WhatsApp’ın Kullanım Şartları Değişikliği Üzerine
4 Ocak Pazartesi günü, dünyanın en büyük dijital mesajlaşma uygulaması olan WhatsApp, Türkiye’de de en yaygın şekilde kullanılan platform olarak, kullanım şartları ve gizlilik politikasını 8 Şubat’tan itibaren değiştireceğini duyurdu. Bu yeni düzenleme, daha önceki kullanım şartlarında yer alan “Facebook reklam ve ürünleriyle ilgili deneyiminizin iyileştirilmesi amacıyla WhatsApp hesap bilgilerinizin Facebook’la paylaşılmamasını seçebilirsiniz” ifadesini kaldırarak, veri paylaşımının artık zorunlu hale geldiğini ima ediyor.
Aslında bu düzenleme, 2016’dan itibaren uygulamaya konmuş olan bir veri paylaşım politikasının yasal düzenlemeler çerçevesinde resmi kullanıcı sözleşmesine geçirilmelerinden ibaret. Ancak bu durum, küresel ölçekte veri mahremiyeti ve güvenliği konusundaki farkındalığın artmasına neden oldu. Tesla CEO’su Elon Musk’ın 7 Ocak’taki tweetinde “Signal Kullanın” diyerek, kullanıcıları daha güvenli bir alternatif olan Signal uygulamasına yönlendirmesi, bu konunun uluslararası gündemde daha fazla yer almasına yol açtı.
Bu tweetin ardından, birçok WhatsApp kullanıcısı hesaplarını kapatarak Signal veya Telegram gibi alternatif mesajlaşma platformlarına geçmeye başladı. Her iki platform da, bu beklenmedik yoğun talep nedeniyle hizmet vermekte zorluk çektiklerini belirten açıklamalarda bulundu. Çeşitli teknoloji şirketleri ve iletişim etiği uzmanları, WhatsApp’ın son kullanım şartları değişikliğinin kafa karıştırıcı olduğunu ve bu kararın veri güvenliği açısından önemli bir kırmızı çizgiyi aştığını ifade etti.
Facebook ve WhatsApp ise mevcut politika değişikliğinin, 2016 Ağustos’tan bu yana devam eden bir uygulamanın resmi kullanıcı sözleşmesine yansıtılmasından başka bir şey olmadığını, iki platform arasında süregelen veri paylaşımında bir değişiklik olmadığını öne sürdü. Ancak bu açıklama, kullanıcıları rahatlatmaktan çok daha fazla endişeye yol açtı; çünkü WhatsApp bilgilerinin Facebook ile 5 yıldan fazla bir süredir paylaşıldığını öğrenmeleri, birçok kişi için büyük bir hayal kırıklığı oldu.
WhatsApp Neden Kullanım Şartlarını Değiştirdi?
Facebook, WhatsApp’ı 2014 yılında 22 milyar dolara satın aldı ve o tarihten bu yana WhatsApp, Ağustos 2016’dan itibaren Facebook ile veri paylaşımını giderek yaygınlaştırdı. Bu veri paylaşımına başladıktan sonra, WhatsApp kullanıcılarına bir ay süreyle bu paylaşıma katılmama imkânı veren bir “opt-out” süresi tanımıştı. Bu süre zarfında gerekli ayarları yapmayan her kullanıcı, otomatik olarak veri paylaşımına rıza göstermiş sayıldı.
Ağustos 2016’daki “opt-out” süresinde WhatsApp ayarlarından değişikliği reddetmeyenler ve Eylül 2016’dan sonra bu platforma katılan herkesin verileri zaten Facebook ile paylaşılıyordu. Facebook, ilk satın alma döneminde WhatsApp’ı bağımsız ve güvenli bir uygulama olarak koruyacağına dair söz vermişti. Ancak zamanla, WhatsApp’ın kurucuları arasında mahremiyet konusundaki tartışmalar arttı. Bu tartışmalarda, WhatsApp’ın kurucularından Brian Acton, şirketten ayrılarak daha güvenli bir iletişim platformu olan Signal’i kurdu.
Mark Zuckerberg, ABD Kongresi’nde kullanıcı bilgilerinin izinsiz paylaşılmasıyla ilgili ifade verirken “Hata yaptım, özür dilerim” demişti. Bu tartışmaların merkezinde, yüksek güvenliğe sahip uçtan uca şifreli mesajlaşma uygulamalarının nasıl ücretsiz kalabileceği sorusu vardı. WhatsApp ve benzeri uygulamalar, hem üst düzey şifreleme teknolojilerine sahip olup hem de milyonlarca kullanıcının verilerini yönlendirirken, büyük bir operasyon sürdürmek zorundalar. Bu nedenle, kullanıcıların doğrudan ücret ödemeden bu hizmetleri alabilmesi için farklı gelir yolları geliştirmeleri gerekiyor.
