Körfez Akıntısı’nın Çökme Riski
Yeni bir araştırma, Körfez Akıntısı (Gulf Stream) sisteminin 2025 yılı itibarıyla çökme riski taşıdığını ortaya koymaktadır. Meksika Körfezi’nden Britanya’nın kuzeyine kadar sıcak su taşıyan bu deniz akıntısı döngüsü, Kuzeybatı Avrupa’da iklimin daha ılıman olmasına yardımcı olmaktadır. Bu nedenle, sistemin çökmesi, bu bölgede sıcaklıkların ciddi oranda düşmesine ve iklimin yıkıcı bir şekilde değişmesine yol açabilir.
Ancak, iklim alanında önde gelen bilim insanlarının araştırmanın bulgularına dair bazı çekinceleri bulunmaktadır. Bu uzmanlar, Körfez Akıntısı’nın bu yüzyılda değişme olasılığının kesin olmadığını vurgulamaktadır. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) yaptığı son araştırma, Atlantik Meridyenel Devridaim Döngüsü (AMOC) olarak bilinen bu sistemin bu kadar hızlı bir çöküş yaşamayacağını göstermiştir.
Yeni araştırmayı gerçekleştiren ekipte yer alan Copenhagen Üniversitesi’nden Prof. Peter Ditlevsen, “2004’te bu akıntıyı ölçmeye başladığımızdan beri AMOC’un zayıflamakta olduğuna dair endişeler var” demektedir. AMOC, kuzey kutbuna doğru taşıdığı sıcak suyun orada soğuyarak dibe çökmesine dayanır. Ancak küresel ısınma nedeniyle Grönland ve diğer kuzey bölgelerindeki buzların hızla erimesi, bu akıntının daha kuzeye çıkamadan daha güneyde soğumasına neden olmaktadır.
AMOC’un çökmesi durumunda, Avrupa’daki hava sıcaklıkları 10-15 derece kadar azalabilirken, ABD’nin doğu kıyısında da deniz seviyelerinin yükselmesi beklenmektedir. Ayrıca, milyarlarca insanın beslenmesini sağlayan tarım alanlarındaki yağışlarda da önemli değişimler yaşanabilir. AMOC’un son çöküşü, 115 bin yıl önce Buz Devri’nin başlangıcında gerçekleşmiş ve sistem, 12 bin yıl önce yeniden akıntı döngüsüne başlamıştır.
Nature Communications dergisinde yayımlanan yeni araştırma, AMOC’un 2025 ile 2095 yılları arasında çökebileceğini öne sürmektedir. Bu analiz, sera gazı salımlarındaki artışın mevcut hızında devam edeceği varsayımına dayanmaktadır. Eğer sera gazı salımları durursa veya azalmaya başlarsa, AMOC’un çöküşü bu kadar erken olmayabilir.
İngiltere Meteoroloji Dairesi’nden Ben Booth’un da aralarında bulunduğu bilim insanları, bu yeni araştırmadaki bulguların “tüm bilim dünyası tarafından kabul edilmekten uzak olduğunu” belirtmektedir. Southampton Üniversitesi Ulusal Denizbilim Merkezi’nden Prof. Penny Holliday ise “AMOC’un zayıflamakta olduğuna dair net bir kanıt yok” diyerek şu eklemeyi yapmaktadır: “Bir gün AMOC’un günümüzdeki gibi işlemeyi bırakma ihtimali olduğunu biliyoruz fakat buna kesin gözüyle bakmak son derece zor. Eğer komşum sıcak hava dalgaları hakkında mı yoksa AMOC’un çökme ihtimali hakkında mı daha fazla endişelenmesi gerektiğini sorsa, kesinlikle sıcak hava dalgalarını işaret ederdim. Çünkü bunu görüyoruz ve daha da kötüleşeceğinden eminiz.”
Son araştırmanın pek çok bilim insanı tarafından kabul görmemesinin ana nedeni, AMOC hakkında bir dizi varsayımda bulunmasıdır. Ancak uzmanlar, iklim sisteminin son derece karmaşık olması nedeniyle AMOC’u henüz tam olarak anlayacak bilgiye sahip olmadıklarını ifade etmektedir. Reading Üniversitesi Ulusal Atmosfer Bilimi Merkezi’nden Prof. Jon Robson, bu sistemin 2025-95 arasında çökebileceği bulgusuna şüpheyle yaklaşılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Yine de uzmanlar, bu araştırmanın önemine dikkat çekmekte ve AMOC’un çökme ihtimaline dair uyarıların ciddiye alınması gerektiğini belirtmektedir. Prof. Robson, “Kuzey Atlantik iklim sisteminde ani ve büyük değişikliklerin yaşanma ihtimalini göz ardı etmemeliyiz” diyerek eklemektedir: “Fakat bunun 2025-95 arasında gerçekleşeceğine yönelik varsayımlara şüpheyle yaklaşıyorum.”
