Uyuz Hastalığına Dikkat: Doç. Dr. Filiz Topaloğlu Demir’den Önemli Uyarılar
Dermatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Filiz Topaloğlu Demir, dünya genelinde yılda yaklaşık 100 milyon kişiyi etkileyen uyuz hastalığı hakkında önemli bilgiler paylaştı. Uyuz, Sarcoptes Scabiei akarının neden olduğu, son derece kaşıntılı ve bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Doç. Dr. Topaloğlu Demir, “Uyuz hastalığı, cinsiyet ayrımı olmaksızın her yaş grubunda, her sosyoekonomik düzeyde ve farklı etnik gruplarda görülebilen yaygın bir halk sağlığı sorunudur. Özellikle bakım evleri, askeri kışlalar, okullar ve yurtlar gibi toplu yaşam alanlarında daha sık rastlanmaktadır. Hastalık, kişiden kişiye yakın temasla (örneğin, aynı yatakta yatma veya ortak giysiler kullanma) bulaşır ve genellikle 15-20 dakikalık bir temas süresi yeterlidir. Kısa süreli temaslar, örneğin tokalaşma gibi durumlarla bulaşmayabileceği düşünülmektedir,” dedi.
“Bulaşıcıdır ve Egzamayla Karışabilir”
Doç. Dr. Topaloğlu Demir, Sarcoptes Scabiei akarının bulaşma mekanizmasını şu şekilde açıkladı: “İnsan gözüyle fark edilemeyen dişi akar yaklaşık 0,4 mm boyutundadır. Deri yüzeyinde çiftleştikten sonra erkek akar ölür ve dişi, dört ila altı hafta boyunca yumurta bıraktığı derinin altına gömülür. Günde bir ila üç yumurta üretilen bu süreçte, yumurtalar bırakıldıktan iki ila üç gün sonra larvalar ortaya çıkar. Larvalar, yaklaşık iki hafta içinde olgunlaşarak yeni akarlar oluşturmak için deri yüzeyine kadar çıkar. İlk enfeksiyonla birlikte, akar dışkısına karşı duyarlılık reaksiyonu altı haftaya kadar gelişmeyebilir. Bu süre zarfında, aynı evde yaşayan kişiler de enfekte olabilir. Egzama, kıl kökü iltihapları, böcek ısırıkları ve mantar enfeksiyonları gibi birçok deri hastalığı ile karışabileceği için tanı süreci gecikebilir.”
Bu Belirtileri Ciddiye Alın
Özellikle geceleri ve sıcaklıkla artan kaşıntının, uyuz hastalığının en belirgin belirtisi olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Topaloğlu Demir, “Bulgular genellikle el parmak aralarında, el bileğinin iç kısmında, koltuk altlarında, belde, kalçada, ayaklarda ve ayak bileklerinde daha şiddetli hissedilir. Kadınlarda meme ucu ve çevresi, erkeklerde ise genital bölgede kaşıntı tipik bir belirtidir. Sıklıkla parmak aralarında ve el bileğinde görülen, 1-10 mm uzunluğundaki tünel şeklindeki beyaz, kırık çizgi görünümündeki oluşumlar, uyuz hastalığının en belirgin bulgularındandır. Bunun yanı sıra, deride kaşıntı izleri, kaşıntılı kabarıklıklar, içi şeffaf su ile dolu milimetrik ve inci tanesi şeklindeki kabarcıklar ile egzamaya benzer kaşıntılı, kepekli kızarıklıklar da gözlemlenebilir,” şeklinde belirtti.
Eşyalar Bu Şekilde Temizlenmeli
Uyuz hastalığının bebekler ve yaşlılar dahil herkes için bulaşıcı olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Topaloğlu Demir, “Uyuz hastalığı olan kişiler dışında, hastaların temas ettiği eşyaların da bulaştırıcı olabileceği bilinmektedir. Sarcoptes Scabiei akarının dış ortamda uygun şartlar altında 8 güne kadar canlı kalabildiği ve tedavi olan kişilerde bile yeniden hastalığa yol açabileceği gösterilmiştir. Eşyalardan dişi akarın ve yumurtaların tamamen yok edilmesi için 50 derece ve üzerindeki sıcaklıkta 10 dakika ve üzeri yıkama ya da sıcak bir kurutucuda kurutma ya da -10 derecede en az 5 saat dondurma gerekmektedir. Bu işlemlere tabi tutulamayan eşyalarsa 8 gün boyunca plastik torbalara konularak bekletilmelidir,” dedi.
Kişiye Özel Tedavi Uygulanmalı
Uyuz hastalığının kendiliğinden iyileşmediğini, mutlaka bir doktor tarafından tedavi edilmesi gerektiğini ifade eden Doç. Dr. Topaloğlu Demir, “Tedavi, hekim tarafından hastanın yaşına, özel durumlarına (gebelik, emzirme gibi) ve hastalığın şiddetine göre kişiye özel olarak planlanır. Permetrin içeren kremler ve losyonlar, kükürtlü karışımlar sıklıkla kullanılan topikal tedavi yöntemleridir. Tedaviye başlamadan önce tırnakların kısa kesilmesi ve keselenerek banyo yapılması başarılı bir tedavi için oldukça önemlidir. Topikal tedavilere yanıt vermeyen dirençli hastalarda, paraziti öldürmeye yönelik ağızdan ilaçlar kullanılmaktadır. Aynı yaşam alanını paylaşan herkesin, aktif şikayetleri olmasa bile eş zamanlı tedavi edilmesi gerekmektedir. Tedavi süresince, yaklaşık 6 hafta boyunca misafirliğe gitmemek ve eve misafir davet etmemek de önemlidir. Doğru bir tedaviye rağmen kaşıntı ve hastalık bulguları 2 ila 6 hafta süresince devam edebilir ve tekrarlayan uygulamalar gerekebilir,” uyarısında bulundu.
Sosyal Medyadaki Kürlere Dikkat Edin
Doç. Dr. Topaloğlu Demir, sosyal medyada uyuza karşı etkili olduğu iddia edilen çamaşır suyu, kül, sarımsak, karbonat ve sirke gibi karışımların uygulanmaması gerektiğini belirterek, “Uyuz tedavisinde yalnızca şikayetleri olan kişinin tedavisinin yeterli olmayacağı unutulmamalıdır. Bireysel olarak uygulanan, yeterli bilimsel kanıtı olmayan bu tür uygulamalar, hastaların başlangıçta kısmen rahatlamasına neden olsa bile, doğru ve etkin bir tedavi almadıkları için zaman kaybetmelerine ve hastalığın çevrelerine yayılmasına yol açabilir. Ayrıca, bu tür kontrolsüz uygulamalar deriyi kurutarak egzama ve kaşıntılara yol açabilir. Bu durum, hastalarda tanıda gecikmelere ve yanlış tanılara neden olabileceği gibi, deri yapısının bozulmasına bağlı olarak tedavi süreçlerinde de zorluklar yaratabilir. Kükürtlü sabunlar, tıbbi tedaviye ek olarak, tedavi öncesi ve sonrası banyo ve keseleme işlemleri sırasında kullanılabilir,” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
