Finlandiya’nın Yenilikçi Kum Bataryası
BBC Kum bataryası, Finlandiya’nın batısında bulunan bir enerji santralinde kurularak enerji depolama alanında devrim niteliğinde bir adım attı. Yetkililere göre, bu kum pili sorunsuz bir şekilde çalışıyor ve ülkenin enerji ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir rol oynayabilir. Finlandiyalı araştırmacılar, yeşil enerjiyi aylarca muhafaza edebilen dünyanın ilk “kum pilini” geliştirdiler. Uzmanlar, bu buluşun yeşil enerjinin yıl boyunca sürdürülebilir bir şekilde kullanılabilmesi için büyük bir çözüm sunabileceğini vurguluyor.
Düşük yoğunluklu kum ile üretilen bu cihaz, güneş ve rüzgar enerjisinden elde edilen ucuz enerjiyi depolayarak ısıyı yaklaşık 500 dereceye kadar muhafaza edebiliyor. Uzmanlar, bu enerjinin kış aylarında, enerji maliyetlerinin yüksek olduğu dönemlerde evleri ısıtmak için kullanılabileceğini belirtiyor. Finlandiya, enerji ihtiyacının büyük bir kısmını Rusya’dan temin ediyordu, ancak Ukrayna’daki savaşın etkisiyle ülke, yeşil enerji kaynaklarına daha fazla odaklanmaya başladı. Rusya’nın, Finlandiya’nın NATO’ya katılma kararının ardından bu ülkeye gaz ve elektrik satışını durdurması, Finlandiya’nın enerji bağımsızlığına olan ihtiyacını artırdı.
Finlandiya’nın 1300 kilometrelik bir sınırı bulunuyor ve bu durum, kış aylarında ısınma ve aydınlatma için gerekli olan enerjinin tedarikine yönelik kaygıları artırıyor. Ancak, batıda kurulan bu kum bataryası sistemi, bu kaygıları azaltma potansiyeline sahip. Cihaz, yaklaşık 100 ton kum kullanıyor ve basit görünüme rağmen, enerji ihtiyacının en yüksek olduğu anlarda kullanılmak üzere depolama işlemi için uygun maliyetli bir çözüm sunuyor.
İklim değişikliği ve fosil yakıtların fiyatlarının hızla yükselmesi, yenilenebilir enerji üretimine yapılan yatırımların artmasına neden oldu. Güneş ve rüzgar türbinlerinden elde edilen enerji, hemen şebekeye dahil edilebiliyor. Ancak, bu kaynakların da belli zorlukları bulunuyor. En önemli sorun, enerjinin sürekliliği. Dışarıda güneş yoksa veya rüzgar esmiyorsa, enerji ihtiyacı nasıl karşılanacak? Ayrıca, elektrik hatlarına yenilenebilir enerji sağlarken, şebekeyi dengelemek için diğer enerji kaynaklarını da güçlendirmek gerekiyor. Çünkü, çok az ya da fazla enerji, sistemin çökmesine yol açabilir.
Bunun en belirgin çözümü, şebeke daha fazla yeşil enerji kaynağına yöneldikçe, enerjiyi depolayacak ve talebi dengeleyecek büyük ölçekli bataryalar inşa etmek gibi görünüyor. Ancak mevcut bataryaların çoğunda lityum kullanılıyor ve bu bataryalar hem pahalı hem de yüksek karbon ayak izine sahip. Ayrıca, bu bataryalar fazla enerjiyi sınırlı ölçüde depolayabiliyor.
Polar Night Enerji adlı şirketin iki kurucusundan biri olan ve kum pilini geliştiren ekipte yer alan Markku Ylönen, “Yeşil enerjinin bol olduğu zamanlarda, bu enerjiyi hemen depolamak istiyoruz” diyor. Kum pili, Vatajankoski elektrik santralinin bir bölümünde kuruldu ve bölgedeki evler bu santralden ısıtılıyor. Düşük maliyetli elektrik, kumu 500 dereceye kadar ısıtıyor. Sıcak hava, ısı dönüştürücü yardımıyla kumda sirküle ediliyor ve kum, ısının depolanmasında son derece elverişli bir malzeme olarak öne çıkıyor. Geliştiriciler, kumun aylarca 500 derecede kalabileceğini belirtiyor.
Enerjinin pahalı olduğu dönemlerde, bu bataryadan elde edilen sıcak hava, bölgenin su ısıtma sistemine yönlendiriliyor. Sıcak hava, suyu ısıtıyor ve ardından bu sıcak su, çevredeki evlere, iş yerlerine ve hatta yüzme havuzlarına pompalanıyor. Kum pilini geliştiren Markku Ylönen ve Tommi Eronen, bu yenilikçi projeyi Tampere kentindeki eski bir kağıt fabrikasında hayata geçirdiler. Belediye, girişimcilere hem yer tahsisi hem de finansman desteği sağladı. Enerji ve iklim uzmanı Elina Seppanen, “Havaların çok soğuk olduğu zamanlarda birkaç saat çalışacak bir santralin maliyeti son derece yüksek. Ancak, kullanım esnekliği sağlayan ve ısı depolama imkanı sunan böyle bir çözümümüz olursa, bu maliyetleri önemli ölçüde düşürür” şeklinde konuşuyor.
