24 Mart Dünya Tüberküloz Günü
24 Mart, her yıl dünya genelinde Tüberküloz Günü olarak kutlanmaktadır. Türk Toraks Derneği Merkez Yönetim Kurulu, bu özel gün vesilesiyle yaptığı açıklamada, 2019 yılında dünya genelinde 10 milyon kişinin tüberküloz hastalığına yakalandığını ve bu hastalık nedeniyle 1,4 milyon insanın hayatını kaybettiğini hatırlattı. Ayrıca, 465 bin kişinin ilaca dirençli tüberküloz basili ile enfekte olduğunu belirtti. 2000 yılından bu yana ise, 63 milyon insanın tüberküloz nedeniyle ölmesi önlenmiştir.
Tüberkülozun Tarihsel Süreci
Açıklamada, tüberküloz salgınının 1950’lere kadar Avrupa, Amerika ve Türkiye’de oldukça yaygın olduğu ifade edilmiştir. Ancak, etkili tanı, tedavi, aşı ve kontrol önlemleri sayesinde salgın önemli ölçüde gerilemiştir. Günümüzde, tüberküloz salgını en çok Hindistan ve Endonezya gibi Asya ve Afrika ülkelerini etkilemektedir. Özellikle Afrika’da AIDS, tüberküloz salgınını olumsuz yönde etkilemektedir.
Covid-19’un Tüberküloz Üzerindeki Etkisi
Koronavirüs pandemisinin, küresel verem savaşına olan etkisinin beklenenden çok daha yıkıcı olduğu vurgulanmıştır. Açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Covid-19 salgını, verem savaşında 12 yıllık ilerlemeyi sadece 12 ayda ortadan kaldırmıştır. Bu süreç, tüberküloz hastalarına ulaşmayı zorlaştırmış ve tedavi hizmetlerini aksatmıştır. Dünya genelinde tüberküloz tanı ve tedavisinde yaklaşık %20 düzeyinde bir düşüş gözlemlenmiştir. Bu durum, acil önlemler alınmasını zorunlu kılmaktadır.”
- Stop TB Ortaklığı, 18 Mart’ta Cenevre’de önemli veriler paylaşmıştır. Buna göre, dünyadaki toplam tüberküloz olgularının %60’ını Bangladeş, Hindistan, Endonezya, Myanmar, Pakistan, Filipinler, Güney Afrika, Tacikistan ve Ukrayna’daki hastalar oluşturmaktadır.
- 2020 yılında bu dokuz ülkede tüberküloz tanı ve tedavisinde ortalama %23 (yüzde 14 ile yüzde 41 arası) azalma yaşanmıştır.
- Bu durum, dünyayı verem savaşında 12 yıl önceki tanı ve tedavi düzeyine geriletmiştir.
- Hindistan ve Güney Afrika verileri, tüberküloz ile birlikte Covid-19’a yakalanan hastaların 3 kat daha fazla ölüm riski taşıdığını göstermektedir.
- Bu nedenle, yeni olgu ve temaslı muayenesinde hem tüberküloz hem de Covid-19 testlerinin birlikte yapılması büyük önem taşımaktadır.
- Covid-19 için bir yıl içerisinde birçok aşı geliştirilmiş olmasına rağmen, tüberkülozun yüz yıl önce bulunan tek aşısı mevcut olup, bu aşı da erişkinlerde yeterince etkili değildir.
- Tedavi konusunda uzun süredir yeni gelişmeler olmamakta ve ilaçlara direnç giderek artmaktadır.
Tüberküloz Hasta Sayısındaki Değişim
Türkiye’de kayıtlı tüberküloz hasta sayısının 2005 yılında 20.535 olduğu, 2019 yılında ise 11.401 olarak tespit edildiği belirtilmiştir. Yıllar içerisinde nüfus artışına ve göç alımına rağmen hasta sayısının düştüğü, toplam olgu hızının yüz binde 29,8’den 13,7’ye gerilediği ifade edilmiştir. Ancak Covid-19 salgını, Türkiye’deki tüberküloz kontrolünü de olumsuz yönde etkilemiştir.
- Verem Savaş Dispanserleri’nde yapılan muayene sayısı, korumaya alınan kişi sayısı, yapılan temaslı muayene sayısı ve bakteriyolojik inceleme sayıları yaklaşık %40 düzeyinde azalmıştır.
- Yeni kayıt edilen tüberkülozlu hasta sayısı ise %26 oranında düşmüştür.
- 2020 yılı tüberküloz verileri henüz açıklanmadığı için, Covid-19’un tüberküloz hastalığına etkisinin boyutları tam olarak bilinmemektedir.
- Covid-19 salgını nedeniyle, hastaların sağlık kurumlarına ya geç başvurmakta ya da hiç başvurmamaktadırlar.
- Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tüberkülozun COVID-19 salgını ile nasıl bir seyir izleyeceği konusunda bilimsel çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır.
