Epilepsi Nedir ve Nasıl Müdahale Edilir?
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ömer Karadaş, epilepsi hastalığı ve nöbet geçiren bireylere yönelik doğru müdahale yöntemleri hakkında önemli bilgiler paylaştı. Epilepsi, beyindeki sinir hücrelerinin ani ve anormal deşarjları sonucu ortaya çıkan, genellikle 1-2 dakika süren kasılma benzeri nöbetlere yol açan bir hastalıktır. Bu rahatsızlık, doğum sırasında oksijensiz kalma, genetik yatkınlık, çocukluk dönemindeki havaleler, kaza veya kafa travmaları gibi çeşitli nedenlerle gelişebilir. Ayrıca, aşırı alkol tüketimi de epilepsi riskini artıran faktörler arasında yer alır.
Türkiye’de yaklaşık 1 milyon epilepsi hastasının bulunduğunu belirten Karadaş, hastalığın ana tedavi yönteminin medikal ilaçlar olduğunu, uygun tedavi ile nöbetlerin %50-60 oranında kontrol altına alınabileceğini ifade etti. Prof. Dr. Karadaş, bazı hastalarda epilepsi cerrahisi ve boyuna yerleştirilen pil tedavileri ile nöbetlerin önüne geçilebileceğini de ekledi.
Nöbet Esnasında Doğru Yaklaşım
Epilepsi hastalarına yönelik doğru bilgilere sahip olmanın önemine dikkat çeken Karadaş, nöbet esnasındaki yaklaşımın tedavi kadar önemli olduğunu vurguladı. Şunları belirtti:
“Epilepsi hastalarına nöbet geçirirken yaklaşım, tedaviler kadar hatta bazen tedaviden bile daha kritiktir. Öncelikle, bir kişi epileptik nöbet geçiriyorsa, o an yanında bulunanların soğukkanlı kalması gerekmektedir. Nöbet geçiren kişi, dikkatlice yan tarafa çevrilmeli; ardından başı hafif yukarı kaldırılarak hava yolunun açık olması sağlanmalıdır. Epileptik nöbetlerin büyük bir kısmı 1-2 dakika içinde sonlanır. Bu süre zarfında hastayı uygun pozisyona getirip yanında sakin bir şekilde beklemek yeterlidir. Bu basit ama etkili önlemler, o kişinin hayatını kurtarabilir.”
Bununla birlikte, ‘Dili geriye kaçar’ gibi yanlış düşüncelerle hastanın ağzını açmaya zorlamak veya ağzına bir şey sokmaya çalışmak son derece tehlikeli ve hayati riskler taşıyan müdahalelerdir. Maalesef bu yanlış uygulamalar nedeniyle hastanelere dişi kırılarak veya solunum yoluna nesne tıkanarak getirilen birçok epilepsi hastasıyla karşılaşıyoruz. Hastalara kesinlikle bu tür müdahaleler uygulanmamalıdır.
Ayrıca, nöbet geçiren bireyin çevresindeki kesici ve yaralayıcı cisimlerin uzaklaştırılması gerektiğini de aktaran Karadaş, bazı durumlarda 112 acil servisin aranmasının şart olduğunu vurguladı:
“Epileptik nöbet, 5 dakikadan uzun sürüyorsa, hasta bir nöbetin ardından ikinci bir nöbet geçiriyorsa veya nöbet havuzda ya da denizde gerçekleşmişse, mutlaka 112’nin aranması gerekmektedir. Bu tür durumlarda hastaların hastanede kontrol edilmesi önemlidir.”
Havuz ve Deniz Güvenliği
Prof. Dr. Karadaş, “Epilepsi hastası suda nöbet geçirdiğinde, başı suyun üzerinde kalacak şekilde tutulması ve nöbetin sona ermesi beklenmesi gerekebilir. Ancak, eğer nöbet uzarsa, etraftan yardım alarak hastayı havuzdan veya denizden çıkarmak önemlidir. Epilepsi hastalarının, denize veya havuza girerken her zaman can yeleği kullanmaları gerektiği de unutulmamalıdır. Bu, onların güvenliği açısından oldukça koruyucu bir önlemdir,” dedi.
Bazı hastaların yalnızca gece ya da sıcak su altında nöbet geçirdiği özel durumlar olabileceğini belirten Karadaş, bu hastalara küvette banyo yapmamayı, cam duşakabin kullanmamayı ve banyonun kapısını kilitlememeyi önerdi.
Toplum Bilinci ve Epilepsi Tedavisi
Prof. Dr. Karadaş, epilepsi hastalarının yüksek yerlerde çalışma, askerlik veya polislik gibi silah taşıma zorunluluğu bulunan meslekleri yapmalarının mümkün olmadığını, ayrıca vardiyalı işlerin de bu hastalar için risk taşıdığını ifade etti. Ancak, epilepsi hastalarının birçok farklı iş kolunda çalışabileceği ve toplumda bu konuda bazı ön yargıların değişmesi gerektiğini vurguladı:
“Epilepsi tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hastalarımız, bazı riskli işler haricinde birçok meslekte rahatlıkla çalışabilir. Birçok tanınmış bilim insanı ve devlet büyüğü arasında epilepsi hastaları bulunmaktadır. Toplumun bu konuda bilinçlenmesi ve hastalara ön yargıyla yaklaşmaması son derece önemlidir. Sadece ilaçların düzenli kullanımı ve düzenli kontrole gitmek gibi basit önlemlerle nöbet sıklığını azaltmak ve hatta ortadan kaldırmak mümkündür.”
