Korku ve Kaygı: Farklar ve Sınav Kaygısı
Uzman Klinik Psikolog Mustafa Arı, korku ve kaygı arasındaki farkları açıklayarak, korkunun belirli bir nesneye karşı duyulan bir tepki olduğunu, kaygının ise belirsizliklerle dolu bir durumdan kaynaklandığını ifade etti. “Örneğin, bir örümcekten korkarız; fakat onu gördüğümüzde kaygılanmayız” diyerek bu iki duygunun arasındaki ince çizgiyi ortaya koydu. Kaygının genellikle bilinmezlikten kaynaklandığını vurgulayan Arı, sınav kaygısının da bu bağlamda değerlendirildiğini belirtti. “Sınav, korkulan bir nesne değil, onun sonucunda karşılaşılacak belirsizlik kaygıyı doğurur” dedi.
Sınav Kaygısını Oluşturan Unsurlar
Mustafa Arı, sınav kaygısının temel etkenlerini şu şekilde sıraladı: “Kişinin sınava yüklediği anlam, aile ve yakın çevresinin beklentileri, gerçekçi olmayan düşünceler.” Sınavdaki başarı ile birlikte sevilme, kabul görme gibi kavramlar arasında bir bağlantı kurmanın, kaygıyı artırabileceğine dikkat çekti. Sınav tarihinin yaklaşmasıyla kaygının arttığını vurgulayan Arı, “Bir eşiğe ne kadar uzak olursak, psikolojik olarak o kadar az tedirgin oluruz. Ancak sınav yaklaştıkça tedirginlik ve kaygı artar” dedi.
Kaygının Belirtileri
Sınav kaygısı yaşayan çocuklarda görülen fiziksel ve ruhsal belirtileri aktaran Arı, çarpıntı, mide bulantısı ve terleme gibi fizyolojik belirtilerin yaygın olduğunu ifade etti. Sınav kaygısı yaşayan çocukların “Yapabildiğim soruları bile yapamıyorum” gibi düşüncelere kapılmalarının, aileler için önemli bir kaygı ipucu olduğunun altını çizdi. Ayrıca, çocukların akademik başarılarında yaşanan ciddi düşüşün de sınav kaygısının belirgin bir özelliği olduğunu kaydetti.
Kaygıyla Başa Çıkma Yolları
Kaygıyla başa çıkmak için yapılması ve yapılmaması gerekenler hakkında önerilerde bulunan Arı, “Sınav kaygısının temelinde iki ana durum bulunuyor” dedi. Bunların ilki; çocukların hazırlıksız olmaları ve bu yüzden kaygı duymaları. Diğer durum ise, çocukların yeterince çalışmış olmalarına rağmen içlerinde hissettikleri gerçekçi olmayan kaygılardır. Bu tür kaygılarla başa çıkmak için uyku düzeninin önemine dikkat çeken Arı, “Sağlıklı ve yeterli uyku, kaygı seviyesini azaltır” şeklinde konuştu.
- Düzenli ve dengeli beslenme, kaygıyı azaltır.
- Açık havada 15-30 dakika yürüyüş yapmak faydalıdır.
- Nefes egzersizleri, stres ve kaygıyı azaltmada etkili bir yöntemdir.
- Sınavdan 10 gün önce yeni bir şey denememek, sağlık için önemlidir.
- Arkadaş ve aile arasında sınav konusunun sıkça açılmaması gerekir.
Aileye Düşen Görevler
Sınav kaygısı yüksek olan çocuklar için ailelerin aşırı mükemmeliyetçi tutum sergilememesi gerektiğini belirten Arı, “Çocuğunuzu diğerleriyle kıyaslamaktan kaçınmalısınız” dedi. Ailelerin, çocuklarının eğitim aşamalarını bilerek onlarla diyalog kurmalarının daha yapıcı olacağını vurguladı. “Çocuk, aileden daha bilinçli bir yaklaşım aldığında daha motive olur” diyen Arı, olumlu bir iletişim tarzının kaygıyı azaltacağını ifade etti.
Uzman Desteğine Ne Zaman Başvurulmalı?
Arı, “Eşik aşıldığında, işlevsellik bozulduğunda, uykularda ve beslenmede düzensizlik yaşandığında, ders çalışırken aşırı terleme, ağlama veya öfke patlamaları yaşanıyorsa uzman desteği alınmalıdır” dedi. Sınav döneminde uzmana başvurmanın her zaman yeterli olmayabileceğine dikkat çeken Arı, erken dönemde başvuru yapılmasının önemine vurgu yaptı. “Dikkat düzeyinin ölçülmesi ve aile-çocuk iletişiminin düzenlenmesi, kaygının yönetilmesinde kritik öneme sahiptir” dedi.
Son olarak, Arı, “Özellikle son sınıfta olan öğrencilerin yoğun ders programlarının dışında nefes alacak alanlar yaratılmalıdır” diyerek, sınav kaygısının etkili bir şekilde yönetilmesi için ailelerin ve uzmanların ortak hareket etmesinin önemini vurguladı.
