Kadir Cangızbay’ın Hayatı ve Eserleri
Kadir Cangızbay’ın vefatının ardından, hayatı ve kariyeri hakkında merak edilenler artmış durumda. Kadir Cangızbay kimdir, nereli, kaç yaşındaydı, mesleği neydi ve nasıl hayatını kaybetti? İşte, Kadir Cangızbay hakkında bilmeniz gerekenler.
Kadir Cangızbay Kimdir?
Kadir Cangızbay, 1947 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiş olan tanınmış bir Türk sosyologdur. Eğitim hayatına Saint Joseph Lisesi’nde başlamış, ardından Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde eğitim almıştır (1967-1972). Mezuniyet tezi, “Köy Enstitüsü Mezunu İki Yazarın Romanları Üzerine Bir Edebiyat Sosyolojisi Denemesi” başlığı altında, Mahmut Makal ve Fakir Baykurt’un eserlerindeki toplumsal olguları incelemiştir.
İki yıl sosyoloji öğretmenliği yaptıktan sonra, 1974 yılında AİTİA’ne asistan olarak katılmış ve “Kavramsal Bir Yapı Olarak Özyönetim” adlı doktorasını vermiştir. 12 Eylül 1980 Darbesi’ni ve Yükseköğretim Kurulu’nu (YÖK) protesto etmek amacıyla uzun yıllar boyunca doçentlik ve profesörlük unvanlarını reddetmiştir. 1989’da doçent unvanı, 1996’da ise profesör unvanı almıştır. Prof. Dr. Kadir Cangızbay, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi bölümünde öğretim üyeliği yapmış, 2014 yılında emekli olmuştur.
Cangızbay, gençlik yıllarında Fikir Kulüpleri’nin kurucularından biri olmasına rağmen, savunduğu fikirler nedeniyle eleştirilmiş ve kulüpten uzaklaştırılmıştır. Kendisinin etkilendiği düşünürler arasında Cemil Meriç, Saint Simon, Auguste Comte, Gurvitch, Karl Marx, Engels, Pierre-Joseph Proudhon, Mihail Bakunin ve Lev Troçki gibi önemli isimler bulunmaktadır. Kadir Cangızbay, Türkiye’de özyönetimi ve anarko-komünizmi bilimsel bir kavram olarak ele alan ilk sosyalist sosyologdur.
Cangızbay’a göre, sosyalist devrim, sonuçları itibarıyla ne komünizmi ne de anarşizmi tam anlamıyla gerçekleştirebilecek güçtedir; çünkü mevcut sistem, önceki otoriter söylemleri içinde barındırmaktadır. Bu sebeple, kurulacak ara rejimler, otoritenin devamı olacaktır. Saf devrimci bir süreçten geçmediği için, yeni rejim de otoriter olacaktır. Bu durum, devrimin otoriteyi ortadan kaldırarak özyönetim modeli üzerine inşa edilmesiyle ve her türlü sınıfsal ve kültürel aidiyetin kabul edilebilir olduğu bir ortamın sağlanmasıyla mümkündür. Cangızbay, bu konuları “Sosyalizm ve Özyönetim: Sosyalist Realiteden Reel Sosyalizme” adlı kitabında derinlemesine incelemiştir.
Aynı zamanda sosyoloji ve siyaset felsefesinin yanı sıra, modernite, postmodernite, Türk ulusal kimliğinin inşası, Türkiye’de korporatizm ve komprodor rejiminin oluşumu üzerine de kapsamlı çalışmalar yapmıştır. Cangızbay, Türkiye Devleti ve resmi ideolojiyi eleştirerek, toplumsal tartışmalara katkıda bulunmuş, Doğu Batı, Birikim, Türkiye Günlüğü ve Toplum ve Bilim gibi dergilerde birçok makale yayımlamıştır. Kadir Cangızbay, günümüzde sosyoloji üzerine teori üreten ve anarşizm üzerine en çok eser veren düşünce ve bilim insanlarından biridir. Ayrıca, Birgün gazetesindeki köşesinde yazmaya devam etmiştir.
Kadir Cangızbay Neden Hayatını Kaybetti?
Akademisyen ve eski Birgün gazetesi yazarı Prof. Dr. Kadir Cangızbay, 76 yaşında hayatını kaybetmiştir. 2014 yılında Gazi Üniversitesi’nden emekli olan ve 2016 yılında Birgün’deki yazılarına son veren Cangızbay, bir süredir tedavi görmekteydi.
Kadir Cangızbay’ın Eserleri
- Sosyoloji ve Felsefe, Gurvitch (çeviri ve derleme)
- Özgürlüğün Bilimi, Gurvitch Sosyolojisi (çeviri-derleme)
- Siyaset-ötesi Toplum
- Komprador Rejimin Anatomisi
- Sosyolojiler değil Sosyoloji
- Sosyolojik Praksis
- Gurvitch, Sosyoloji ve Felsefe
- Hiçkimsenin Cumhuriyeti
- Çok-hukukluluk, Laiklik ve Laikrasi
- Globalleş(tir)me Terörü
- Sosyalizm ve Özyönetim
