Liselere Geçiş Sınavı: Beklentiler ve Gerçekler
Son yıllarda Liselere Geçiş Sınavı’na (LGS) hazırlanma yaşı, 7-8 yaşlarına kadar düştü. Ancak bu uzun hazırlık süreci, birçok öğrenci için hayal kırıklığı ile sonuçlanıyor. Bunun temel nedeni, öğrencilerin hedeflediği nitelikli liselerin sayısının oldukça az olmasıdır. Eğitim Sen Genel Başkanı Prof. Dr. Nejla Kurul, bu durumu şu sözlerle özetliyor: “Neredeyse tüm öğrenciler sınava giriyor, ancak yüzdelik dilimi en fazla yüzde 4 olan öğrenciler, sınırlı kontenjan nedeniyle bu liselere yerleşebiliyor. Merkezi puanla bu yüzdelik dilime giremeyen çocuklar için bu durum büyük bir travma yaratmaktadır. Artık yüzde 7 ile yüzde 99’un arasında bir fark kalmamıştır. Ölçme ve değerlendirme yöntemi büyük bir garabettir.”
Açık Lise Tehlikesi
Prof. Dr. Kurul, öğrencilerin tercih yaparken öncelikle kayıt alanındaki okullardan seçim yapmak zorunda olduklarını hatırlatarak süreci şöyle aktardı: “Bu bölümde Anadolu liseleri, mesleki teknik Anadolu liseleri ve imam hatip liseleri bulunmaktadır. Öğrenciler, kayıt alanındaki bu okullara sınavsız bir şekilde gidebilirler. Sistem, kayıt alanındaki okullardan tercihini yaptıktan sonra merkezi sınav ile alan okullara tercih yapmaya izin verir. Bu bölümde ise sınavla öğrenci alan mesleki teknik Anadolu liselerinin bazı bölümleri ve nitelikli liseler yer almaktadır. Hiç tercih yapmayanlar ise açık liseye yönlendirilir. Açık lise tercihi bakanlık tarafından zorunlu hale getirilmiştir, ancak bu ‘Okumak istemiyorsan açık liseye kayıt olursun, şeklen liseli olursun ama ister oku ister okuma’ demek gibi bir durumdur. Nitekim çoğu öğrenci bu durumu ciddiye almaz ve devam etmez. Sonuç olarak, öğrenci okul çağı dışına çıkar ve kaydı silinir.”
Doğru Lise Seçimi Nasıl Yapılmalıdır?
Sevinç Eğitim Kurumları psikolojik danışmanlık ve rehberlik koordinatörü Habibe Kortidis, “Lise öğrenimi, bir bireyin geleceğini şekillendiren en kritik dönemlerden biridir. Uygun bir lise tercihi, öğrencinin eğitim sonrası hayatına bir adım önde başlamasını sağlayacak ve potansiyelinin boşa harcanmasının önüne geçecektir” dedi. Bu nedenle lise seçmeden önce tüm seçeneklerin dikkatlice değerlendirilmesi ve öğrencinin istekleri ile yeteneklerine uygun bir tercih yapılması gerektiğine dikkat çeken Kortidis, şu önerilerde bulundu:
- Okul Özellikleri: Lise tercihindeki en önemli faktör, tercih edilecek okulların özellikleridir. 2018 yılında yapılan değişikliklerle birlikte, öğrencinin evi ile okul arasındaki mesafe oldukça önem kazanmıştır.
- Eğitim Kalitesi: İyi bir okul tercihi yapmak isteyen öğrenciler, okulun yabancı dil türüne, eğitim şekline ve eğitim kadrosuna dikkat etmelidir.
- Üniversite Başarı Oranı: Üniversiteye yerleştirme başarısını göz önünde bulundurmak, öğrencinin o okulu seçme nedenlerinden biri olabilir.
- Bireysel Özellikler: Öğrenci, lise okuyacak olan kişinin kendisi olduğu için bireysel özellikleri lise seçiminde büyük önem taşır. Bu nedenle ebeveynler, öğrencinin kendi hedefleri doğrultusunda seçim yapma hakkını tanımalıdır.
Seçeneksiz Bırakılan Öğrenciler
İmam hatip liselerinin yaygınlaştırılması ve bazı okulların bu tür okullara dönüştürülmesi, öğrencilerin asıl gitmek istedikleri okullara ulaşım zorluğu nedeniyle tercih yapma seçeneklerini kısıtlamıştır. Seçeneksiz bırakılan öğrenciler, bu okullara kayıt yaptırmak zorunda kalmaktadır. Bu durum, özellikle küçük yerleşim yerlerinde daha belirgin bir şekilde yaşanmaktadır.
Sendika başkanı, bu yaş grubu için duygusal ve gelişimsel açıdan yıkıcı etkileri olan LGS’nin kaldırılmasını önererek, “Sınav kaygısı, velilerin baskısıyla ilkokul 2. sınıfa kadar düşmüştür. 2.-3. sınıftan itibaren test çözme yoluyla sınavlara hazırlanan çocukların fiziksel ve bilişsel gelişimleri tehlike altındadır. Bu durum, okuldan soğuma ve okul terklerine neden olabilir. Tüm okulların, ‘nitelikli’, ‘niteliksiz’, ‘proje’, ‘düz’ ayrımı yapılmaksızın kalitesi artırılmalı ve belirli bir standart sağlanmalıdır. LGS sonucunda yüzde 4’ün üstüne çıkamamış öğrencilerin eğitim hakkı korunmalı, bu öğrencilerin eğitim hayatlarının en başında süreçten kopmalarına izin verilmemelidir” şeklinde konuştu.
