Cuma hutbesi, İslam dininde Cuma namazı öncesinde imam tarafından cemaate verilen öğüt ve nasihatleri içeren konuşmadır. Hutbe, Allah’ın buyruk ve yasaklarını hatırlatır, toplumsal ve ahlaki bahislerde bilinçlenmeyi sağlar. Cuma namazının bir kesimi olan hutbe, Müslümanların haftalık ibadetlerinde kıymetli bir yere sahiptir. Pekala 20 Aralık cuma hutbesi: Bu hafta cuma namazına hangi hutbe okunacak bahis nedir?
Cuma hutbesi bahisleri çoklukla insanlara rehberlik etmek, ahlaki kıymetleri hatırlatmak ve toplumsal meselelere dikkat çekmek emeli taşır. Bu haftaki cuma hutbesi için Diyanet İşleri resmi web sitesi en muteber kaynaktır. Anahtar sözler kullanarak yapılan araştırmalarla hutbenin ana teması, ayet ve hadislerle desteklenen noktaları hakkında daha ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Cuma Hutbesi 20 Aralık 2024 Konusu: Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından hazırlanan 20 Aralık 2024 Cuma Hutbesi konusu olarak içki, kumar, uyuşturucu ve öteki bağımlılık yapan hususların felaketleri cuma hutbesinde ele alınacak. İşte 20 Aralık Cuma hutbesi:
Görünmez Esaret: Bağımlılık
İnsan, varlık alanında sorumlulukları olan bir mahluktur. Zira kendisine in’âm edilen her nimetten hesap gününde kesinlikle sorguya çekilecektir. İnsan, sorumluluklarını yerine getirdiğinde hem dünyasını imar; hem ahiretini ma’mûr edecek biçimde var edilmiştir. Beşere verilen nimetlerin karşılığında kendi nefsinden başlayarak etrafındaki beşerler, hatta canlı cansız varlıklara karşı sorumluklar yüklenmiştir. Merkezden dışa yanlışsız bir sorumluluk alanımız vardır. Kur’an’da Rabbimiz bunu şöyle söz eder:
وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ ا للّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالاً فَخُورًا
Allah’a ibadet edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, fakirlere, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlar (köle, cariye, hizmetçi ve benzerlerine) güzel davranın; Allah kendini beğenen ve ebediyen böbürlenip duran kimseyi sevmez.(Nisa mühleti, 36)
Ayete dikkat edilirse insan olarak sorumluluklarımız içerden dışa hakikat bizi yaradana karşı kulluk misyonumuzla başlamaktadır. Kulluk ise, O’ndan diğer ma’bûd tanımamak, yalnız O’na kulluk etmek, buyruklarına ve yasaklarına riayet etmekle mümkündür.
Anne babaya yeterlilik, sonra akrabaya, toplumun en zayıf halkalarından biri olan yetim ve öksüzlere güzellik, fakirler, uzak ve yakın komşu, arkadaş, yolcu, teşrik-i mesaide bulunduklarımızla ayet devam eder.
Kardeşlerim!
Toplum dediğimiz, üstte okuduğumuz ayetin şümûluna giren insanlardan teşekkül eder. Bizim Müslüman olarak sorumluluğumuz Allah’a kulluk etmek ve bu kulluğun gereği olarak içinde yaşadığımız ve toplumun birer modülü olan insanlara düzgün davranmak olduğuna nazaran bu toplumun sıkıntılarıyla dertlenmek, onlara uygun davranmak, yeterliliği emredip berbatlıktan sakındırmak, birebir vakitte bizi Yaradan Rabbimize kulluğumuzun da bir kesimi demektir.
Kulluk, Allah Talanın buyruklarına uymak ve yasaklarından kaçınmak olduğuna nazaran bugün bizim de sohbetimize husus olan ziyanlı alışkanlıklardan kaçınmak ve gençlerimizi, çocuklarımızı bunlardan sakındırmak üzere bir sorumluluğumuzu bugün bu sohbetimizde inşaallah yine hatırlayacağız.
Allah Teâla insanlara pak ve helal olan şeyleri emretmiş; pis olan ve haram olan şeylerden sakındırmıştır. Bütün bunları da imtihan emeliyle yani bizim kulluğumuzu sınamak gayesiyle yapmıştır. İslam dininde haram kılınanlardan biri de içkidir. Allah (c.c) Kur’an’da içki içmeyi haram kılmış
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
Ey iman edenler! Şarap, kumar, dikili taşlar (putlar), fal ve baht okları birer şeytan işi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz.” (Maide mühleti, 90) Buyurmuştur. İnsanın felahını/kurtuluşunu Allah bu yasağa riâyet etmeye bağlamıştır. Toplumun felahı insanın kurtuluşuna bağlı olduğuna nazaran Müslümanlardan müteşekkil ve kulluğunun şuurunda olan bir toplumun da bu sayede kurtulacağını haber vermiştir.
