İsveç’in finansal takviye sağladığı proje BM Nüfus Fonu (UNFPA) ve Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) iş birliğinde yapıldı. 2023 Türkiye Gençlik Araştırması ismi verilen çalışma hakkında düzenlenen Hacettepe Üniversitesi Beytepe yerleşkesinde gerçekleştirilen lansman etkinliğinde 2 başka rapor halinde derlenerek kamuoyuyla paylaşıldı.
Araştırma sonuçları özetle şöyle:
“Nicel araştırma bulgularına nazaran: Araştırmaya katılan hane halkı nüfusunun yüzde 14’ü 15-24 yaş kümesindeki gençler. Her 3 meskenden birinde en az bir genç var (yüzde 33). Gençlerin neredeyse yarısının kendine ilişkin bir odası yok (yüzde 44). Gençlerin 5’te 1’i ortaokul mezunu ya da daha az eğitimli (yüzde 17). Yüzde 37’si lise öğrencisi, yüzde 23’ü lise mezunu, yüzde 23’ü üniversite öğrencisi ya da mezunu. Lise seviyesindeki gençlerin 3’te 1’i (yüzde 31) ailesinin maddi durumu âlâ olmadığı ya da çalışması gerektiği için okulu bıraktığını beyan ediyor. 2007 Türkiye Gençlik Araştırması ile karşılaştırıldığında, üniversite öğrencisi yahut mezunu gençlerin oranının erkeklerde yüzde 2’den 22’ye, bayanlarda yüzde 4’ten 24’e yükseldiği görülüyor.
İŞSİZ GENÇLERİN YÜZDE 14’Ü İŞ ARIYOR
Gençlerin yarısına yakını çalışıyor (yüzde 42), ancak bunların yalnızca yarısı sigortalı (yüzde 46). Çalışmayan gençlerin yüzde 14’ü de iş arıyor. Çalışma oranı genç erkeklerde 5’te 3 iken (yüzde 61), genç bayanlarda 4’te 1 (yüzde 24). Gençlerin 5’te 1’i (yüzde 20) ne eğitimde ne istihdamda ne de bunlara yönelik yetiştirme programlarına dahil. Bu oran, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir yansıması olarak, bayanlarda 3’te 1’e (yüzde 29) çıkarken, erkeklerde 10’da 1’e (yüzde 10) düşüyor.
GENÇLERİN YÜZDE 92’Sİ TOPLUMSAL MEDYA KULLANIYOR
Gençlerin yüzde 92’si toplumsal medya kullanıyor. En çok tercih edilen platform ise Instagram (yüzde 88), akabinde Tiktok (yüzde 31) ve X (yüzde 28). Gençlerin yüzde 88’i bayana yönelik şiddet, yüzde 69’u cinsel sıhhat ve üreme sıhhati, yüzde 64’ü çocuk yaşta evlilikler, yüzde 61’i gençlik ve şiddet ile ilgili bilgileri toplumsal medyadan alıyor.
15-24 YAŞ ORTASI EVLENEN GENÇ BAYANLARIN 4’TE 1’İ ÇOCUK GELİN ÇIKTI
Gençlerin yüzde 90’ı hiç evlenmemiş, yüzde 9’u evli, yüzde 1’i ise boşanmış ya da başka yaşıyor. 2007’deki araştırmaya nazaran evli gençlerin oranının değerli oranda azaldığı anlaşılıyor. 15-24 yaş ortası evlenmiş genç bayanların 4’te 1’i çocuk yaşta evlendirildi (yüzde 27). Ortalama birinci evlenme yaşı bayanlarda 19, erkeklerde 25. 2007-2023 periyodunda ortalama ülkü birinci evlilik yaşının erkekler için 23,4’ten 24,6’ya; bayanlar için 22,2’den 24,3’e yükseldiği görülüyor. Gençlerin yüzde 5’i, ‘kadın ve erkeğin kendi kararıyla evlenmek için 18 yaşını doldurması gerektiğini’, yüzde 28’i ise ‘erkeklerin birden fazla bayanla evlenmesinin hata olduğunu’ bilmiyor. Gençlerin yüzde 8’i ‘Kadının ergenliğe girmiş olması evliliğe hazır olduğu manasına gelir’ sözüne, yüzde 10’u ‘Kadının bir flörtü olduysa flört ettiği kişi ile evlenmeli’ ifadesine, yüzde 62’si ise ‘Kadınların evlilik öncesi cinsel tecrübesi olmamalı” sözüne katıldığını belirtiyor.
Nitel araştırma bulgularına nazaran ise: Gençlerin eğitimden beklentilerinin azaldığı görülüyor. Gençler, okulların yaratıcılığı gereğince desteklemediğini, diplomaların iş bulma konusunda kâfi olmadığını düşünüyor. Gençler ortasında, eğitim hayatının yaratacağı fırsatların sonlu olacağı inancı, bilhassa oğlan çocuklarının erkenden iş hayatına atılmalarını teşvik ediyor. Kimi okullarda karşılaşılabilen hudutlu öğretmen-öğrenci irtibatı, akran zorbalığı, şiddet ve taciz üzere durumlar da çocukların okuldan uzaklaşmasına ve okul terklerine sebep olabiliyor.
Çocuk yaşta evlilik: Kız çocuklarının eğitime devamın desteklenmediği, bayanların konut ve bakım işlerinden sorumlu görüldüğü ve fiyatlı bir işte çalışmalarına olumlu yaklaşılmayan ailelerde, kız çocukları için evliliğin tek seçenek üzere görüldüğü ortaya çıkıyor.”
GENÇLER BİLGİ EKSİKLİĞİ YAŞIYOR
Araştırmanın sonuç kısmında gençlerin kişisel hayatta edinmeleri gereken birden fazla bilgiden eksik oldukları söz edildi:
“Araştırma sonuçları genel olarak gençlerin ergen sıhhati konusundaki bilgilerinin 16 yıl evvel yapılan araştırmaya nazaran beklenen seviyede artmadığını, hatta birtakım yerlerde azaldığını gösteriyor. Gençlerin bilhassa cinsel sıhhat, üreme sıhhati ve çocuk yaşta evliliklerle ilgili alanlarda önemli bilgi eksikliği yaşadığını, sıhhat ve muhafaza alanında çeşitli risklerle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.
Araştırma sonuçlarında, ayrıyeten, genç bayanları ve erkekleri etkileyen birçok mevzuda toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yansımaları öne çıkıyor. Bu kapsamda; gençlerde bilgi eksikliğinin ve yanlış algıların giderilmesi için, gençlerin okullar, sıhhat çalışanı ve toplumsal medya aracılığı ile bilgiye ulaşma talebi de dikkate alınarak, bilhassa Sıhhat, Ulusal Eğitim ve Gençlik ve Spor Bakanlıkları başta olmak üzere ilgili tüm kamu kurumları ve lokal idareler, sivil toplum ve özel bölüm dahil tüm paydaşların katkısıyla eğitim ve farkındalık çalışmalarının arttırılması kritik kıymet taşıyor.”
