Youtube: 16 Yılda Nasıl Bir Değişim Yaşadı?
Video paylaşım ve barındırma platformu YouTube, 15 Şubat 2005 tarihinde, üç eski PayPal çalışanı tarafından kuruldu. Başlangıçta sadece bir video yükleme ve izleme alanı olarak işlev gören bu platform, günümüze geldiğimizde yeni bir meslek dalı olan “YouTuber’lık” kavramını da beraberinde getirdi. En büyük video paylaşım sitesi olmasının yanı sıra, YouTube, günümüzde en çok kullanılan ikinci sosyal medya platformu unvanını da taşımaktadır. We Are Social’ın 2020 raporuna göre YouTube, 2 milyar kullanıcıyla Facebook’tan sonra en fazla kullanılan sosyal medya platformu olarak öne çıkmaktadır. Peki, YouTube’un 16 yıllık yolculuğu nasıl başladı? Nasıl bu kadar büyüdü ve Türkiye ile olan ilişkisi nedir?
YOUTUBE NEDİR, NASIL KURULDU?
YouTube, bir video barındırma web sitesi olarak 15 Şubat 2005 tarihinde kuruldu. Kurucuları, Steve Chen, Chad Hurley ve Jawed Karim, internet üzerinden çalışan bir ödeme sistemi olan PayPal’da çalışmışlardı. Merkezi Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya eyaletindeki San Bruno şehrinde bulunan YouTube, Kasım 2006’da Google tarafından 1.65 milyar dolara satın alındı. Günümüzde Google’ın yan kuruluşlarından biri olarak faaliyetlerine devam eden YouTube, kullanıcılara video yükleme, izleme ve paylaşma olanağı sunuyor. Medya şirketleri ve kullanıcı tarafından üretilen videolar için WebM, H.264 ve Adobe Flash Video teknolojileri kullanılmaktadır. Platformda genellikle müzik videoları, televizyon klipleri, video blogları, kısa özgün videolar ve eğitim içerikleri gibi çeşitli içerikler yayınlanmaktadır. YouTube üzerindeki içerikler çoğunlukla bireyler tarafından yüklenirken, CBS, BBC, Vevo ve Hulu gibi büyük medya kuruluşları da içeriklerini YouTube ortaklık programı aracılığıyla paylaşabilmektedir. Ücretsiz kullanıcılar sadece içerikleri izleyebilirken, onaylı kullanıcılar kendi kanallarına video yükleyebilmektedir. Potansiyel olarak saldırgan içerikler ise sadece 18 yaşından büyük olan kullanıcılar tarafından izlenebilmektedir.
BİR FRİKİK KAZASI İLHAM VERDİ
Kurucular Chen, Hurley ve Karim, YouTube fikrinin arkasında yer alan ilham kaynağının ise talihsiz bir olay olduğunu belirtiyorlar. 2005 yılının ilk aylarında, Chen’in San Francisco’daki apartmanında düzenlenen bir akşam yemeği sırasında, video paylaşımıyla ilgili yaşadıkları sorunlar sonucunda YouTube fikri ortaya çıktı. Karim bu partiye katılmadı ve olayların bu şekilde geliştiği iddialarını reddetti. Ancak Chen, YouTube’un temel fikrinin bu akşam yemeği esnasında doğduğunu onayladı. Karim, fikirlerinin kökeninin 2004 yılına, özellikle de Super Bowl XXXVIII sırasında Janet Jackson’ın yaşadığı göğüs frikiği kazası ve 2004’teki Hint Okyanusu depremi gibi olaylara dayandığını ifade etti. Bu tür olayların çevrimiçi videolarını bulmanın zorluğu, bir video paylaşım sitesi fikrinin doğmasına yol açtı. Hurley ve Chen, YouTube fikrinin çevrimiçi bir arkadaşlık servisi olan Hot or Not’tan ilham aldıklarını belirttiler. Janet Jackson’ın kazara göğsünü açtığı bu olay, ABD’de büyük bir infiale neden olmuş ve YouTube fikrini doğurmuştur.
YOUTUBE’DA İLK VİDEO
YouTube, başlangıçta girişimci finansmanıyla büyüyen bir teknoloji girişimiydi. İlk yatırımını Kasım 2005 ile Nisan 2006 arasında Sequoia Capital’dan 11.5 milyon dolar olarak aldı. YouTube’un ilk yıllardaki yönetim merkezi, San Mateo’daki bir pizzacı ve Japon restoranının üst katında bulunuyordu. 14 Şubat 2005’te www.youtube.com alan adı aktif hale geldi ve ardından internet sitesi geliştirildi. İlk YouTube videosu, ortak kuruculardan Jawed Karim’in San Diego Hayvanat Bahçesi’nde çektiği “Me at the zoo” adlı içerikti. Bu video, 24 Nisan 2005’te yüklendi ve Karim, bu 19 saniyelik videoda hayvanat bahçesine yaptığı ziyareti anlattı.
GOOGLE TARAFINDAN 1.65 MİLYAR DOLARA SATIN ALINDI
YouTube, kurulduktan yalnızca bir yıl sonra, internetin en hızlı büyüyen sitelerinden biri haline geldi. 2005 Mayıs’ında beta sürümünü yayınladı ve altı ay sonra Kasım ayında resmi olarak yayına geçti. Temmuz 2006’da günlük ortalama video izlenme sayısı 100 milyonu aştı. Bu hızlı büyüme, teknoloji devlerinin dikkatini çekti ve aynı yıl içerisinde Google tarafından 1.65 milyar dolara satın alındı. Bu, teknoloji tarihinde kaydedilen en büyük satın alımlardan biri olarak tarihe geçti. Time dergisi, o yıl “Yılın İnsanı” sayısında YouTube arayüzünü kapak yaparak “Siz” (You) ifadesiyle dikkat çekti.
TÜRKİYE’DE 5 KEZ ERİŞİME ENGELLENDİ
YouTube’a Türkiye’den erişim, çeşitli mahkeme kararlarıyla toplamda beş kez engellendi. İlk engelleme 6 Mart 2007’de, ikincisi ise 16 Ocak 2008’de gerçekleşti. T.C. Sivas 2. Sulh Ceza Mahkemesi, 17 Ocak 2008 tarihli kararıyla YouTube’a üçüncü kez erişim engeli koydu. Mayıs 2008’de, Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından YouTube’a erişim engellendi. Haziran 2010’da, IP yasağına dönüştürülen engel, YouTube’a erişimin tamamen kapatılmasına yol açtı. 30 Ekim 2010 tarihinde mahkeme kararıyla engel kaldırıldı. Ancak, 2 Kasım 2010 tarihinde, Deniz Baykal videoları kaldırılmadığı sürece yeniden yasaklandı. 27 Mart 2014 tarihinde, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve diğer yetkililere ait olduğu öne sürülen ses kayıtlarının internette yayınlanmasının ardından, TİB, YouTube’u idari bir kararla aşamalı olarak erişime kapattı. Ancak, 13 Nisan 2014’te, mahkeme kararıyla erişim yasağı kaldırıldı. Bu süreçte, YouTube’un Türkiye’deki trafiği, We Are Social ve Hootsuite’in ‘Digital 2020’ raporuna göre, yaklaşık %15 oranında gerçekleşmektedir. YouTube, hem SimilarWeb hem de Alexa’ya göre Türkiye’de “www.google.com”dan sonra en çok ziyaret edilen ikinci site olma özelliğini taşıyor.
