diğer belirtiler arasında:
- Göz kayması
- Bir gözünü kapatma isteği
- Gözlerin paralel durmaması
- Hareketlerde sakarlık
- Başın bir yana eğilerek bakma eğilimi
Göz tembelliği olan bir çocuk, diğer gözü sağlıklıysa dışarıdan tamamen sağlıklı görünebilir. Bu durum, tanının gecikmesine yol açabilir.
Göz Muayenesi ve Tanı
3 yaşına kadar tüm çocukların görme keskinliği taraması yapılmalıdır. Ancak belirtiler mevcutsa, 6 aylıktan itibaren göz muayenesi önerilmektedir. Çocukların göz problemleri genellikle öğretmenler ve sağlık taramaları sırasında fark edilmektedir. Tanının erken konulması ve tedaviye zamanında başlanması, sonuçların olumlu olma ihtimalini artırır.
Tedavi Süreci
Erken tanı ve doğru tedavi ile görme kaybında önemli düzelmeler sağlanabilir. Ancak tanı 8 yaşından sonra konulursa, başarı şansı yaşla birlikte azalmaktadır. Tedavi, altta yatan nedenleri düzelterek beynin tembel olan gözden gelen görüntüyü daha iyi değerlendirmesine yardımcı olmayı amaçlar.
Kırma kusurları, gözlük veya gerektiğinde kontakt lens kullanılarak düzeltilir ve böylece beyine net bir görüntü ulaştırılır. Daha az gören göz, iyi gören gözün belirli sürelerle kapatılması yoluyla iyi görmeyi öğrenmeye teşvik edilir. Şaşılık, gözlükle düzeltilmiyorsa, önce kapama tedavisi uygulanır; bu işlem, tembel olan gözün görmesi yeterince düzeldikten sonra cerrahi müdahale ile sonlandırılır.
Bir gözün görmesini engelleyebilecek derecede göz kapağı düşüklüğü veya katarakt varsa, cerrahi yöntemlerle düzeltilir. Göz tembelliği, erken tanı ve uygun tedavi ile tamamen düzeltilebileceği gibi, geç kalındığında kalıcı olabilmektedir. Bu nedenle, çocuklarımızın göz muayenelerini zamanında yaptırmak son derece önemlidir.