Efendimiz (s.a.v) içkinin her türlüsünün haram olduğunu haber vermiş:كُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ (Buhari, megazi,57) buyurmuştur. Yeniden Allah Rasulü içkinin alınıp satılmasını yasaklamış “لُعِنَتْ الْخَمْرُ: بِعَيْنِهَا، وَعَاصِرِهَا، وَمُعْتَصِرِهَا، وَبَائِعِهَا، وَمُبْتَاعِهَا، وَحَامِلِهَا، وَالْمَحْمُولَةِ إِلَيْهِ، وَآكِلِ ثَمَنِهَا، وَشَارِبِهَا، وَسَاقِيهَا”
“Allah, içkiye, onu içene, içirene, satana, sattırana, sıkana, sıktırana, taşıyana, kendisi için taşınana ve parasını yiyene lânet etmiştir.” (İbn Mâce, Eşribe 6.)buyurmuştur.
Müslüman, yalnızca içki vb. unsurlara karşı değil, kendisini içki içmeye yahut aklını örtecek öbür hususlar kullanmaya götürecek yollara karşı da uzaklıklı olmalı, dikkatli davranmalıdır. İçki vb. hususlar katiyetle beşere huzur veren, insanı rahatlatan bir şey değil bilakis onu hem bu dünyada sefalete hem de ahirette cehenneme götüren bir hastalıktır. Onun için Efendimiz (s.a.v) Müslümanı içki içmeyi bırakın içki içilen sofraya dahi oturmaktan sakındırmış ve:
وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَجْلِسْ عَلَى مَائِدَةٍ يُدَارُ عَلَيْهَا بِالْخَمْرِ “Kim Allah’a ve âhiret gününe iman ediyorsa üzerinde içki içilen bir sofraya oturmasın”(Tirmizi, edeb, h.no: 2744) buyurmuştur.
Müslüman, bu türlü beşerler varsa onlarla ortasına uzaklık koyduğu üzere sorumlu olduğu kimseleri de bu türlü insanlardan uzaklaştırmak zorundadır. Rabbimiz bize güzellerle, Salihlerle, sadıklarla birlikte olmamızı emretmiştir. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ “Ey İman edenler! Allah’tan korkun ve sadıklarla bir arada olun ”buyrulmuştur. (Tevbe mühleti, 119) Rasulullah (s.a.v): “Kişi arkadaşının dini üzeredir. Öyleyse her biriniz kiminle arkadaşlık ettiğine dikkat etsin” buyurmamış mıdır?” (Ebu Davud: hadis no:4833)
İçki insan için muhakkak bir tedavi aracı değildir aksine Rasullullah’ın tabiriyle kaygının ta kendisidir. Alah Rasulü:” «إِنَّهُ لَيْسَ بِدَوَاءٍ، وَلَكِنَّهُ دَاءٌ» Kesinlikle ki içki deva değildir, tersine hastalıktır” buyurmuştur.(Müslim, Eşribe, 3)
Müslüman, Allah ile ortasına ara koyacak; onu kulluktan uzaklaştıracak, sorumluluklarını unutturacak içki vb. hususlardan uzak durur, durmalıdır. Zira imanlı olmak bunu gerektirir. Mü’min iman emanetinden de ölünceye kadar sorumludur ve bu iman içki ile bir ortada bulunmaz.
Hz. Peygamber (s.a.v.) bunu bir hadislerinde şöyle haber vermiştir:
«لاَ يَزْنِي الزَّانِي حِينَ يَزْنِي وَهُوَ مُؤْمِنٌ، وَلاَ يَشْرَبُ الخَمْرَ حِينَ يَشْرَبُهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ، وَلاَ يَسْرِقُ السَّارِقُ حِينَ يَسْرِقُ وَهُوَ مُؤْمِنٌ»
“Zina eden kimse, zina ettiğinde (kamil) mü’min olarak zina etmez; şarap içen kimse, onu içtiğinde (kamil) mü’min olarak içmez, hırsızlık yapan kimsede hırsızlık yaptığında (kamil) mü’min olarak hırsızlık yapamaz.(Buhari, Eşribe, 1)
İçki, kumar, uyuşturucu hususlar üzere haramlara karşı yalnızca kendimizi değil ailemiz başta olmak üzere etrafımızdaki insanları da korumakla sorumluyuz. Müslüman yeterlilikleri emretmek; kötülüklerden sakındırmakla emrolunmuştur. Bunu yapmadığımız vakit toplumsal olarak bir kadro düşüncelere maruz kalacağımızı unutmamalıyız. Yapılan araştırmalarda cinayetler başta olmak üzere şiddet içeren olumsuz olayların birçoklarında alkolün ziyanlı tesiri olduğu belirtilmiştir. Alkol, uyuşturucu vb. ziyanlı hususlar birçok ailelerin yıkılmasına yol açmakta topluma ziyan vermektedir.
