Miyopinin Artışı ve Göz Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Katarakt, glokom ve retina hastalıkları gibi ciddi göz sorunlarına yol açabilen bir kırma kusuru olan miyopi, son 30 yıl içinde çocuklarda dikkat çekici bir artış göstermiştir. Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Göz Hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Özge Yabaş Kızıloğlu, bu artışın en önemli sebeplerinden birinin açık alanlarda geçirilen zamanın azalması ve ekran karşısında geçen sürenin uzaması olduğunu vurgulamaktadır.
Artan Ekran Süresi ve Miyopi İlişkisi
Doç. Dr. Kızıloğlu, artan ekran süresinin göz sorunlarını ortaya çıkarabileceği gibi, mevcut problemleri de ilerletebileceğini ifade etti. Özellikle daha önce var olan ancak herhangi bir rahatsızlık yaratmayan kırma kusurlarının, ekran süresinin artışı ile kendini daha belirgin şekilde gösterdiğini ve çeşitli şikayetlere yol açabileceğini belirtti. Örneğin, hipermetropisi olan bir çocuk, uzun süre ekranlara bakarken gözün yakına odaklanmasını sağlayan uyum kaslarının yorulması neticesinde göz yorgunluğu, baş ağrısı ve göz ağrısı gibi belirtilerle karşılaşabilir.
Uzun süre ekranlara kesintisiz bakmak, aynı zamanda göz kuruluğuna neden olarak batma, yanma ve gözleri ovalama ihtiyacı gibi sorunlar ortaya çıkarabilir. Gözleri ovalamak ise astigmatın gelişmesine veya ilerlemesine yol açabilir. Ayrıca, akıllı telefon ve tablet gibi dijital ekranlara çok yakın mesafeden (20-40 cm) bakılması, miyopi riskini artıran bir faktördür. Araştırmalar, artan ekran süresinin miyopinin erken başlamasına katkıda bulunduğunu göstermektedir.
Çocuklarda Göz Kırpma ve Şaşılık Riski
Bazı çalışmalarda, çocuklarda ekran süresinin uzamasının şaşılık gelişimi ile ilişkili olabileceği belirtilmektedir. Doç. Dr. Kızıloğlu, artan ekran süreleriyle birlikte göz kuruluğu gibi durumların da ortaya çıktığını ifade etti. Göz kırpma, göz yüzeyinin nemlenmesine yardımcı olan doğal bir refleksimizdir. Ancak ekranlara uzun süre dikkatle bakıldığında göz kırpma sayısı azalabilir, bu da göz yüzeyini koruyan gözyaşı tabakasının buharlaşmasına yol açarak gözlerin kurumasına neden olabilir. Özellikle dijital oyunlar oynarken konsantrasyonun artmasıyla göz kırpma sayısında belirgin bir azalma gözlemlenmiştir.
Çocuklarda Ekran Süresi Ne Olmalı?
Eğer ekran süreleri çok küçük yaşlarda sınırlanmazsa, miyopinin erken başlangıcının yaşanabileceğini belirten Doç. Dr. Kızıloğlu, şu bilgileri paylaştı: “Miyopi başladıktan sonra, çocuğun büyümesiyle birlikte giderek artan bir kırma kusurudur. Miyopi başlangıç yaşı, ileri yaşlardaki şiddetli miyopinin en önemli belirleyicisidir. Yüksek miyopi, katarakt, glokom ve retina dekolmanı gibi birçok göz hastalığı riskini artırmaktadır. Bu nedenle çocukların ekran süresinin kesinlikle sınırlanması gerekmektedir.”
Doç. Dr. Kızıloğlu, çocuklarda ekran kullanımının nasıl olması gerektiğine dair şu önerileri sundu:
- 2 yaş altındaki çocukların aile üyeleri ve arkadaşlarıyla görüntülü görüşmeler dışında ekran kullanımı sıfır olmalıdır.
- 2-5 yaş aralığındaki çocuklarda günde en fazla 1 saat ekran süresi olmalıdır.
- 5-17 yaş arasındaki çocuklar için ödev dışında günde en fazla 2 saat ekran kullanımı önerilmektedir.
Çocuklarda Göz Sorunlarının Belirtileri
Gözlerde ağrı, batma, yanma, sık göz kırpma, baş ağrısı, gözde kızarıklık, bulanık görme ve çift görme gibi şikayetlerin varlığı halinde bir uzmana başvurulması gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Kızıloğlu, “Çocuklar ekran başında çok zaman geçirse bile gözlerinin yorulduğunun farkına varmayabilir ve herhangi bir şikayet dile getirmeyebilir. Bu nedenle şikayet olmasa bile düzenli göz kontrollerini yaptırmak önemlidir” dedi.
Ebeveynler İçin Öneriler
Dijital ekranlardan kaçınmanın mümkün olmadığını belirten Doç. Dr. Kızıloğlu, ekran kullanımının belli kurallar çerçevesinde düzenlenebileceğini ifade ederek ebeveynlere şu önerilerde bulundu:
- Ebeveynler, çocuklarına günde en az 1-2 saat açık havada vakit geçirmeyi teşvik etmelidir; çünkü doğal ışığa maruz kalmak göz gelişimine fayda sağlar.
- Açık havada geçirilen zamanın miyopiye karşı koruma sağladığı bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir.
- Çocuklarının gün içerisinde belli bir süre ekranlardan uzak kalacağı “ekransız” dönemler oluşturulmalıdır.
- Ekran kullanımına sık sık ara vermek ve toplam ekran süresini bölerek kullanmak önemlidir.
- Dijital ekranları kullanırken sık sık göz kırpmak da oldukça önemlidir; bu nedenle çocuklara bu alışkanlık hatırlatılmalıdır.
- Bilgisayar ekranı ile arasındaki mesafe kol boyu kadar olmalı ve ekran, göz seviyesinin biraz daha altında konumlandırılmalıdır.
- Eğer çocuk gözlük kullanıyorsa, camlarının antirefle kaplamalı olması yansıma ve kamaşmayı önleyerek göz yorgunluğunu azaltır.
- Göz kuruluğu belirtileri varsa yapay gözyaşı damlaları kullanılabilir.
- Düzenli göz muayeneleri aksatılmamalıdır. Böylelikle problemleri en aza indirmek ve tedavi etmek mümkün olacaktır.
- Özellikle yaz tatilinde ekran kullanımlarını artıran çocukların okullar açılmadan önce mutlaka göz kontrollerini yaptırmaları önerilmektedir.
