Alzheimer Tedavisinde Tarihi Gelişme: Lecanemab
James Gallagher | Sağlık ve Bilim Muhabiri
Alzheimer hastalığına karşı geliştirilen yeni bir ilacın deney sonuçları, hastalığın ilerlemesini yavaşlattığını göstererek bilim dünyasında büyük bir heyecan yarattı. Eisai ve Biogen şirketleri tarafından geliştirilen bu ilaç, erken teşhis sonrasında uygulandığında etkili olabiliyor. Deneyin detaylı sonuçları henüz yayımlanmamış olsa da, paylaşılan veriler bile bilim insanları arasında umut ışığı oluşturdu.
Zeka Kıvraklığını Koruma Amacı
Lecanemab adı verilen bu ilaç, Alzheimer hastalığına yakalanan bireylerin beyinlerinde biriken toksik beta-amiloid proteinlerini hedef alarak ortadan kaldırıyor. Şimdiye kadar birçok farklı ilaç denemesi yapılmış olmasına rağmen, hiçbiri başarılı olamamıştı; bu durum, hastalığın gerçekten amiloidlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığı konusunda soru işaretleri doğurmuştu. Bu yeni deneyde, hastalığın erken evrelerinde olan 1.795 gönüllü yer aldı. İki haftada bir Lecanemab enjekte edilen hastaların hafıza ve zeka kıvraklıkları test edildi. 18 aylık deney süresince bu ilacı alan bireylerde, plasebo verilen diğer deneklere kıyasla bilişsel gerilemenin yaklaşık %27 oranında yavaşladığı gözlemlendi. Ayrıca, beyindeki toksik protein miktarının da azaldığı belirlendi. Ancak, ilacın yan etkileri arasında beyinde şişme ve baş ağrısı gibi durumların da olduğu kaydedildi. Lecanemab, diğer bunama türlerinde etkili olmamakta; yalnızca Alzheimer hastalarına fayda sağlıyor.
Umut Veren Sonuçlar
Biogen yöneticisi Michel Vounatsos, “Bu sonuçlar hastalar ve aileleri için oldukça umut verici. Eğer ilaç onay alırsa, Alzheimer’ın ilerleyişini yavaşlatabilecek ve hastaların bilişsel yetenekleri üzerinde anlamlı bir etki yaratabilecektir” şeklinde değerlendirmelerde bulundu. Şirketler, ABD, Avrupa ve Japonya’da lisans başvurusuna hazırlandıklarını açıkladılar. Alzheimer üzerine çalışan İngiltere merkezli sivil toplum kuruluşu Alzheimer’s Research UK’in yöneticisi Dr. Susan Kohlhaas, bu durumu bir “dönüm noktası” olarak nitelendirerek, “Bunama araştırmalarında tarihi bir ana tanıklık ediyoruz” dedi. Kohlhaas, bu ilacın bir nesil boyunca bulunan ilk bilişsel kaybı yavaşlatıcı ilaç olduğuna dikkat çekti.
Olumlu Gelişmeler ve Geçmiş Tartışmalar
University College London’dan Prof. John Hardy, bu sonuçların “cesaret verici” olduğunu belirterek, Alzheimer için bugüne kadar elde edilen ilk olumlu sonucun alındığını vurguladı: “Bilişsel gerileme üzerindeki etkisi mütevazı ama gerçek. Bu, bir ‘sihirli hap’ değil fakat kesinlikle yeni bir yol açtı.”
Öte yandan, bu iki şirket daha önce tartışmalara yol açan Aducanumab adlı Alzheimer ilacını da geliştirmişti. Ancak, bu ilacın ABD’de piyasaya sürülmesi büyük eleştirilere maruz kalmış, Avrupa Birliği ise ilacın gerçekten işe yarayıp yaramadığına dair yeterli kanıt olmadığı gerekçesiyle lisans vermemişti. Yeni ilacın ilk sonuçları ise önceki denemelere göre çok daha net. Deneyin tam sonuçlarının Ekim ayından sonra açıklanması bekleniyor. University College London’dan yaşlılık psikiyatrisi profesörü Rob Howard, “Bu, kesinlikle pozitif bir sonuç ve Alzheimer tedavisi için tarihi bir an” diyerek, “Bunu ne zamandır beklediğimizi yalnızca Tanrı biliyor” ifadelerini kullandı.