Müslüman, insanlığın selameti için vazife üstlenen bir ümmetin kesimi demektir. Oburunun kaygısını sıkıntısı edinendir. Alkol, uyuşturucu batağında ömürlerini heba eden beşerler bizim insanlarımızdır. Müslümanın buna nazaran tutum takınması, gücünün yettiği kadarıyla gayret vermesi gerekir. Efendimiz (s.a.v) bir hadislerinde içkinin alenî olarak yaygınlaşmasını kıyamet alameti olarak nitelemiş ve:
إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ أَنْ يُرْفَعَ الْعِلْمُ وَيَثْبُتَ الْجَهْلُ وَيُشْرَبَ الْخَمْرُ وَيَظْهَرَ الزِّنَا
“Hiç kuşku yok ki, ilmin kaldırılıp cehaletin yaygınlaşması, içkinin içilmesi ve zinanın yaygınlaşması kıyametin alametlerindendir” (buhari, ilim, 21) buyurmuştur.
Hadiste içki ile zinanın yaygınlaşmasına vurgu yapılmasını, Rasulullah’ın:” içki bütün kötülüklerin anasıdır” hadisi ile de anlamaya çalışırsak içkinin ve doğuracağı aksiliklerin toplumların kıyametine tesir edeceğini daha net anlayabiliriz. Cenab-ı hak bizi bu türlü durumlardan koruma eylesin.
Kendimizi ve ailemizi Allah’ın haram kıldığı, toplumlar için bir felaket olan alkol, uyuşturucu üzere unsurlardan uzak tutmak zorundayız. Çocuklarımızın kimlerle arkadaşlık ettiğine dikkat etmeliyiz. Rabbimiz yalnızca kendimizi değil aile efradımızı da cehennem ateşinden müdafaamız gerektiğini buyurmuştur. Vaazımızın başında okuduğumuz ayeti kerimede:
يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا قُٓوا اَنْفُسَكُمْ وَاَهْل۪يكُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلٰٓئِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللّٰهَ مَٓا اَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ
(Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı beşerler ve taşlar olan ateşten koruyun. Onun başında, acımasız, güçlü, Allah’ın kendilerine buyurduğuna karşı gelmeyen ve emredildiklerini yapan melekler vardır.) Tahrim mühleti, 6 buyrulmuştur.
Allah Rasulü (s.a.v.) de hadislerinde: “Hepiniz çobansınız; hepiniz maiyetinizde olanlardan sorumlusunuz. Devlet reisi de mesuldür ve yönetim ettiklerinden sorumludur. Erkek, ailesinden mesuldür ve aile fertlerinden sorumludur. Bayan, kocasının konutundan mesuldür ve aile fertlerinden sorumludur. Hizmetkâr, efendisinin malından mesuldür; o da emanet edilenlerden sorumludur. Sonuç itibariyle hepiniz mesulsünüz ve elinizin altındakilerden, sevk ve yönetim ettikleriniz şeylerden sorumlusunuz” (Buhari, Cum’a, 11) buyurmuştur.
