Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarında üç haftadır düşüş yaşanıyor fakat KKM’nin toplam büyüklüğü hala yüksek düzeylerde bulunuyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran 8 Eylül haftasında kur muhafazalı mevduatlarda 15,7 milyar TL’lik düşüş gerçekleşti.
Bu düşüşle birlikte KKM’nin toplam büyüklüğü 3 trilyon 332 milyar 606 milyon liraya geriledi.
TOPLAM GERİLEME 75 MİLYAR LİRA
Merkez Bankası’nın kur muhafazalı mevduat hesaplarından TL mevduata dönüşüm maksadını açıkladığı 20 Ağustos gününden bu yana toplam gerileme ise 75.34 milyar liraya ulaştı.
KKM hesapları, 25 Ağustos haftasında 40 milyar lira, 1 Eylül haftasında ise 20 milyar lira düşüş yaşamıştı.
Ekonomist Alaattin Aktaş ise bu tempoda gerilemenin KKM’nin yükünü azaltmayacağını belirtti.
Aktaş, yurttaşın KKM’den çıkıp TL mevduatı tercih etmesi için faizleri çok daha üstleri çıkması gerektiğini tabir etti.
Alaattin Aktaş’ın Ekonomim’de yer alan ilgili yazısı şöyle:
“Bir devrin gözdesi, başka ülkelerin gıptayla bakıp adeta “Nasıl oldu da biz bunu akıl edemedik” dediği, bankaların vatandaşı sisteme dahil etmeleri karşılığında teşvik edildiği uygulama… Yani kur muhafazalı mevduat.
Nasıl da gözden düşüverdi değil mi…
Şimdi tam bir baş belası olarak görülüyor.
Ekonomiyi kemiren, kamuya büyük yük bindiren uygulama…
Bir an evvel kurtulmaya çalışılan en büyük sıkıntılardan biri…
Bunun için uğraş da gösteriliyor.
Önce KKM’den kaynaklanan kur farkı yükü “göz önünde olmasın” istendi ve TL cinsinden açılan hesaplar için bütçeden yapılmakta olan ödemeler temmuzun ortasında Merkez Bankası’na aktarıldı. Zira Merkez Bankası yaptığı kur farkı ödemelerini açıklamıyordu. Hasebiyle açıklanmayan yük de fazla tartışılmazdı.
Bir periyot tasarruf sahibini KKM’ye yönlendirmesi için teşvik edilen bankalar, tam bir U dönüşü yaklaşım sergilenerek bu sefer vatandaşı KKM’den uzak tutmakla adeta görevlendirildi. Hatta görevlendirilmenin ötesinde ekonomik tedbirlerle buna mecbur bırakılmak istendi.
Vadesi dolan KKM için TL mevduata dönüş oranı zaruriliği getirildi ve öngörülen oranları tutturamayan bankaların uzun vadeli ve düşük faizli kağıt almaları kararı verildi.
ZORUNLU KARŞILIK ORANINDA DEĞİŞİKLİK
KKM’nin bankalar açısından cazibesini azaltmak ve bankaları vatandaşı ikna etmeye yönlendirmek için temmuz ayında zarurî karşılık kararı alındı. Temmuzdaki bu kararla KKM hesaplarına tüm vadeler için yüzde 15 oranında mecburî karşılık getirildi.
Dün alınan kararla ise mecburî karşılık uygulamasında değişikliğe gidildi. Tüm vadeler için yüzde 15 olan zarurî karşılık oranında vadelere nazaran değişiklik yapıldı.
Resmi Gazete’de dün yayımlanan ve 1 Eylül’den geçerli olması kararlaştırılan kararı nazaran altı aya kadar (altı ay dahil) vadeli KKM hesapları için mecburî karşılık yüzde 25’e yükseltildi, altı aydan uzun vadeli hesapların karşılık oranı ise yüzde 5’e çekildi.
Bu değişiklikteki emel çok açık; isteniyor ki yeni açılacak ya da yenilecek KKM hesapları olabildiğince uzun vadeli olsun. KKM’de en düşük vadenin üç ay olduğunu da hatırlatalım.
KKM’Yİ AZALTMA VAZİFESİ BANKALARA VERİLDİ
Kur muhafazalı mevduat bankalara getirilen yaptırımların tesiriyle artık artmıyor; iki haftadır da düşüş var.
Eylülün birinci haftasında TL bazında 15.7 milyar, dolar bazında 1.2 milyar düşüş yaşandı.
KKM 8 Eylül prestijiyle 3 trilyon 333 milyar lira, dolar olarak ise 124.7 milyar seviyesinde bulunuyor.
Ancak KKM’nin bu seviyedeki azalmalarla kayda paha bir formda gerileyeceğini beklemek fazla optimistlik olur.
Bankaların tasarruf sahibini KKM’den vadeli TL mevduata çekebilmesi için bu mevduata hatırı sayılır bir faiz uygulaması gerekiyor; lakin ortada o denli bir faiz yok. KKM dönüşlü TL mevduata verilen faiz yüzde 45-50 dolayında bulunuyor. Bu faiz her ne kadar olağan mevduat faizine nazaran yüksekse de, KKM’de vadesi dolan hesabın döviz kuru artışına dönük bir beklentisi, bir endekslenme durumu var.
Kaldı ki döviz kurundaki artış çok yüksek olmasa bile KKM’deki faiz de artık pek düşük değil. Bu hesaplara mevcut durumda yüzde 25 faiz uygulanıyor. Merkez Bankası’nın siyaset faizindeki artışa bağlı olarak KKM’deki taban faiz de artacak.
Merkez Bankası Para Siyaseti Kurulu’nun haftaya bugün, yani 21 Eylül’deki toplantısında faizin en az 2.5 puan, muhtemelen 5 puan daha artırılacağı beklentisi olduğunu belirtelim. Hatta daha fazla artış bekleyenler de yok değil. Münasebetiyle KKM faizinin yüzde 30 dolayına çıkarıldığı bir durumda tümüyle TL’ye döndürülmüş KKM’ye bankaların yüzde 45 ya da yüzde 50 faiz vermesi pek de cezbedici olmayacaktır.
BU ENFLASYONLA ÇÖZÜLME ZOR
Bankaların KKM’den gelecek mevduata yüzde 45-50 dolayında faiz verdiği bir periyotta resmi enfl asyon beklentisi yüzde 65, o da bu seviyede kalınabilirse…
Gerçi enflasyon iddiası bu yıl sonu için, verilen faiz önümüzdeki bir yıl için, yani vakit farklılığı var, fakat hesap pek bu türlü yapılıyor ve bu iki oran kıyaslanıyor.
Aslında en gerçek hesaplama natürel ki vade müddetiyle o devirde oluşabilecek enfl asyonu kıyaslamak…
Önümüzdeki üç ayda yüzde en âlâ ihtimalle 12-15 ortası bir enfl asyon bekleniyor. Yıllık faizin yüzde 50 olması bile üç ay için bu enfl asyonu karşılamıyor. Kaldı ki o faizde bir de stopaj kesintisi var.”
Bu yüzden vatandaşın KKM’den çıkıp TL mevduatı tercih etmesi için faizin çok daha üstlerde oluşması gerekiyor.
Olur mu, bankalar daha yüksek faiz verir mi? Bankalar KKM’deki çözülme oranına ve cezai yaptırım sayılabilecek borçlanma kağıdı almanın mı, yüksek faiz vermenin mi hangisinin daha zararlarına olacağına bakıp karar verecek.
