Ailelerin Madde Kullanımına Dair Sıkça Sordukları Sorular
Aslı Başabak Bhais, ailelerin madde kullanımının belirtileri ile ilgili sıkça sorduğu soruları yanıtladı. Net bir belirti olmamakla birlikte, genel olarak madde kullanımında kişinin günlük rutinlerinde belirgin değişiklikler gözlemlenebileceğini vurguladı.
Bu Değişiklikler İyi Gözlenmeli
Çocuklardaki davranış değişikliklerinin dikkatli bir şekilde izlenmesi gerektiğini belirten Bhais, şu noktalara dikkat çekti:
- Çocuğunuz daha az sizinle zaman geçiriyor veya evdeki zamanını odasının içinde yalnız geçirmeye başladıysa,
- Ev dışında daha fazla zaman harcıyor ve eve geç geliyorsa, nerede olduğunu size bildirmiyorsa,
- Kişisel hijyenine (duş alma, temiz kıyafet giyme) daha az önem veriyorsa,
- Sorumluluklarını aksatmaya başladıysa,
- Arkadaş grubunu değiştirip, tanımadığınız kişilerin isimlerini sıkça duyuyorsanız,
- Her zamanki yerlerden farklı yerlere gitmeye başladıysa,
- Daha fazla para harcıyor ve harcamalarının nedenlerini size net bir şekilde açıklayamıyorsa,
- Alkol ya da maddeyle ilgili olumlu düşünceler geliştirmeye başladıysa,
- Öfkeli, gergin ve açıklanamayan sık duygu değişimleri yaşıyorsa,
Bu belirtilerden birkaçının varlığı durumunda çocuğunuzun madde kullanıyor olabileceğinden şüphelenebilirsiniz.
Suçlamak Tehlikeli Sonuçlar Doğurabilir
Bu belirtilerin ergenlik dönemindeki diğer durumlarla da ilişkili olabileceğini hatırlatan Bhais, çocuğunuzun madde kullandığını düşünmeden önce somut kanıtların toplanmasının önemine vurgu yaptı. “Somut kanıtlar olmadan çocuğunuzun madde kullandığını suçlamak, aranızdaki ilişkiye zarar verebilir ve tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Amacımız onu yakalamak değil, ona destek olmak olmalıdır” dedi.
Kullandığı Anlaşıldığında Ne Yapmalı?
Çocuğun madde kullanmaya başladığını öğrenmek, pek çok aile için travmatik bir deneyim olabilir. Bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatabilmek için bazı adımlar atılması gerektiğini ifade eden Bhais, şunları söyledi:
- İlk adım olarak ailelerin yaşadıkları duygularla başa çıkmaları önemlidir. “Aileler bu durumu öğrendiklerinde, ‘Bunu bize nasıl yapar?’, ‘Nerede hata yaptık?’, ‘Bu kesinlikle bir yanlışlık olmalı, o böyle biri değil’ gibi düşünceler içine girebilirler. Bu düşünceler öfke, suçluluk, kaygı ve utanç gibi yoğun duygulara yol açabilir. Duyguların yaşanması oldukça doğaldır, ancak bu duyguların davranışlarınıza yansıması tedavi sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle ailelerin soğukkanlı kalması şarttır.”
- Durum hakkında detaylı bilgi toplamak önemlidir. Çocuğunuz hangi maddeyi, nasıl kullanıyor, bu maddenin etkileri nelerdir, ne kadar zamandır kullanıyor ve kimlerle nerede kullanıyor gibi soruların cevaplarını hazırlamanız gerekir.
Anne ve Babanın Ortak Dili Önemlidir
Çocuğun uyuşturucu kullanımından haberdar olunduktan sonra, anne ve babanın ortak bir dil kullanarak birlikte hareket etmelerinin büyük önem taşıdığını belirten Bhais, “Kendinizi hazır hissettiğinizde çocuğunuza neden madde kullanmaya ihtiyaç duyduğunu sorabilir ve onu anlamaya çalışabilirsiniz” dedi.
