Yapay Zeka ile Demans Tanısı: Geleceğin Umudu
Cambridge Üniversitesi ve BBC News iş birliğiyle yürütülen araştırmalar, yapay zekanın beyin görüntüleri arasındaki karmaşık benzerlikleri tespit edebilme yeteneğini ortaya koyuyor. Bu yenilikçi sistem, demans (bunama) hastalığını, semptomlar başlamadan çok önce ve yalnızca bir beyin taraması ile teşhis etme potansiyeline sahip.
Geliştirilen yapay zeka uygulaması, hastalığın yıllar içindeki seyrini, stabil kalıp kalmayacağını ya da acil tedavi gerektirip gerektirmeyeceğini tahmin edebilmekte. Araştırmacılar, bu yeni sistemin hastalığa erken tanı konulmasının, hastalar üzerinde olumlu bir etki yaratacağı görüşündeler.
Günümüzde demans hastalığını tespit etmek için bir dizi test ve tarama yapılması gerekmektedir. Demans, Alzheimer da dahil olmak üzere hafızayı ve zihinsel işlevleri etkileyen pek çok hastalığın ortak adıdır. Bugün dünyada 50 milyondan fazla insan demans ile mücadele etmektedir.
‘Erken Müdahale Hayati Öneme Sahip’
İngiltere’deki Alan Turing Enstitüsü ve Cambridge Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Zoe Kourtzi, “Erken müdahale edebilirsek, tedaviye daha erken başlayarak hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve verdiği zararı azaltabiliriz” diyor. Prof. Kourtzi, bu sayede demans semptomlarının çok daha geç ortaya çıkabileceğini ya da hatta hiç görülmeyebileceğini savunuyor.
Geliştirilmekte olan bu sistem, demans hastalığından şüphe eden bireylerin beyin tomografilerini, binlerce demans hastasının beyin görüntüleri ve tıbbi kayıtlarıyla karşılaştırarak çalışıyor. Yapay zeka, uzman nörologların bile tespit edemeyeceği ortak örüntüleri belirleyebiliyor.
İlk testlerde, hastaların beyin görüntülemesinde belirgin hasarlar görünmese bile, demansın bulguları ortaya çıkmadan yıllar önce tespit edilebildiği ortaya kondu. Cambridge’deki Addenbrooke Hastanesi ve diğer hafıza kliniklerinde yapılacak denemeler, bu yeni sistemin muayene ortamındaki etkinliğini test edecek. Denemelere, bir yıl içerisinde yaklaşık 500 hastanın katılması bekleniyor.
Sonuçlar, hastalarla ilgilenen doktorlara iletilerek tedavi yöntemleri belirlenecek.
Hastaların Beklentileri ve Umutları
Denis ve Penelope Clark çifti, gelecekteki planlarını yapabilmek için Denis’in hastalığının tespit edilmesini bekliyor. Cambridge Üniversitesi’nden bilim insanlarıyla birlikte çalışmaya öncülük eden nörolog Dr. Tim Rittman, yapay zekaya dayanan bu sistemin “olağanüstü bir gelişme” olduğunu vurguluyor:
- “Bu tür hastalıklar bireyler için gerçekten yıkıcı olabilir.”
- “Dolayısıyla hastalara daha güvenilir bilgi vererek, hastalığın seyrini anlamalarına yardımcı olmak, yaşamlarını planlamaları açısından büyük bir avantaj sağlıyor.”
Denis Clark, demans hastalığı tespit edilene kadar bir dizi teste tabi tutulmak zorunda kaldı. 75 yaşındaki Denis, beş yıl önce et üretim şirketindeki yöneticilik işini bırakmış. Eşi Penelope, geçen yıl Denis’in hafızasında sorunlar yaşadığını fark etti ve bu durumdan endişe ediyorlar. Denis, hissettiği bulguları tanımlamakta zorlansa da, Penelope ona yardımcı olmaya çalışıyor. Çift, Denis’in tedavisi için evlerini satmak zorunda kalacaklarından korkuyor. Yeni geliştirilen sistemle hastalık tanısı için fazla beklemeyecek olmaları ve hastalığın seyri hakkında bilgi alacak olmaları onları rahatlatıyor.
Diğer bir hasta olan 57 yaşındaki Mark Thompson, 10 ay önce hafıza sorunları yaşamaya başladı. Thompson, yeni çalışmanın kendisi için büyük bir fark yaratmasını umuyor:
- “Tanı konması için pek çok test yapıldı, en az dört beyin taramasına girdim.”
- “Sağlık ekibi büyük çaba gösterdi ancak belirsizlik, bende daha ciddi mental sorunlar yarattı. Yaşadığım şey tümör mü, ameliyat olmam gerekecek mi? Sorunumun ne olduğunu bilmemek beni büyük bir strese soktu.”
Geliştirilen yapay zeka teknolojisi ile demans şüphesi olan kişilerin yaşadığı belirsizlik, daha erken aşamalarda giderilebilecek. Bu sistemin, hem hastalar hem de yakınları için büyük bir umut ışığı olması bekleniyor.
