Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın yayınladığı “Merkez İdare Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler” raporuna nazaran son altı ay içerisinde toplanan KDV (Katma Bedel Vergisi) yüzde 63, ÖTV (Özel Tüketim Vergisi) ise yüzde 96 oranında arttı.
Toplumun büyük bir kısmının ödediği vergilerden habersiz olduğunu tabir eden Vergi Uzmanı Ulaş İke, “Bu durumu kamu maliyesinde ‘mali anestezi’ olarak tanımlıyoruz. Toplumun ödediği vergilerden habersiz olması, vergi yükü gerçeğinin art sıralara atılmasına neden oluyor” açıklamasında bulundu.
“VERGİLER FİYATLARIN İÇERİSİNDE GİZLENİYOR”
Vergi Uzmanı Ulaş İke, Türkiye’de vergi adaletinin sağlanamadığını belirterek şunları kaydetti:
“Gelişmekte olan ülkeleri incelediğimizde buralarda tüketim üzerinden alınan vergilerin öne çıktığını görüyoruz. Lakin toplumun ödediği vergilerden habersiz olması, vergi yükü gerçeğinin art sıralara atılmasına neden oluyor. Bu durumu kamu maliyesinde “mali anestezi” olarak tanımlıyoruz. Mali anestezi, bireylerin mal ve hizmet satın alırlarken fiyatın içerisinde gizlenmiş olan vergiyi ödediklerinin farkında olmaması durumudur. KDV’yi ele alacak olursak, satın alınan bir eserin vergisi fiyat içerisine gizlendiğinden ötürü ne kadar bir yük oluştuğunun farkındalığı oluşmuyor. Satın alınan eserin fiyatı farklı, KDV yükü ayrıyeten tahsil edilmiş olsaydı, ödediğimiz vergileri unutmamız çok da mümkün olmayacaktı. Buradaki farkındalığımız daha yüksek olacaktı diyebiliriz. Türkiye’de dolaylı vergilerin, vergi gelirleri içerisindeki hissesinin arttığını, münasebetiyle tam bir vergi adaletinin sağlanamadığı gerçeği ortaya çıkıyor. Bu durumun sonucu olarak gelir dağılımındaki aksilikler da bundan hissesine düşeni alıyor.”
“ADALETSİZLİK SORUNU DERİNLEŞİYOR”
Gelir ölçüsü gözetilmeksizin herkesin ödemesi gereken dolaylı vergilerin, düşük gelirli bireylerin üzerinde adeta bir yük olarak kaldığını lisana getiren İke, “Bu durum farklı gelir kümesindeki bireyler ortasındaki adaletsizlik meselesini daha da derinleştiriyor. Düşük gelirli bireyler, yüksek vergi yükü nedeniyle daha fazla mali zorluklarla karşılaşabiliyor. Bu kademede düşük gelirli bireyler, gelirlerinin değerli bir kısmını vergilere harcamak zorunda kalıyor” tabirlerini kullandı.
“DOLAYLI VERGİLERDE GELİR SEVİYESİ DİKKATE ALINMIYOR”
Dolaylı vergilerin, bireylerin gelir seviyelerinin dikkate alınmadan üretim, tüketim üzere ekonomik olaylara dayanan vergiler olduğunu da vurgulayan İke, “Dolaylı vergiler, bireylerin gelir seviyeleri gözetilmeksizin alının vergilerdir. Irkı, dini, cinsiyeti, gelir durumu, evli ya da bekar olması mülteci ya da göçmen olması üzere rastgele bir özel muamele kelam konusu değildir. Verginin oluşmasına sebebiyet veren herkes verginin mükellefi pozisyonundadır. Türkiye’de 1985’te uygulamaya giren KDV, 2002 yılında uygulamaya giren ÖTV dolaylı vergilere örnek olarak verilebilir. Tüketim harcamaları üzerinden alınan vergilerde, her birey birebir ölçüde vergi ödediğinden ötürü, üst gelir kümesine mensup bireyler, gelirlerinin daha az bir kısmıyla vergilerini öderler. Bu noktada mükelleflerin gelirleri azaldıkça, vergi yükleri daha da artar” diye konuştu.
