AB’den Dijital Platformlara Yönelik Yeni Düzenleme Teklifi
Avrupa Birliği (AB), dijital platformlar üzerinden çalışan bireylerin serbest çalışandan işçi statüsüne geçirilmesini öngören kapsamlı bir düzenleme teklifini kamuoyuna duyurdu. AB Komisyonu, Uber, Amazon, Bolt ve Deliveroo gibi popüler dijital platformlar aracılığıyla istihdam edilenlerin çalışma koşullarını iyileştirmeyi amaçlayan yeni kurallar içeren bu teklifi açıkladı.
Bu düzenleme, dijital platformlar üzerinde çalışan kişilere, gerçek çalışma düzenlemelerine uygun bir “yasal istihdam statüsü” tanımayı hedefliyor. Bunun için bir platformun “işveren” olup olmadığını belirleyecek bir kontrol kriterleri listesi sunulacak. Bu listede yer alan bazı önemli kriterler şunlardır:
- Ücretlerin belirlenmesi
- Çalışanların görünüm ve davranışlarının kontrol edilmesi
- İş performansının elektronik olarak denetlenmesi
- Çalışma saatlerinin ve görevlerin sınırlandırılması
- Diğer kişilerin çalışmasını engelleme uygulamaları
Bir platform, yukarıdaki kriterlerden en az ikisini karşıladığı takdirde, yasal olarak “işveren” kabul edilecek. İşçi olarak yeniden sınıflandırılan bireyler, bulundukları ülkede mevcut olan ücret ve toplu iş sözleşmesi pazarlığı gibi haklardan faydalanabilecekler. Ayrıca, bu kişilerin çalışma süreleri de belirlenen kurallara uygun bir şekilde tespit edilecek.
Dijital platformlar üzerinden çalışan bireyler, sağlık sigortası, ücretli izin, işsizlik ve hastalık yardımı ile emeklilik primi gibi sosyal haklardan yararlanma imkanına sahip olacaklar. Ancak, platformlar bu sınıflandırmaya itiraz edebilecek. İtiraz durumunda, istihdam ilişkisi olmadığını kanıtlama yükümlülüğü işçide değil, platformda olacak. Böylece dijital platformlar aracılığıyla çalışan bireylere, fiili çalışma düzenlemelerine uygun bir yasal istihdam statüsü tanınmış olacak.
Bu düzenleme ile birlikte, dijital platformlarda çalışan kişiler, “işçi” statüsü ile gelen çalışma ve sosyal haklardan yararlanacaklar ve durumları hukuki bir kesinlik kazanmış olacak. Ancak, bu düzenlemenin yürürlüğe girmesi için AB üyesi ülkelerin ve Avrupa Parlamentosu’nun (AP) onayını alması gerekecek.
AB ülkelerinde, çeşitli dijital platformlar aracılığıyla sürücü, kurye gibi farklı işlerde istihdam edilen 28 milyondan fazla birey bulunduğu tahmin ediliyor. Bu sayının 2025 yılına kadar 43 milyona ulaşması bekleniyor. Bu bireylerin büyük bir kısmı, serbest çalışan olarak faaliyet göstermekte. AB, 5,5 milyon kişinin yanlış bir biçimde serbest meslek sahibi olarak sınıflandırıldığını öngörüyor.
