Nöropsikolog Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sağlıklı ve kaliteli uykunun insan sağlığı üzerindeki kritik rolü ile uyku hijyeninin korunması hakkında önemli bilgiler paylaştı. Tarhan, uyku hijyeni denildiğinde akla gelen ilk şeyin, uykunun kaliteli, verimli ve koruyucu bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli bilgilerin olduğunu belirtti. Ancak, lambaların ve elektriğin keşfinden sonra insanların uyku düzeninin ciddi şekilde bozulduğunu ifade etti.
Birçok Hastalık Görülmeye Başlandı
Uyku hijyeninin sağlanamadığı durumlarda çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkabileceğini vurgulayan Tarhan, şunları kaydetti: “Erken yaşlanma, bağışıklık sisteminin zayıf çalışması, alerjik hastalıklar, unutkanlık ve sürekli yorgunluk gibi birçok hastalık, kötü uyku alışkanlıkları sonucunda meydana gelmeye başlamıştır. Bağışıklık sisteminin zayıf çalışması, vücutta gizli birçok hastalığın erken evrelerde ortaya çıkmasına yol açar. Bu nedenle, kalitesiz uyku en büyük sağlık sorunlarından biridir.”
Tarhan, uyku hijyenini bozan en önemli faktörün gece karanlığında aşırı aydınlığa maruz kalmak olduğunu belirtti. Geceleri özellikle mavi ışığın uyku düzenini bozduğunu ve beyin aktivitesini etkilediğini belirterek, “Mavi ışık, uyku jeneratörlerini bastırır ve bu nedenle uyku başlatılamaz. Uykunun gerçekleşmemesi durumunda beyin geceleri de çalışmaya devam eder, bu da uyku kalitesinin düşmesine neden olur,” dedi.
Uyku Temel Bir İhtiyaçtır
Tarhan, uykunun insan sağlığı için temel bir ihtiyaç olduğunu ve beyinde yorgunluk maddelerinin birikmesi durumunda, şizofreni gibi psikiyatrik hastalıkların ve Alzheimer öncüsü belirtilerin gelişebileceğini ifade etti. “Beyinde gündüz serotonin, gece ise melatonin salgılanan bölgenin aynı olduğunu gözlemliyoruz. Gün ışığı melatonin salgılamasını baskılar. Eğer bir kişi ışıkta yatıyorsa, melatonin salgısı engellendiği için uyku derinliği azalır. Derin uykunun olmaması, uyku mimarisinin bozulmasına yol açar. Uykunun derinleşmesi için en geç 90 dakika içinde beynin dinlenmeye başladığı REM dönemi devreye girmelidir,” diye ekledi.
En Önemlisi Karanlık
Bir kişi yatağa yattıktan sonra 20 dakika içerisinde uykuya dalamıyorsa, bu durumun bir sağlık sorunu olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Tarhan, “Gece uykusunda salgılanan melatonin, bağışıklık sistemini güçlendiren önemli bir hormondur. Gece yapılan gezmeler, geç yatma ve kalkma alışkanlıkları uyku periyodunun kaymasına neden olur. Melatonin, beynin en güçlü antioksidanıdır. Ayrıca B vitamini de melatonin üretiminde önemli bir rol oynar. Ancak en kritik faktör karanlıktır. Telefon ve bilgisayarların yaydığı mavi ışık, uyku kalitesini olumsuz etkiler. Sarı ışık, minimal düzeyde kısmen zararsızdır. Ancak en ideali tamamen karanlık bir ortamda uyumaktır. Oda sıcaklığı da uyku hijyenini etkileyen bir diğer önemli faktördür; aşırı sıcak veya soğuk ortamlarda uyku kalitesi bozulabilir,” dedi.