Aile efradımızdan, yakınlarımızdan içki vb. bağımlılık yapan unsurlara bir biçimde bulaşmış hatta bağımlı olmuş kimseler olabilir. Kimse garanti altında değildir. Yalnızca haram diyerek, yalnızca günah diyerek bahse yaklaşmak yerine bu çeşit kimseleri geri kazanmanın yollarını aramak, hatta bunun için gerekirse tıbbî yardım almaktan geri durmamalıyız. Bununla birlikte dua ederek Allah’tan yardım talep etmeliyiz. Bir insanı kurtarmak için ne yapılmalıysa onu yapmalıyız. Müslüman yanılgı ettiği vakit tövbe eden, yanlışından dönebilen kimsedir. Bir Müslüman kusurları da olsa, günahları da olsa haramı helal kabul etmedikçe İslam dairesi içindedir, Müslüman kardeşimizdir. Bu durumda olan bir kardeşimize karşı bizim halimiz; onun elini tutmak, bırakmamaktır. Ashabı kiramdan birisi işlediği günahı bir türlü terk edemez. Bu haliyle de bir gün Allah Rasulü’nün huzuruna getirilir. Orada bulunan bir sahabî: “Allah sana lanet etsin, hiç bu haldeyken Rasulullah’ın huzuruna getirilmekten utanmıyor musun?” dediğinde Allah Rasulü: “Böyle söyleme, Müslüman kardeşinin aleyhinde şeytana yardım etmeyin” buyurur. (Buhari, Hudud, 4)
Günümüzde insanı kendinden ve Rabbinden uzaklaştıran her şey,, insanın aslında bir zaafıdır. İnsanı fıtratından uzaklaştıran her ne varsa insan onun esiri, onun bağımlısıdır. 21. Yüz yılın bağımlılık yapabilen alışkanlıklarından biri de internet bağımlılığıdır. İnsanı, varlık alanındaki aslî vazifelerini unutturacak düzeye düşürebilen internet bağımlılığı tıpkı içki ve uyuşturucu hususlar üzere şahsa ve topluma ziyan vermektedir. Müslüman buna karşı da hal takınmalı, dikkatli olmalıdır. Vakit beşere verilen en büyük nimetlerdendir. Rıza-i Bâri için harcanması gerekirken Allah’ın isteğine uymayan her yanlış iş üzere Müslümanın başına bela olabilen bu bağımlılık karşısında kendimizi ve sorumlu olduğumuz kimseler korumakla mükellefiz. Anne-babaların çocuklarını teknolojinin imkânlarından faydalandırırken dikkat etmeleri gereken birtakım konular vardır. Çocuğun sanal âlemde kimlerle görüştüğü, ne işler yaptığı, tıpkı gerçek hayatta takip edildiği üzere takip edilmelidir. Anne-babalar, sınırsız ve sorumsuz bir hayatta yaşamadıklarını kendileri de bu mevzuda hoş örnek olarak çocuklarına anlatmalı, bu idraki kazandırmalıdır. Sınırsız, bir özgürlük/hürriyet yoktur zira.
Bir gencin hayatında, anne-baba başta olmak üzere aile fertlerinden daha yakın, daha samimi ve inançlı bir arkadaşlık ortamının olmadığı, en hoş örnekleri ile ortaya konabilirse, memnunluğu dışarlarda arayan gençlerimiz olmayacaktır. Kendi ailesinde huzur ve memnunluk bulamayanların sanal alem denilen ve ismi üzerinde sanal, yapmacık alemlerde işi olmayacak, en azından bu sayede aslında bir hastalık olan internet bağımlılığından kurtulmuş olacaklardır.
İster içki ve uyuşturucu bağımlılığı, ister internet vb. bağımlılıklar bugün üzerinde yaşadığımız dünyada maalesef var olan sorunlardır. Müslümanlar olarak bu çeşit aksiliklerin önüne geçme noktasında yapacağımız en değerli işlerimizden biri aile kurumunu Kur’an ve sünnet çizgisinde sağlam tutmaktır. Konutlarımızı Peygamber konutuna; işlerimizi Peygamber işine benzetmediğimiz surece bu işte muvaffakiyet elde edemeyiz. Bu uğurda çocuklarımız başta olmak üzere etrafımızdaki bilhassa gençlerle uygun bağlantı kurmak zorundayız. Saydığımız bu sorunlar yalnızca ebeveynler olarak bizlerin aşabileceği tipten problemler da değildir. Okullarımızda, mescitlerimizde, sivil toplum örgütlemizde bu meseleler nasıl aşılır diye herkes üzerine düşeni yapmak durumundadır. Kaybettiğimiz her bir insan bizim insanımızdır. Alkole, uyuşturucuya, kumar sayılan talih oyunlarına, internete ve öbür bağımlık yapan ne varsa, onların içerisinde ömürlerini tüketen her beşerden direkt ya da dolaylı olarak sorumlu olduğumuzu unutmayalım.
Cuma Hutbesinin Önemi
Cuma hutbesi, İslam dininde Cuma namazından evvel mescitlerde imam tarafından cemaate verilen dini bir konuşmadır. Bu konuşma, Müslümanların manevi eğitimini desteklemek, toplumsal şuuru artırmak ve ahlaki bedelleri hatırlatmak maksadıyla yapılır.
Cuma namazının geçerli olması için hutbenin okunması mecburidir. Hutbe, Cuma namazının bir rüknü (şartı) olarak kabul edilir.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Cuma hutbesini şahsen okuyarak bu uygulamayı başlatmıştır.
Kur’an-ı Kerim’de Cuma Müddeti 9. ayette, “Ey iman edenler! Cuma günü namaza çağrıldığınız vakit, Allah’ı anmaya koşun ve alışverişi bırakın. Bu, sizin için daha güzeldir.” buyrulmuştur.