WhatsApp Kullanıcılar İçin Hangi Riskleri Taşıyor?
WhatsApp’ın ya da Facebook’un mesajlarınızı okuması gibi bir endişe bulunmamakla birlikte, asıl sorun kullanıcıların “meta-verilerinin” Facebook ve bağlı şirketlerle paylaşılması. WhatsApp, bu meta-verilerin paylaşımını kendi web sitesinde detaylı bir şekilde açıklıyor. Facebook ile paylaşılan meta-veriler arasında:
- Hesap bilgileri
- WhatsApp’taki aktivitelerin süresi, zamanı ve sıklığı
- Telefon rehberindeki irtibat bilgileri
- WhatsApp Pay gibi ödeme hizmetleri kullanan kişilerin ödeme ve hesap bilgileri
- Müşteri hizmetleri ile irtibat kurarken kullanılan e-posta adresleri
- Uygulamaya giriş ve çıkış bilgileri, hata ve sistem problemi bilgileri
- Kullanılan cihaz, mobil servis sağlayıcı, IP adresi, ve cihazın bulunduğu uluslararası zaman dilimi
- Lokasyon-temelli veriler
- Çerezler
Bu kadar geniş bir veri yelpazesinin Facebook ve bağlantılı şirketlerle paylaşılması, kullanıcıların yeterince bilgilendirilmeden yapıldığı iddiasıyla birleştiğinde, kişisel verilerin korunması ile ilgili hukuki ve etik sorunları gündeme getiriyor. 2018’deki Cambridge Analytica skandalı da bu tür veri paylaşımının ne denli tehlikeli olabileceğini gözler önüne serdi.
WhatsApp’ın Alternatifleri Neler Olabilir?
WhatsApp’ın yeni politikası, birçok kullanıcıyı daha güvenli mesajlaşma uygulamalarını aramaya yönlendirdi. Bu bağlamda, yeni bir mesajlaşma uygulaması seçerken dikkat edilmesi gereken iki önemli husus var: ilki ‘uçtan uca şifreleme’ özelliği, ikincisi ise uygulamaların hangi kullanıcı verilerini depoladığı ve üçüncü parti hizmetlerle paylaştığıdır. Bu iki konuda öne çıkan uygulamalar Signal ve Telegram’dır.
WhatsApp, güçlü bir uçtan uca şifreleme özelliğine sahip olsa da, meta-verileri şifrelenmiyor. Signal ise, WhatsApp’ın şifreleme protokolünü daha ileri taşıyarak bu meta-verileri de şifreliyor. Signal’in en önemli avantajlarından biri, “kaybolan mesajlar” özelliği ile gönderilen mesajların belirli bir süre sonra otomatik olarak silinmesini sağlamasıdır.
Telegram, WhatsApp’a kıyasla daha az kullanıcı meta-verisi kullanmasına rağmen, “gizli sohbet” özelliği kullanılmadığı sürece uçtan uca şifreleme sağlamıyor. Gizli sohbet özelliği yalnızca iki kullanıcı arasında kullanılabiliyor ve grup sohbetlerinde uygulanamıyor. Telegram, şifreleme anahtarlarını sunucularında depoladığı için bu konuda bazı güvenlik endişeleri bulunmaktadır.
Yerli Alternatifler: ‘Bip’ ve ‘Yaay’
WhatsApp’ın politika değişikliği duyurusunun ardından Türkiye’de iki yerli uygulama öne çıktı: Turkcell’in Bip ve Türk Telekom’un TT Ventures altında bulunan Yaay. Ancak Bip, uluslararası rakiplerine kıyasla daha fazla kullanıcı bilgisi işleyen bir platform olması nedeniyle, veri güvenliği açısından geri planda kalıyor. Yaay uygulaması da benzer şekilde kullanıcı bilgilerini ticari amaçlarla kullanma hakkını saklı tutuyor.
Yerli uygulamalardan “Dedi” ise, Signal üzerinde geliştirildiği ve hiçbir kullanıcı verisini kayıt altına almadığı iddiasıyla dikkat çekiyor. Bu uygulama, mesajların sadece transfer amaçlı sunucularda tutulduğunu ve alıcıya iade edildikten sonra silindiğini belirtiyor. Dedi’nin açık kaynak kodlu olması, kullanıcı verilerinin nasıl işlendiğini bağımsız programcılar tarafından denetlenebilmesine olanak tanıyor. Bu nedenle, yerli uygulama tercih edenler için Dedi, veri güvenliği açısından daha tatmin edici bir seçenek sunuyor.
