Körfez Akıntısı Çökme Riski Altında
Yeni bir araştırma, Körfez Akıntısı (Gulf Stream) sisteminin 2025 itibarıyla çökme riski taşıdığını ortaya koydu. Meksika Körfezi’nden Britanya’nın kuzeyine kadar uzanan bu sıcak su taşıyan deniz akıntısı döngüsü, Kuzeybatı Avrupa’nın ikliminin ılıman kalmasına yardımcı oluyor. Dolayısıyla, bu sistemin çökmesi, bu bölgedeki sıcaklıkların önemli ölçüde düşmesine ve iklimin yıkıcı bir şekilde değişmesine yol açabilir.
Öte yandan, iklim bilimcilerin önde gelen isimleri, bu araştırmanın bulgularına dair bazı endişelerini dile getiriyor. Bu uzmanlar, Körfez Akıntısı’nın bu yüzyılda değişme ihtimalinin kesin olmadığını vurguluyor. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) yaptığı son araştırmalar, Atlantik Meridyenel Devridaim Döngüsü (AMOC) olarak da bilinen bu sistemin, öngörülen kadar hızlı bir çöküş göstermeyeceğini ortaya koymuştu.
Yeni araştırmayı yöneten ekibin bir parçası olan Kopenhag Üniversitesi’nden Prof. Peter Ditlevsen, “2004’te bu akıntıyı ölçmeye başladığımızdan beri AMOC’un zayıfladığına dair endişeler devam ediyor” ifadelerini kullanıyor. AMOC’un, kuzey kutbuna taşıdığı sıcak su, burada soğuyarak dibe çöküyor. Ancak, küresel ısınmanın etkisiyle Grönland başta olmak üzere kuzeydeki buzullar hızla eriyor ve bu durum, akıntının yeterince kuzeye çıkamadan daha güneyde soğumasına neden oluyor.
AMOC çökerse, Avrupa’da hava sıcaklıkları 10-15 derece kadar düşebilirken, ABD’nin doğu kıyısında deniz seviyeleri yükselebilir. Ayrıca, milyarlarca insanın gıda kaynaklarını etkileyen tarım alanlarındaki yağışlarda da önemli değişiklikler yaşanabilir. AMOC’un son çöküşü, 115 bin yıl önce Buz Devri’nin başlangıcında meydana gelmiş ve sistem 12 bin yıl önce yeniden akıntı döngüsüne girmişti.
Nature Communications dergisinde yayımlanan bu yeni araştırma, AMOC’un 2025 ile 2095 yılları arasında çökme ihtimalini öne sürüyor. Analiz, sera gazı salımlarındaki artışın mevcut hızda devam edeceği varsayımına dayanıyor. Eğer sera gazı salımları durursa veya azalmaya başlarsa, AMOC’un çöküşü bu kadar erken gerçekleşmeyebilir.
İngiltere Meteoroloji Dairesi’nden Ben Booth’un da içinde bulunduğu bazı bilim insanları, bu yeni araştırmadaki bulguların “tüm bilim camiası tarafından henüz kabul edilmediğini” belirtiyor. Southampton Üniversitesi Ulusal Denizbilim Merkezi’nden Prof. Penny Holliday, “AMOC’un zayıfladığına dair kesin bir kanıt yok” diyerek, “Bir gün AMOC’un mevcut işleyişini durdurma ihtimali olduğunu biliyoruz ancak buna kesin bir gözle bakmak son derece zor.” şeklinde ekliyor. “Eğer komşum bana sıcak hava dalgaları hakkında mı yoksa AMOC’un çökme ihtimali hakkında mı daha fazla endişelenmesi gerektiğini sorarsa, sıcak hava dalgalarını işaret ederim. Çünkü bunları gözlemliyoruz ve daha da kötüleşeceğinden eminiz.”
Son araştırmanın birçok bilim insanı tarafından kabul görmemesinin başlıca nedeni, AMOC hakkında bir dizi varsayımda bulunmasıdır. Ancak uzmanlar, iklim sisteminin son derece karmaşık olması nedeniyle AMOC’u henüz tam anlamıyla kavrayacak bilgiye sahip olmadıklarını ifade ediyor. Reading Üniversitesi Ulusal Atmosfer Bilimi Merkezi’nden Prof. Jon Robson, bu sistemin 2025-95 arasında çökebileceği bulgusuna şüpheyle yaklaşılması gerektiğini vurguluyor.
Yine de uzmanlar, bu araştırmanın önemli olduğunu ve AMOC’un çökme ihtimaline dair uyarıların dikkate alınması gerektiğini belirtiyorlar. Prof. Robson, “Kuzey Atlantik iklim sisteminde ani ve büyük değişikliklerin yaşanma olasılığını göz ardı etmemeliyiz” diyerek, “Ancak bunun 2025-95 arasında gerçekleşeceği varsayımlarına temkinli yaklaşmalıyız.” şeklinde sözlerini tamamlıyor.
