Covid-19’un Nörolojik Belirtileri
Covid-19’un belirti yelpazesi genellikle yorgunluk, öksürük, eklem ağrıları ve ateş gibi fiziksel semptomlarla sınırlı gibi görünse de, hastalığın birçok hastada meydana getirdiği nörolojik belirtiler sıklıkla göz ardı edilmektedir. Covid-19 geçiren bireyler, bu süreçte “nörolojik yakınmalar kümesi” olarak tanımlanan bir dizi sorunla karşılaştıklarını ifade etmektedirler. Peki, bu belirtiler nelerdir? Hafıza ve konsantrasyon güçlükleri, net düşünememe, baş ağrıları, uyku bozuklukları, anksiyete, kafa karışıklığı ve günlük konuşmada kelime bulmada zorluk gibi sorunlar bu yakınmalar arasında yer almaktadır. Genel olarak bu durumu, “beyin sisi” terimi ile tanımlıyoruz. Araştırmalar, Covid-19 sonrası beyin sisinin aylarca devam edebileceğini ortaya koymaktadır.
COVID-19 Sonrası Beyin Sisi Ne Kadar Yaygın?
Journal of Infection dergisinde yayımlanan bir çalışmada, Fransa’da hastaneye kaldırılan Covid-19 hastalarının üçte birinin taburcu olduktan sonra hafıza kaybı ve konsantrasyon sorunları yaşadığı gözlemlenmiştir. Indiana Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından gerçekleştirilen başka bir çalışma, Covid-19 geçiren ve aylar sonra hâlâ sağlık sorunları yaşayan 1.500’den fazla kişi ile anket yapmıştır. Bu ankete katılanların yarısından fazlası, konsantre olmakta güçlük çektiklerini belirtirken, üçte biri ise hafıza problemleri yaşadıklarını ifade etmiştir. Ayrıca, Massachusetts General Hospital, Harvard Medical School ve King’s College London’dan araştırmacılar tarafından yapılan bir ankette, Covid-19’a yakalanan bireylerin yaklaşık 20’sinden 1’inin, hastalık sonrası 8 hafta içinde beyin sisi gibi kalıcı belirtiler yaşadığı tespit edilmiştir. Araştırma, hastalığın başlangıcında daha fazla yakınma yaşayan kişilerin beyin sisi yaşama olasılığının arttığını göstermektedir.
COVID-19 Beyin Sisine Neden Oluyor?
Covid-19’un beyin sisine yol açmasında birden fazla mekanizmanın rol oynadığı düşünülmektedir:
- Bağışıklık Sistemi Tepkisi: Beyin sisi ile Covid-19 arasındaki en yaygın ilişki, bağışıklık sisteminin koronavirüse verdiği tepki üzerinden şekillenmektedir. Nature Reviews Neurology dergisinde yayımlanan bir araştırma, sitokinlerin ve bunlarla ilişkili bağışıklık aktivitelerinin, Covid-19’lu bireylerin beyinlerinde aşırı iltihaplanmaya yol açabileceğini ve bu durumun, başlangıçta fark edilmeyen küçük damar tıkanmalarına neden olabileceğini vurgulamaktadır. Bağışıklık sistemi virüse karşı hızlandığında, beyin içinde sitokin patlaması meydana gelebilir ve bu durum beyne yapısal hasar verebilir. Ayrıca, virüsün kan hücreleri ve damarları enfekte etme yeteneğine dair kanıtlar bulunmaktadır, bu da damar iltihaplanmasına yol açarak beyin hasarına neden olabilir. Bağışıklık yanıtları sırasında salınan iltihap maddeleri, beyin için toksik etkiler yaratabilir ve bu da bilişsel işlevlerde sorunlara yol açabilir. Yanlış yönlendirilmiş bağışıklık tepkileri, kendi dokularımıza ve sinir hücrelerimize zarar verebilir, bu da beyin sisi yakınmalarını tetikleyebilir.
- Yoğun Bakım Ünitesi: Beyin sisi, özellikle hastaneye kaldırılan veya entübe edilen bireylerde yaygın bir durumdur. Annals of Intensive Medicine dergisinde yayımlanan bir araştırma, yoğun bakımda kalan hastaların %30 ila %80’inin bilişsel düşüşe neden olabilecek deliryum yaşadığı sonucuna varmıştır. New England Journal of Medicine’de 2013 yılında yayımlanan bir başka çalışmada, hastaların %66’sının yoğun bakımdan çıktıktan üç ay sonra hâlâ bilişsel bozukluk yaşadığı ortaya konmuştur.
Sizin de Mi Beyin Sisi Şikayetiniz Var?
Covid-19 geçiren birçok hasta, şu şikayetleri dile getirmektedir:
- “Kafamı toparlayamıyorum.”
- “Günlük yaşamımda birçok şeyi unutuyorum.”
- “İşime odaklanamıyorum.”
- “Konuşurken bazı kelimeler dilimin ucuna geliyor, ama bir türlü bulamıyorum.”
- “Her şey rüya gibi geliyor, net düşünemiyorum.”
Eğer siz de benzer sorunlarla karşılaşıyorsanız, beyninizin daha yavaş çalıştığını hissediyorsanız veya kısa süreli hafızanızda sorun yaşıyorsanız, Covid-19 sonrası uzun dönemli beyin sisi yaşıyor olabilirsiniz.
Ne Yapılabilir?
Beyin sisi, hafıza sorunları ve sinir sistemindeki düzensizlikler için henüz kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Ancak, aylarca süren beyin sisi belirtileri sonrasında tamamen iyileşen bireyler de mevcuttur. Bu nedenle, bu süreçte kalıcı bir endişe taşımak gerekmeyebilir. Bununla birlikte, bu tür belirtiler yaşayan bireylerin duygusal destek alması son derece önemlidir. Covid-19 geçiren yakınlarımızın neden unutkanlık yaşadığını veya sorumluluklarını yerine getirmekte zorlandığını anlamakta güçlük çekebiliriz. Bu durumu yargılamak yerine, bunun Covid-19’a bağlı uzun süreli bir nörolojik sorun olduğunu kabullenmek daha sağlıklı olacaktır.
Ayrıca, hafıza problemleri yaşayan, felç veya travmatik beyin hasarı geçiren bireyler, sağlıklı bir Akdeniz diyeti uygulayarak, nörolojik destek alarak, kaliteli uyku uyuyarak ve düzenli fiziksel aktivite yaparak bilişsel işlevlerini iyileştirebilirler. Bu ipuçlarından faydalanarak yaşam kalitenizi artırabilirsiniz.
Kaynak: Habertürk
