Aedes Cinsi Sivrisinekler
Aedes cinsi sivrisinekler, özellikle Afrika ve Asya’nın tropikal bölgelerinde yaygın olarak görülen bir sivrisinek türüdür. Bu sivrisinekler, gündüz saatlerinde insanları ısırma eğilimindedir. Bulaşma, deniz seviyesinden 2500 metre yükseklikte bulunan yerleşim alanlarında bile gözlemlenebilir. İlk olarak Afrika’ya özgü olan bu tür, günümüzde dünyanın tropikal, subtropikal ve ılıman bölgelerinde geniş bir yayılma gösterdi. Araba lastiklerinin dünya genelindeki artışıyla birlikte, Aedes sivrisinekleri de birçok yeni bölgeye ulaşmıştır. 1960’lı yıllarda İtalya’ya giren bu sivrisinekler, Türkiye’ye ise 2010 yılında batı sınırından girmiştir.
Aedes Sivrisineği Hangi Hastalıkları Bulaştırır?
Aedes aegypti, sarı humma sivrisineği olarak da bilinir ve dang humması, chikungunya, Zika virüsü, Mayaro ve sarı humma virüsleri gibi çeşitli hastalıkları taşıyan bir vektördür.
Zika Virüs Hastalığı (ZVH)
Zika Virüs Hastalığı, Flavivirus grubuna ait bir RNA virüsü olan Zika virüsünün neden olduğu ve Aedes cinsi (özellikle Aedes aegypti ve Aedes albopictus) sivrisineklerinin sokmasıyla bulaşan bir enfeksiyondur. Zika virüsü, ilk kez 1947 yılında Uganda’da Zika ormanında rhesus maymunlarında tespit edilmiştir. Ardından 1948 yılında aynı ormanda sivrisineklerden ve 1952 yılında ise Uganda ve Tanzanya’daki insanlardan izole edilmiştir. Zamanla, virüs Afrika, Güneydoğu Asya ve Pasifik bölgelerinde görülmeye başlamıştır. 2013-2014 yıllarında Fransız Polinezyası’nda yaşanan ZVH salgınında, Guillain-Barre Sendromu vakalarında önemli bir artış gözlemlenmiştir. Ayrıca, 2015 yılında Brezilya’daki salgında Zika virüsü ile mikrosefali arasında bir ilişki olduğu bulunmuştur. Ülkemizde ise 2017 yılında, endemik bölge ziyareti yapan 4 yurtdışı kaynaklı vaka tespit edilmiştir. Bu kişiler, ziyaret ettikleri ülkelerde virüse maruz kalmış ve döndüklerinde hastalık belirtileri göstermiştir. Şu anda Türkiye’de yerli ZVH vakası bildirilmemiştir.
Sarı Humma Virüsü
Sarı humma virüsü, Aedes cinsi sivrisineklerin sokmasıyla insana bulaşmaktadır. Sarı humma virüsü ile enfekte olan bireyler, viremi döneminde (kanda virüsün bulunduğu ve ilk semptomların ortaya çıkmasından itibaren 3-6 gün süren dönem) Aedes veya Haemagogus sivrisinekleri aracılığıyla enfeksiyonu başkalarına bulaştırabilirler. Sarı humma hastalığının etkili bir aşısı bulunmaktadır ve aşının koruyuculuğunun başlaması için, hastalığın görüldüğü bölgelere seyahatten en az 10 gün önce aşı yapılması önerilmektedir.
Dang Humması
Dang virüsü, enfekte bir sivrisineğin ısırması yoluyla deriden kana geçer ve ateşin yükselmesinden 24 saat sonra hastaların kanında yoğun olarak bulunur. Dang virüsü ile enfekte olan her dört kişiden biri hastalanır ve semptomlar hafif veya şiddetli olabilir. Şiddetli dang humması, birkaç saat içinde hayatı tehdit edebilir ve genellikle hastaneye yatış gerektirir. Hafif dang humması semptomları, ateş, ağrı, sızı ve döküntü gibi belirtilerle ortaya çıkabilir ve bu durum, diğer hastalıklarla karıştırılabilir.
