ABD’nin Ticaret Savaşları: Gümrük Vergileri ve Etkileri
ABD Başkanı Donald Trump, ülkenin en büyük üç ticaret ortağı olan Kanada, Meksika ve Çin’e yönelik olarak gümrük vergileri uygulama kararı alarak ticaret savaşlarının fitilini ateşledi. Beyaz Saray’dan yapılan resmi açıklamalarda, Kanada ve Meksika’dan yapılan ithalatlara yüzde 25, Çin’den gelen ürünlere ise yüzde 10 oranında ek gümrük vergisi getirileceği bildirildi. Özellikle Kanada’dan ithal edilen enerji kaynakları için daha düşük bir yüzde 10’luk tarife uygulanacağının belirtildiği açıklamada, misilleme durumunda tarifelerin artırılabileceği de ifade edildi. Bu yeni gümrük vergilerinin 4 Şubat ABD yerel saatine göre gece yarısından itibaren yürürlüğe girmesi bekleniyor.
AB ve BRICS Ülkelerine Yönelik Tehditler
Trump, yalnızca gümrük vergileriyle sınırlı kalmayarak, Avrupa Birliği (AB) ve BRICS ülkelerine de tehditlerde bulunarak küresel ekonomide dalgalanmalara yol açtı. Oval Ofis’te yaptığı açıklamalarda, AB’ye ek gümrük vergileri getirileceğini belirtirken, BRICS ülkelerine yönelik yüzde 100 gümrük vergisi uygulama tehdidini yineledi.
Kanada’nın Misilleme Kararı
ABD’nin bu hamlesine Kanada’dan hızlı bir yanıt geldi. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Trump’ın aldığı ek gümrük tarifelerine karşılık olarak, ABD’den yapılan 155 milyar Kanada doları (yaklaşık 107 milyar dolar) değerindeki ithalata yüzde 25 gümrük vergisi koyacaklarını duyurdu. Trudeau, düzenlediği basın toplantısında, bu tarifelerin 30 milyar Kanada doları değerindeki mallar için salı gününden itibaren, 125 milyar Kanada doları değerindeki mallar için ise 21 gün içerisinde yürürlüğe gireceğini açıkladı.
Trudeau, Kanada’nın yanıtının geniş kapsamlı olacağını belirterek, uygulamanın alkollü içeceklerden meyve suyu, sebze, parfüm, giyim, ayakkabı, ev eşyaları, mobilya, spor malzemeleri, kereste ve plastik gibi birçok ürünü kapsayacağını ifade etti. Ayrıca, Kanada’nın güçlü bir duruş sergileyeceğini vurguladı ve “Bazı ürünler için, kritik mineraller, enerji tedariki ve diğer ortaklıklarla ilgili tarife dışı çeşitli tedbirleri değerlendiriyoruz.” dedi.
Meksika’nın Alternatif Planı
Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, ABD yönetiminin Meksika’dan ithal edilen mallara yönelik yüzde 25 ek gümrük vergisi getirme kararına ilişkin olarak “B planının uygulanması için talimat veriyorum.” dedi. X sosyal medya platformu üzerinden Trump’a kapsamlı bir yanıt veren Sheinbaum, “Zorlama ile değil, akıl ve hukuk ile hareket edilir. Ekonomi Bakanı’na Meksika’nın çıkarlarını korumak amacıyla tarife ve diğer ekonomik önlemleri içeren B planının uygulanması için talimat veriyorum. Beyaz Saray’ın, Meksika hükümetini suç örgütleriyle ittifak içinde göstermeye yönelik iftiralarını kesin bir dille reddediyoruz.” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
Trudeau’dan Amerikan Halkına Uyarı
Trudeau, Trump’ın kararının Kanadalılara zarar vereceğini, ancak bunun Amerikan halkı için de gerçek sonuçlar doğuracağını belirtti. “Kanada’ya yönelik gümrük vergileri, işlerinizi riske atacak, potansiyel olarak Amerikan otomobil montaj fabrikalarını ve diğer üretim tesislerini kapatacak. Marketteki yiyecek fiyatları ve pompadaki benzin fiyatları da dahil olmak üzere sizin için maliyetleri artıracak.” ifadelerini kullandı. Ayrıca, bu vergilerin Amerikalıların güvenliği için hayati önem taşıyan malların uygun fiyatlı tedarikine erişimi engelleyeceğini ve birkaç yıl önce imzalanan serbest ticaret anlaşmasını ihlal edeceğini vurguladı.
Meksika’nın İşbirliği Vurgusu
Sheinbaum, Meksika’nın kimseyle çatışma istemediğini belirterek, “Meksika çatışma istemiyor, komşu ülkeler arasında iş birliğini esas alıyoruz. Meksika, yalnızca fentanilin ABD’ye ulaşmasını değil, hiçbir yere gitmesini istemiyor. Eğer ABD uyuşturucu ticaretiyle mücadele etmek istiyorsa, bunu ortak sorumluluk ve karşılıklı güven ilkeleri çerçevesinde yürütmeliyiz.” dedi. Trump’a birlikte çalışma çağrısı yaparak, “Bu amaçla, en iyi güvenlik ve halk sağlığı uzmanlarımızla ortak bir çalışma masası kurmayı öneriyorum. Sorunlar, gümrük vergileri uygulayarak değil; diyalog ve iş birliği ile çözülmelidir.” şeklinde konuştu.
Çin’in Tepkisi
Çin Ticaret Bakanlığı, ABD’nin bu hamlesine karşılık olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) şikayette bulunacağını ve gereken önlemleri alacağını duyurdu, ancak konuya ilişkin detay vermedi.
Trump’ın Ekonomik Vaatleri Tehdit Altında
Öte yandan, ABD Ticaret Odası, Trump’ı eleştirerek gümrük vergilerinin tüketici fiyatlarını artıracağı konusunda uyarıda bulundu. Amerikan Petrol Enstitüsü de Kanada’dan her yıl ithal edilen 14,4 milyar dolarlık petrol ve doğal gaz nedeniyle yakıt fiyatlarının artacağını açıkladı. Çiftçileri temsil eden Western Growers, tarifelerin Amerikalı gıda üreticilerine zarar vereceğini belirtirken, elektrik sektörünü temsil eden NEMA, Trump yönetimini tarifeler konusunda daha temkinli bir yaklaşım sergilemeye çağırdı. ABD’nin Kanada ve Meksika’dan ithal ettiği petrole vergi konulması, Trump’ın hayat pahalılığını düşürme vaadini baltalama riski taşıyor.
Gümrük Vergisi Nedir?
Gümrük vergileri, yurt dışında üretilen mallara uygulanan bir ithalat vergisidir. Teorik olarak, bir ülkeye gelen ürünlerin vergilendirilmesi, daha pahalı hale geldikçe insanların bu ürünleri satın alma olasılığının azalması anlamına gelmektedir. Bu adımla, daha ucuz yerli ürünlerin satışının artırılarak ülke ekonomisinin canlandırılması hedeflenmektedir. Ancak, ithal enerji üzerindeki gümrük vergilerinin maliyeti işletmelere ve tüketicilere yansıtılabilir, bu da benzinden gıdaya kadar her şeyin fiyatını artırabilir.
