Hindistan’da tespit edilen yeni koronavirüs varyantı, İngiltere’ye de sıçradı. İngiliz kamu sağlığı uzmanları, bu virüsün ‘kaygı verici’ olduğunu vurguluyor. Dünya genelinde, Hindistan varyantı gibi daha kolay yayılan ve insanları daha fazla hasta eden ya da aşıların etkisini azaltan yeni genetik tipler dikkatle inceleniyor. Yeni varyantları anlamak, hükümetlerin aşılama programlarını güncellemelerine ve virüsü kontrol altında tutmalarına yardımcı olabilir.
Covid Neden Mutasyona Uğruyor?
Bütün virüsler, varlıklarını sürdürebilmek ve yayılabilmek için değişim geçirirler. Bu değişimlerin çoğu önemsizdir ve bazıları virüse zarar verebilir. Ancak bazı değişimler, virüsü daha bulaşıcı ve tehlikeli hale getirebilir. Özellikle yüksek oranda görülen türler, bu değişimlerden etkilenmiş olanlardır. Virüsler, enfekte oldukları kişiler bağışıklık kazansa ya da aşılansa bile, bu koruma kalkanından sıyrılarak mutasyona uğramaya devam ederler. Bilim insanları, bir mutasyonun ne kadar tehlikeli olabileceğini belirlemek için virüsün genetik kodundaki belirteçlere dikkat ederler. Ayrıca, virüsün laboratuvar çalışmaları sırasında nasıl tepkiler verdiğini ve insanlara nasıl yayıldığını da incelerler.
Farklı Varyantlar Hakkında Neler Biliyoruz?
Dünya çapında binlerce farklı Covid varyantı dolaşımda. Potansiyel olarak en tehlikeli görülenler, ‘kaygı verici varyant’ olarak adlandırılıyor ve sağlık yetkilileri tarafından titizlikle izleniyor. İşte kaygı verici varyantlar:
- İngiliz veya Kent Varyantı (B.1.1.7): Birleşik Krallık’ta yaygın olarak görülmekte. 200.000’den fazla vaka tespit edilmiş ve bu varyant 50’den fazla ülkeye yayılmıştır. Yeniden mutasyona uğradığı gözlemlenmektedir.
- Güney Afrika Varyantı (B.1.351): İngiltere dahil en az 20 ülkede tespit edilmiştir.
- Brezilya Varyantı (P.1): İngiltere dahil 10’dan fazla ülkeye yayılmıştır.
- Hindistan Varyantının Bir Türü (B.1.617.2): İngiltere’de 500’den fazla vaka tespit edilmiştir. Bu vakaların bazıları, ülkeye yapılan seyahatlerin sonucu ortaya çıkmıştır.
Yeni Varyantlar Daha mı Tehlikeli?
Bu virüs varyantlarından etkilenen kişilerin büyük çoğunluğunun mevcut hastalıklardan daha ağır rahatsızlık geçirdiğine dair kesin bir kanıt yoktur. Virüsün orijinal hali, özellikle yaşlılar ve başka sağlık sorunları olan kişiler için ciddi bir tehdit oluşturmaya devam etmektedir. Ancak daha bulaşıcı hale gelen bir virüs, aşılanmamış bireyler arasında ölüm oranlarının artmasına yol açabilir. Bazı araştırmalar, İngiliz varyantının ölüm riskini %30 oranında artırabileceğini öne sürüyor; fakat bu, nihai bir kanıt olarak değerlendirilmemelidir. Tüm varyantlara yönelik sağlık yetkililerinin tavsiyeleri ise değişmemektedir: Ellerinizi sıkça yıkayın, sosyal mesafeye dikkat edin, yüz maskesi takın ve iyi havalandırmaya özen gösterin.
Yeni Varyantlar Nasıl Mutasyona Uğruyor?
İngiltere, Güney Afrika, Brezilya ve Hindistan varyantlarının hepsi, virüsü insan hücrelerine bağlayan spike proteinlerinde değişim yaşamıştır. Özellikle N501Y adlı mutasyonun, virüsün diğer hücrelere bulaşma ve yayılma yeteneğini artırdığı düşünülmektedir. Bazı uzmanlar, İngiltere/Kent varyantının %70 oranında daha bulaşıcı olduğunu ifade etmektedir. İngiltere Kamu Sağlığı Kurumu tarafından gerçekleştirilen bir araştırma ise bu oranın %30 ile %50 arasında değiştiğini göstermektedir. Güney Afrika ve Brezilya varyantlarında görülen E484K adlı mutasyon, virüsün enfeksiyona karşı bağışıklık geliştiren antikorlara dayanıklı hale gelmesine yardımcı olabilir. Uzmanlar, az sayıda İngiliz varyantında da bu değişimi tespit etmiştir. Hindistan varyantında (L452R gibi) bazı önemli mutasyonlar görülebilir; bu durum da virüsün daha bulaşıcı hale gelmesine sebep olabilir. Ancak, Hindistan’da son zamanlarda tespit edilen varyantların yalnızca biri ‘kaygı verici’ olarak değerlendirilmekte ve bu varyantların daha ciddi hastalıklara neden olduğu ya da aşıları etkisiz hale getirdiğine dair yeterli kanıt bulunmamaktadır.
Aşılar Varyantlara Karşı İşliyor mu?
Mevcut aşılar, koronavirüsün ilk versiyonlarına karşı tasarlanmış olsa da, bilim insanları aşıların virüse karşı hâlâ etkili olduğunu belirtmektedir. Yakın zamanda yapılan bir araştırmada, Brezilya varyantının, Covid geçiren ve bağışıklık kazanmış olabileceği düşünülen kişilerde gelişen antikorlara direnç gösterebileceği ortaya konmuştur. Ancak laboratuvar çalışmaları ve gerçek yaşamdan elde edilen veriler, Pfizer aşısının yeni varyantlara karşı, her ne kadar biraz daha az etkili olsa da, koruma sağladığını göstermektedir. Oxford-AstraZeneca aşısı da İngiliz/Kent varyantına karşı koruma sağlamaktadır; Güney Afrika varyantına karşı daha az etkili olsa da, yine de ciddi ve ağır hastalıklara karşı korumaktadır. Erken aşamada elde edilen bulgulara göre Moderna aşısı, Güney Afrika varyantına karşı etkili görünmektedir; ancak bağışıklık sistemi biraz daha zayıf ve kısa süreli olabilir. Uzmanlar, ortaya çıkan yeni mutasyonlara karşı mevcut aşıların yeniden tasarlanabileceği fikrindedir.
Varyantlar Pekiştirme (Rapel) Aşılarına İhtiyaç Doğurur mu?
İngiliz hükümeti, gelecekte karşılaşılabilecek varyantlara karşı aşı geliştirilmesi amacıyla biyo-eczacılık şirketi CureVac ile anlaşma yapmış ve 50 milyon doz ön sipariş vermiştir. Varyantların nasıl gelişeceğine bağlı olarak, yıl sonuna doğru bu dozların yaşlılar veya risk altındaki diğer gruplar için pekiştirme (rapel) aşısı olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.
