Çocuklara Yönelik Cinsel İstismar: Önleme Yolları
Çocuğa yönelik cinsel istismar, günümüzde toplumun en önemli meselelerinden biri haline gelmiştir. Uzmanlar, bu tür istismarların önlenmesinde ilk adımın çocuklarla açık bir şekilde cinsellik konusunu tartışmak olduğunu vurgulamaktadır. Çocuklara hangi bölgelerinin özel olduğu ve kimlerin bu bölgelere dokunup dokunamayacağının net bir şekilde öğretilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Ayrıca, uzmanlar ebeveynlere çocuklarına ‘Hayır’ kelimesini öğretmelerinin önemini hatırlatmaktadır.
Uzman Klinik Psikolog Duygu Barlas, çocuk istismarı konusunda ailelere önemli bilgiler sunarak, bu durumu önlemeye yönelik tavsiyeler vermektedir.
3-4 Yaşından İtibaren Cinsellikle İlgili Sorular Başlıyor
Barlas, yaklaşık 3-4 yaşından itibaren çocukların cinsiyet fark etmeksizin cinsellik ile ilgili sorular sormaya başladıklarını belirtmektedir. “Kültürel yapımıza baktığımızda, cinsellik konusunda konuşmanın zor olduğu gerçeği ortada. Modern dünyada yetişmiş anne babalar bile, geçmişteki ailelerinden aldıkları öğretiler nedeniyle cinsellik hakkında çocuklarıyla konuşmakta zorluk yaşayabiliyorlar,” ifadesini kullanmıştır.
“Çocukla Cinsellik Açıkça Konuşulmalı”
Barlas, “Çocukla cinselliğin açık bir şekilde konuşulması çok önemlidir” diyerek, devamında şu noktalara değinmiştir: “Cinsel istismarı önlemenin en etkili yollarından biri de budur. Eğer ebeveynler çocuklarıyla cinsellik hakkında rahat bir şekilde konuşabiliyorsa, çocuk bu konuda utanılacak bir şey olmadığını anlayacak ve her şeyi açıkça paylaşma cesaretini bulacaktır. Bu konuda yardımcı olabilecek çeşitli kitaplar mevcuttur. Anne ve babalar, bu kitapları okuyarak çocuklarına cinsellik hakkında nasıl yaklaşmaları gerektiğini öğrenebilirler. Cinsellikle ilgili konuşmalara 3-4 yaş itibarıyla başlanması önemlidir.”
“Çocuğa ‘Hayır’ Demeyi Öğretmek Gerekiyor”
Barlas, çocukla cinsellik hakkında açık bir iletişim kurduktan sonra hangi bölgelerinin özel olduğunun öğretilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. “Hangi bölgelerin özel olduğu, kimlerin bu bölgelere dokunabileceği ve hangi koşullarda bu dokunuşların normal kabul edileceği gibi konular açıkça anlatılmalıdır. Üçüncü adım ise çocuğa ‘hayır’ demeyi öğretmektir. Çocuk, özel bölgelerine dokunulması gereken bir durumla karşılaştığında bağırmayı, hayır demeyi ve sınır koymayı bilmelidir. Bunun utanılacak bir şey olmadığını anlaması gerekir,” demiştir.
“Yakın Akrabalar Dokunabilir Anlayışı Yanlış”
Barlas, “Ülkemizde amca, dayı ya da teyze gibi yakın akrabaların çocukların sınırlarına müdahale edebileceği anlayışı yaygın. Bu çok yanlış bir algıdır,” diyerek şu şekilde devam etmiştir: “Çocuğun özel bölgelerine sadece doktor, o da ebeveynlerin gözetiminde bakabilir. Yaş ilerledikçe, karşı cins ebeveynin bile gerekmedikçe çocuğa dokunmaması önemlidir. Çocuğa kimlerin dokunabileceği net bir şekilde anlatılmalı ve dokunulduğunda ne yapması gerektiği kriz planı şeklinde aktarılmalıdır. Örneğin; ‘Hayır diye bağıracaksın, hemen benim yanıma koşacaksın, babana veya bana söyleyeceksin’ gibi talimatlar verilmelidir.”
“Çocuk Çizdiği Resimlerde İpucu Verebilir”
Alınan tüm önlemlere rağmen cinsel istismar bulgularının ortaya çıkabileceğini belirten Barlas, “Ebeveynler bu durumu nasıl anlayabilir?” sorusunu gündeme getirmiştir: “Küçük yaş grubundaki çocuklar oyun ve resim yoluyla ipuçları verebilir. Rehber öğretmenler ve ilkokul öğretmenleri, çocukların çizdiği resimlerle bu durumu anlayabilir ve ebeveynlere haber verebilir. 3-9 yaş arasındaki çocuklar, sadece resimle değil, oyunlar aracılığıyla da bu durumu ifade edebilir. Ayrıca bazı olağan dışı belirtiler de görülebilir.”
Bu Belirtilere Dikkat!
Barlas, cinsel istismara maruz kalan çocuklarda görülebilecek olağan dışı belirtileri şöyle sıralamaktadır:
- Alt ıslatma sorunları
- Tuvaletle ilgili problemler
- Gece kabuslarında artış veya yeniden başlaması
- Hırçınlık ve saldırganlık
- Yaşına uygun olmayan cinsel eylemlerde bulunma
- Aşırı cinselleşmiş davranışlar
- Depresyon ve kaygı belirtileri
Barlas, ebeveynlerin çocuklarını 2-3 günde bir gözlemlemeleri gerektiğini de vurgulamaktadır. “Okuldaki arkadaşları kimler, oyunlarda neler yapıyorlar gibi sorular sorulmalıdır,” demiştir.
“Ebeveynlerin Çocukla Sohbet Etmesi Çok Önemli”
Çocukla ne kadar fazla iletişim kurulursa, gözlemlenirse ve sohbet edilirse, çocuğun iç dünyasını anlatma isteğinin o kadar artacağına dikkat çeken Barlas, “Cinsel istismar ve diğer istismarları önlemenin en etkili yollarından biri ebeveynlerin çocuklarıyla yakın olmaları ve onlarla etkili bir iletişim kurabilmeleridir,” açıklamasında bulunmuştur.
“Cinsel İstismar En Aza İndirilebilir”
Barlas, cinsel istismar olasılığının tamamen ortadan kaldırılamayacağını ancak dikkatli önlemlerle en aza indirilebileceğini belirtmektedir. “Cinsellik hakkında açık konuşmak, eğitim vermek ve yaşanan olumsuzlukları nasıl bildireceklerini öğretmek, bir kriz planı oluşturmak ve çocukların davranışlarını gözlemlemek bu beş maddeye dikkat edilirse cinsel istismar riskini önemli ölçüde azaltır,” diyerek sözlerini tamamlamıştır.
