Neden Norovirüs Bu Kadar Bulaşıcı?
Son günlerde yayımlanan veriler, İngiltere ve genel olarak Avrupa’da norovirüs vakalarının iki hafta içinde neredeyse beşte bir oranında arttığını göstermektedir. Bu artış, İngiltere ile Galler’deki Covid öncesi seviyelerin iki katını aşmaktadır. Uzmanlar, bu durumun grip dalgasıyla mücadele eden sağlık hizmetleri üzerinde ek bir baskı yaratmasından endişe duyuyorlar.
Norovirüsün Bulaşma Yolları
Norovirüs, genellikle enfekte olmuş bireylerle yakın temastan, yüzeylere ya da nesnelere dokunarak veya enfekte birinin hazırladığı yiyecekleri tüketerek bulaşmaktadır. İngiliz sağlık yetkilileri, bu virüse karşı yalnızca el dezenfektanlarına güvenilmemesi gerektiğini vurguluyor. Çünkü alkol, bu virüsü öldürmekte etkili değildir. Bunun yerine, su ve sabunla yapılan el yıkamanın virüsün etrafındaki protein kılıfını parçalayıp onu zararsız hale getirdiği belirtiliyor. Uzmanlar, ayrıca giysilerin yüksek ısıda yıkanmasını da öneriyor.
Kıyafetlerinizi Yüksek Isıda Yıkayın
Mikrobiyolog Jason Tetro, “Giysileriniz gözeneklidir, bu nedenle giysilerinizle temas eden her şey onlara yapışır. Norovirüs hemen hemen her koşulda bir ay boyunca hayatta kalabilir.” diyerek bu durumun ciddiyetine dikkat çekiyor. Ayrıca, norovirüs bakterilerini öldürmek için lipaz adı verilen enzimleri içeren deterjanların etkili olduğunu ifade ediyor. Tetro, çamaşır makinesinin tamburunun ayda bir çamaşır suyu ile temizlenmesini ve sıcak su ile boş olarak çalıştırılmasını öneriyor.
Norovirüs Vaka Sayıları
Minnesota Üniversitesi uzmanları, norovirüs bulaşmış birinin dokunduğu yüzeyleri temizlemenin virüsü ortadan kaldırmak için kritik bir yol olduğunu vurguluyor. Geçen hafta açıklanan Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) verilerine göre, İngiltere’de geçen hafta her gün 528 hasta; ishal, kusma veya norovirüs benzeri semptomlarla hastanelere başvurdu. Bu rakam, bir önceki hafta 723, geçen yıl aynı dönemde ise 377 iken, %40 daha yüksek bir orana işaret ediyor. Ancak, ülkedeki gerçek vaka sayısı muhtemelen çok daha yüksek.
Norovirüs Belirtileri ve Tedavi
Norovirüs ile enfekte olan bireylerde genellikle mide bulantısı, ishal ve kusma gibi semptomlar görülmektedir. Çoğu kişi evde dinlenerek iyileşebilirken, bazı durumlarda hastaneler üzerinde baskı yaratabilmektedir. Norovirüs hastalarının yalnızca %50’sinin hastaneye gitmesi gerekmektedir. Dinlenmek ve bol sıvı almak, iyileşmeyi desteklemek için sağlık uzmanları tarafından önerilmektedir. Ayrıca, ebeveynlerin norovirüs belirtileri gösteren çocuklarına gazlı içecekler veya meyve suyu vermekten kaçınmaları gerektiği vurgulanıyor.
Dünya Genelinde Norovirüsün Etkileri
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanı Profesör Dr. Yasemin Ersoy, norovirüsün dünya genelinde en yaygın akut ishal nedeni olduğunu belirterek, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından bildirilen verilere göre yılda yaklaşık 685 milyon vaka görüldüğünü, bunların 200 milyonunun 5 yaş altı çocuklar olduğunu ve çoğunluğunu gelişmekte olan ülkelerin oluşturduğunu ifade ediyor. Ayrıca, yılda yaklaşık 200 bin ölümün bu virüs nedeniyle gerçekleştiğini aktarıyor.
Norovirüsün Özellikleri
Prof. Dr. Yasemin Ersoy, norovirüsün diğer viral hastalıklardan farklarının başında çok sayıda bulaş yolunun bulunması, kolay bulaşabilmesi ve dış ortamlara karşı dirençli olması geldiğini ifade ediyor. “Mide gribi” olarak da bilinen bu hastalık, gripten farklı olarak üst solunum yolunu değil sindirim sistemini etkiliyor. Norovirüs, 60 derece sıcaklığa kadar dayanabilmekte ve dışkıyla atılım süresi diğer virüslere göre daha uzun sürmektedir.
Norovirüs Vaka Artışının Nedenleri
Prof. Dr. Yasemin Ersoy, norovirüs vakalarının artışını, virüsün dışkı yoluyla atılmasından kaynaklandığını ve enfekte bireylerden doğrudan bulaşmanın yanı sıra gıdalar ve kirli yüzeylerden de bulaşmanın mümkün olduğunu belirtiyor. Norovirüsün bulaşma kaynakları arasında, enfekte çalışanların gıda üretiminde yer alması ve kirli suların kullanılması da yer alıyor. Amerika’da gıda kaynaklı salgınların %50’sinin norovirüs nedeniyle gerçekleştiği bildirilmektedir.
Norovirüsle Mücadele Yöntemleri
Prof. Dr. Ersoy, norovirüsün yayılmasını engellemek için şu önlemleri almayı öneriyor:
- Su ve sabun ile ellerin doğru şekilde en az 20 saniye yıkanması en kritik noktadır.
- Tuvalet sonrası ve yemek hazırlamadan önce el yıkama oldukça önemlidir.
- Hasta bireylerin diğerleriyle temasının engellenmesi gerekmektedir.
- Ortak kullanım alanlarının temizliği ve dezenfeksiyonu sağlanmalıdır.
- Kusma sonrası aerosol oluşumuna dikkat edilmeli, temizlik sırasında maske ve eldiven kullanılmalıdır.
- İshal ve kusma gibi şikayetleri olanların, yiyecek hazırlama alanlarından uzak durması gerekmektedir.
- Kirli giysilerin yüksek sıcaklıkta yıkanması önerilmektedir.
Norovirüsün Ciddiyeti
Norovirüs, özellikle küçük çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı zayıflamış bireylerde daha ciddi sonuçlar doğurabilir. Hastanelerde, okullarda ve bakım evlerinde hızlı yayılım gösterebilir. Hastalık tablosunda ishal ve kusmanın 1-2 günden uzun sürdüğü vakalarda sıvı kaybına bağlı ciddi durumlar ortaya çıkabilir. Bu durum, gerekli sıvı ve elektrolitlerin zamanında verilmediği hastalarda ağır tablolara ve ölüme kadar gidebilir.
Norovirüs Vakalarıyla İlgili Kişisel Deneyimler
Pratisyen Dr. Ellie Cannon’un Daily Mail’de yayınladığı köşe yazısına yanıt olarak, okuyucular norovirüs ile yaşadıkları deneyimleri paylaştılar. Bir eski IT danışmanı, virüsün aniden ortaya çıkmasıyla tuvaletten birkaç metre uzakta kalamadığını anlattı. 69 yaşındaki bir kadın, torununa bakıcılık yaptıktan sonra yaşadığı ishalden bahsetti. 73 yaşındaki Paul Pardon ise, tatilden dönerken virüse yakalandığını ve bu durumun günlerce sürdüğünü, hiçbir şey yiyemediğini ve ateşinin çıktığını anlattı.
