Sebzelerin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Sebzeler, özellikle çiğ olarak tüketildiğinde, lif ve besin değeri açısından oldukça zengindir. Ancak, İngiltere’de gerçekleştirilen bir araştırma, sebzelerin tek başına kalp krizi ya da felç riskini azaltma olasılığının düşük olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmacılar, diyetimizin yanı sıra, egzersiz alışkanlıklarımız, yaşam koşullarımız ve genel yaşam tarzımızın bu riskler üzerinde daha fazla etkisi olabileceğini belirtiyorlar. Bununla birlikte, dengeli bir beslenmenin bazı kanser türleri de dahil olmak üzere pek çok hastalığın riskini azaltmaya yardımcı olduğunun altı çizilmektedir.
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) gibi sağlık otoriteleri, her bireyin günde en az 5 porsiyon meyve ve sebze tüketmesini tavsiye etmektedir. Oxford ve Bristol Üniversiteleri ile Hong Kong Çin Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yürütülen bu kapsamlı çalışmada, yaklaşık 400 bin kişiye her gün tükettikleri çiğ ya da pişmiş sebze miktarlarıyla ilgili sorular yöneltilmiştir. Katılımcılar, günde ortalama iki yemek kaşığı çiğ ve üç yemek kaşığı pişmiş sebze tükettiklerini belirtmişlerdir.
Araştırma süresince, katılımcıların sağlık durumları ve tedavi gerektiren, hatta ölüme yol açan kalp sorunları 12 yıl boyunca izlenmiştir. Sebze tüketiminin en fazla olduğu bireylerin, özellikle de bol miktarda çiğ sebze tüketenlerin, kardiyovasküler hastalıklardan ölüm riskinin en az sebze tüketenlere göre yaklaşık %15 daha düşük olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak araştırmacılar, bu durumun başka faktörlerle de açıklanabileceğini söylemektedirler. Bu faktörler arasında yaşam tarzı (örneğin, sigara içme alışkanlıkları ve alkol tüketimleri), meslekleri, gelir düzeyleri ve genel diyet alışkanlıkları yer almaktadır.
- Herkes vejetaryen olsa ne olurdu?
Oxford Üniversitesi’nden Dr. Ben Lacey, “Bu araştırma, diyetlerin kardiyovasküler hastalıklar üzerindeki etkisini anlamak açısından son derece önemli” demektedir. Ancak Glasgow Üniversitesi’nde metabolik tıp profesörü olan Naveed Sattar, sebzeler gibi lif açısından zengin gıdaları tüketmenin, “kilo vermeye ve kalp hastalığına neden olduğu bilinen risk faktörlerini iyileştirmeye yardımcı olabileceğine” dair bazı kanıtların bulunduğunu da eklemiştir. Prof. Sattar, araştırmanın bulgularının tartışılabilir olduğunu belirtmiş ve günde en az beş porsiyon meyve ve sebze yemeye yönelik mevcut tavsiyenin değiştirilmemesi gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca, “Birleşik Krallık’ta yaşayan birçok birey bu konuda yetersiz kalıyor ve sebze tüketimini artırmak için daha fazla çaba sarf edilmesi gerekiyor. Sağlıklı bir diyetin genel sağlık ve hastalıklar üzerindeki önemini belki de yeterince vurgulamıyoruz.” şeklinde ifade etmiştir.
Neden Günde Beş Porsiyon Sebze ve Meyve Tüketmeliyiz?
NHS’e göre, meyve ve sebzeler, folat gibi vitaminler ve potasyum gibi mineraller açısından zengin iyi bir kaynaktır. Ayrıca, içerdikleri lifler sayesinde bağırsak sağlığını korumaya, sindirim sorunlarını önlemeye ve bağırsak kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilmektedirler. Kalp hastalığı, felç ve bazı kanser türlerinin riskini de azaltabilirler. Meyve ve sebzeler, sağlıklı ve dengeli bir beslenmeye katkıda bulunmakta olup, genellikle düşük yağ ve kalori içeriğine sahiptirler (kızartma yapılmadığı sürece).
Diğer bazı uzmanlar, hastalık riskleri üzerindeki etkilerini incelemek için insanların uzun yıllar boyunca tükettikleri gıdaların miktarını ölçmenin yanıltıcı olabileceğini belirtmektedir. Leeds Üniversitesi’nden Prof. Janet Cade, “Maalesef, insanların ortalama tüketim değerlerini irdeleyen bir araştırmadan elde edilen bulguların güvenilirliğinden şüphe etmekteyiz.” demiştir. Frontiers in Nutrition dergisinde yayımlanan araştırma, pişirilmiş sebzelerde C vitamini gibi önemli besin maddelerinin kaybolması nedeniyle, daha fazla çiğ sebze tüketen kişilerin kalp hastalığı riskini azaltabileceğini önermektedir. Ayrıca, yemek pişirmede kullanılan katı ve sıvı yağların, kalp hastalıkları için bilinen risk faktörleri olan sodyum ve yağ tüketimini artırabileceği belirtilmektedir. Daha fazla sebze tüketen bireyler, daha az kalori alarak daha az yağ tüketebilir ve bu sayede daha fazla vitamin ve antioksidan alarak hücrelerin zarar görmesini önleyebilirler.