Madde Kullanımının Altındaki Sorun Saptanmalı
Çocukla yapılacak konuşmada dikkat edilmesi gereken noktaları da paylaşan Bhais, “Onu yargılamak, eleştirmek ya da korkutmak çözüm sağlamaz. Bunun yerine onu anlamak önemlidir; ancak bu, onun davranışını kabullenmek anlamına gelmez. Kullanımını onaylamadığınızı açıkça ifade etmelisiniz. Gerekirse ona bu konuda destek verebileceğinizi belirtebilirsiniz. Unutmayın, ergenlerin madde kullanımı mutlaka profesyonel destek gerektiren bir durumdur. Ailelerin madde kullanımı olan çocuklarına yaklaşımı, iyileşme sürecinde kritik bir destek mekanizmasıdır.” ifadelerini kullandı.
Farklı Alanlarda Gelişimine Destek Olunmalı
Bhais, “Çocuğunuzun tekrar madde kullanımına ihtiyaç duymaması için onun farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olun. Spor, sanat, hobiler, aile bağları, arkadaşlık ilişkileri ve okul gibi alanlarla bağlantılarını güçlendirin. Maddeyi odak noktası olmaktan çıkarın ve çocuğunuzu yeni keyif alanlarına yönlendirin” şeklinde tavsiyelerde bulundu.
Uzman Desteği Mutlaka Alınmalı
Bağımlılığın bir irade meselesi ya da kişilik özelliği değil, bir beyin hastalığı olduğunu belirten Bhais, kişinin kendi başına bırakma çabalarının çoğunlukla başarısızlıkla sonuçlandığını ifade etti. “Bazen kişiler kendi kendine bırakma girişimlerinin daha değerli olduğunu düşünerek profesyonel destek almaktan kaçınabilirler. Ancak bu tür bir yaklaşım, kişinin kendisini zorlu bir sürecin içine sokmasına neden olabilir. Kişi, tek başına bırakma çabasında gereksiz yere fazla efor sarf ederek yorulabilir ve vazgeçebilir. Bu nedenle, bırakmaya dair en küçük bir düşünce bile olsa bir uzmanla görüşmek, atılacak adımları daha sağlıklı bir şekilde planlamaya yardımcı olur. Eğer kişi kendi başına denemesine rağmen madde kullanımını kontrol etmekte zorlanıyorsa, profesyonel bir destek almak kaçınılmaz hale gelir.” dedi.
Bağımlılık Tedavisi İki Aşamalıdır: Bırakmak ve Sürdürmek
Bağımlılık tedavisinin genel olarak iki aşamadan oluştuğunu belirten Bhais, “Bunlar bırakma ve sürdürme aşamalarıdır. Bırakma aşaması için ayaktan ve yatarak tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Ayaktan tedavi, bir doktor ve/veya psikolog ile poliklinikte düzenli görüşmelerle yapılan bir tedavi şeklidir. Bu süreçte kişi, kullanımı azaltma veya bırakma üzerine çabalar. Eğer kişi bu denemelerde başarılı olamazsa ve kullanımı kendisine ya da çevresine zarar vermeye başlarsa, yatarak tedavi seçeneği gündeme gelebilir. Bu tedavi yöntemi ile kişi, detoks süreci ile kullandığı maddenin vücuttan atılması sağlanırken, aynı zamanda maddeden uzak kalarak doktor ve psikolog eşliğinde bırakma üzerine daha etkili planlar yapabilir.” şeklinde bilgi verdi.
Bhais, “İkinci aşama olan sürdürüm aşamasında ise, bırakıldıktan sonra kişiyi tekrar kullanıma götürebilecek risk faktörlerinin saptanması ve uygun yöntemlerin belirlenmesi üzerine çalışılır. Kullanımın altında yatan ihtiyaçların farklı yollarla karşılanması da bu aşamada önemlidir.” diyerek sözlerini tamamladı.
