Asya Kaplan Sivrisineği Sorunu ve Çözüm Arayışları
Uzun vadeli ve çevre dostu bir çözüm geliştirmek amacıyla çalışmalarını sürdüren Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison, artan Asya Kaplan Sivrisineği sorununa dair önemli bilgiler paylaştı. Anadolu Ajansı muhabirinin sorularını yanıtlayan İyison, bu türün Türkiye’deki ilk gözlemlerinin 2011 yılında Trakya’da, ardından 2017’de Karadeniz bölgesinde gerçekleştiğini belirtti. İyison, Asya Kaplan Sivrisineğinin invaziv bir tür olduğunu ve çevreye hızla adapte olabilme özelliği sayesinde çoğalma potansiyeline sahip olduğunu vurguladı.
İyison, Asya Kaplan Sivrisineği’nin İstanbul’a ulaşım yollarını da şu şekilde açıkladı: “Coğrafi konum açısından deniz ve hava yolları sayesinde burası, birçok canlı için geçiş noktası haline gelmiştir. Göçmen ve mülteci hareketliliği, turizmin yoğunluğu ve iklim değişikliği, bu türlerin bu bölgelere gelmesine neden olabiliyor.”
“Bir Haftada Çoğalan Türler”
Dr. İyison, Asya Kaplan Sivrisineği’nin taşıdığı nematod, parazit ve virüslerin çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirtti. “Bu tür, sarıhumma, dang humması, zika, chikungunya ve batı nil virüsü gibi hastalıkların yayılmasında etkili olmaktadır. Ayrıca giysilerin üzerinden de ısırma yapabiliyor, bu da alerjik reaksiyonlara ve uzun süre geçmeyen kaşıntılara yol açabiliyor.” dedi.
Asya Kaplan Sivrisineği, yumurtalarını duru su birikintilerine bıraktığını ifade eden İyison, “Yumurta bırakmak için ideal yerler duru sulardır. Örneğin, bir kovada birkaç gün su kalması durumunda, bu tür hemen yumurta bırakabilir. Bu nedenle, vatandaşların evlerinin çevresinde su birikintileri oluşmasını engellemeleri gerekmektedir. Dereler, açık alandaki su birikintileri, su kanalları, bidonlar ve havuzlar, bu sivrisineklerin yumurtalarını bırakma yerleri arasında yer alır. Yumurtalar zamanla gelişir ve olgunlaştıktan sonra yeniden yumurta bırakabilirler. Bu türler, yaklaşık bir hafta içerisinde çoğalabilmektedir ve her seferinde ortalama 50 yumurta bırakabilmektedir.” şeklinde açıklamalarda bulundu.
İstanbul’un 25 Noktasında Gözlemlendi
İyison, Düzce Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü’nden Ali Rıza Ede ve Sevcan Öztemiz’in 2019-2020 yılları arasında İstanbul’un 27 noktasında sivrisinek ve invaziv Aedes türlerinin varlığı üzerine yürüttüğü çalışmaları da aktardı. “Sarıyer, Kilyos ve Beşiktaş gibi bölgelerde bu tür sivrisineklere rastlandı. Belediyelerin bu noktaları ilaçlaması büyük önem taşıyor. Bu çalışmalar sayesinde sivrisineklerin yoğun olduğu alanlar belirlenmiş durumda, bu alanlara ilaçlama yapıldığında etkili sonuçlar alınabilir. Ayrıca, insanlar evlerinin çevresinde, kapalı ya da açık alanlarda su bırakmayarak en büyük adımı atmış olurlar. Büyük su birikintilerinin olduğu yerlere yaklaşmamaları da önemlidir. Evlere sineklik taktırmak da bu konuda fayda sağlayacaktır.” dedi.
Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison, Asya Kaplan Sivrisineği üzerine moleküler biyoloji çalışmaları yürüttüklerini ve pestisitlere karşı direnç kazanan bu türlerin biyolojik mücadele ile nasıl yok edilebileceğini araştırdıklarını ifade etti. Çalışmalarında Aedes türlerini toplayacaklarını, ardından DNA’larını izole ederek dizilemeye göndereceklerini belirten İyison, bu sayede Türkiye’deki türün genomunu öğrenmeyi hedeflediklerini ve diğer türlerle olan farklarını, dirençlik genlerinin varlığını ve bu genlerin nasıl etkileneceğini araştıracaklarını sözlerine ekledi.
