Genellikle batı rüzgarları, gezegenin orta enlemleri boyunca batıdan doğuya doğru eser. Ancak bilim insanları, son birkaç on yıl içinde bu rüzgarların değişim göstererek kutuplara doğru kaydığını gözlemlemişlerdir. Yapılan araştırmalar, bu durumun iklim değişikliğinden kaynaklandığını öne sürmektedir. Yine de, bilim insanları, batı rüzgarlarının kutuplara doğru gerçekleşen bu hareketinin, gelecekteki ısınma senaryoları altında sıcaklıklar ve atmosferdeki karbondioksit (CO2) seviyeleri arttıkça devam etmeyeceğini tartışmaktadırlar.
Bu bilimsel sorunun yanıtını bulmak, kolay olmamıştır; çünkü batı rüzgarlarının geçmişteki sıcak iklimlerde nasıl davrandığına dair bilgiler sınırlıdır. Columbia Üniversitesi Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi’nde çalışan araştırmacılar, dün Nature dergisinde yayımlanan bir makalede, batı rüzgarlarının antik tarihini takip etmede yeni bir yöntem geliştirdiklerini bildirmişlerdir. Bu yöntem, ısınan bir dünyada yaşayabileceklerimiz için önemli bir gösterge niteliği taşımaktadır.
Lamont’ta yüksek lisans öğrencisi olan baş yazar Jordan Abell ve danışmanı Gisela Winckler, batı rüzgarlarının davranışını incelemek için iklimbilim uygulamalarını geliştirmişler ve atmosferdeki dolaşım kalıplarının, iklimin ısınmasıyla değişmeyeceğine dair bulgulara ulaşmışlardır. Bu bulgular, rüzgarların geçmişte nasıl değiştiği ve gelecekte nasıl değişmeye devam edebileceği konusundaki bilgimizi köklü bir şekilde dönüştürmektedir.
Araştırmacılar, denizin derinliklerinde yer alan antik katmanlardaki tozları, rüzgarın bıraktığı dolaylı izler olarak kullanarak, üç ila beş milyon yıl önce meydana gelen rüzgar kalıplarını yeniden oluşturmaya başarmışlardır. Rüzgarların çöl bölgelerinden uzak bölgelere toz taşıdığı bilgisiyle, Kuzey Pasifik Okyanusu’ndaki çekirdekleri detaylı bir şekilde analiz etmişlerdir. Günümüzdeki en büyük toz kaynaklarından biri olan ve son birkaç milyon yıldır toz ürettiği bilinen bu bölge, Doğu Asya’nın rüzgar yönünde yer almaktadır. Araştırmacılar, birbirinden binlerce kilometre uzaklıkta bulunan iki farklı bölgeden alınan çekirdeklerdeki tozları ölçerek, tozda (ve dolayısıyla batı rüzgarlarında) meydana gelen değişimlerin haritasını çıkarmayı başarmışlardır.
Abell, “Kalıpları neredeyse hemen görebildik. Veriler çok belirgin. Çağdaş gözlemlerle tutarlı olan çalışmamız, rüzgar kalıplarının iklimin ısınmasıyla değişeceğini öne sürüyor” demektedir. Araştırmacılar, Pliyosen döneminin sıcak kısımları sırasında (Dünya’nın bugünkünden iki ila dört derece Celsius kadar daha sıcak olduğu, ancak havada günümüzdekiyle hemen hemen aynı yoğunlukta CO2’nin bulunduğu bir dönem) batı rüzgarlarının, sonradan gelen daha soğuk aralıklarda gerçekleşenlere kıyasla küresel olarak kutuplara daha yakın yerlerde bulunduğunu keşfetmişlerdir.
Winckler, “Pliyosen’i çağdaş küresel ısınmaya karşılık bir örnek olarak kullandığımızda, batı rüzgarlarının modern çağda gözlenen kutuplara doğru hareketinin, insan etkili ısınmanın artışıyla birlikte devam edeceği muhtemel görünüyor” açıklamasını yapmıştır. Bu rüzgarların hareketi, fırtına sistemleri ve yağış kalıpları açısından önemli sonuçlar doğurabilmektedir. Ayrıca, bu araştırma yağmurun nereye daha fazla ve nereye daha az yağacağını kesin olarak göstermese de, rüzgar ve yağış kalıplarının ısınan iklimle birlikte değişeceğini doğrulamaktadır.
Winckler, “Dünya’nın tarih kaydında, rüzgar hareketlerinin ve bunların nasıl değiştiğinin izini sürmek oldukça zordu çünkü bunlar için iz çıkaran bir şey bulamıyorduk. Şimdiyse bulduk” şeklinde konuşmaktadır.
Kaynak: Popular Science Türkiye
