Uyku Apnesi Nedir?
Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun en az 10 saniye boyunca durması veya kesilmesi durumunu tanımlar. Bu durum, genellikle üç ana tipe ayrılır: tıkayıcı (obstrüktif), santral (merkezi sinir sistemi kaynaklı) ve karma (mikst) tipleri. Ancak, en yaygın formu olan tıkayıcı uyku apnesi, birçok kişi tarafından deneyimlenmektedir. Bu durum, sıklıkla gözden kaçan ve tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen yaygın bir uyku bozukluğudur.
Uyku Apnesi Nasıl Anlaşılır?
Tıkayıcı uyku apnesi, genellikle şu belirtilerle kendini gösterir:
- Şiddetli horlama
- Uyku sırasında başkalarının tanık olduğu solunum durması atakları
- Gece sık sık uyanma
- Aşırı terleme
- Sık idrara çıkma
- Sabahları baş ağrısı
- Ağız kuruluğu
- Dinlenmemiş olarak uyanma
- Gün içinde aşırı uykululuk hali
- Dikkat ve konsantrasyon güçlükleri
- Unutkanlık ve sinirlilik
Tipik olarak, hastalar ve yakınları, yüksek sesle horlama sesinin ardından 15-30 saniye süresince sessizlik yaşandığını gözlemleyebilir. Bu sessizlik, nefes açlığı ile uyanma ya da şiddetli horlamanın tekrar başlaması ile son bulur.
Bu Kişiler Risk Altında!
Uyku apnesi, belirli risk faktörlerine sahip bireylerde daha yaygın olarak görülür. Bu risk grupları şunları içerir:
- Erkek cinsiyet
- Postmenapozal kadınlar
- Aşırı kilolu bireyler
- Kalın boyun veya dar hava yollarına sahip olanlar
- Sakinleştirici, uyku yapıcı ilaçlar, alkol ve sigara kullananlar
- Yapısal beyin hasarı bulunan kişiler (santral apne için)
Tanısı Nasıl Konur?
Uyku apnesinin tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene ve polisomnografi adı verilen uyku testi sonuçlarına dayanarak konulur. Ayrıca, hava yolu açıklığının değerlendirilmesi için KBB (Kulak Burun Boğaz) muayenesi yapılması da gerekebilir.
Tedavisi Mümkün
Uyku apnesi, polisomnografi sonuçlarına göre hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır ve tedavi planı buna göre oluşturulur. Hafif uyku apnesi durumunda, yaşam tarzı değişiklikleri genellikle yeterli olabilir. Bu değişiklikler şunları içerir:
- Kilo kaybı
- Alkol, sigara ve apne tetikleyici ilaçların bırakılması
- Sırtüstü uyumaktan kaçınma (pozisyonel uyku apnesi için)
Orta ve şiddetli uyku apnesi vakalarında ise, uyku sırasında CPAP (devamlı pozitif havayolu basıncı) cihazları kullanılmaktadır. CPAP tedavisine aday hastalar, ikinci gece yatışı yapılarak cihaza uyumları gözlemlenir. Uygun cihaz ve maske seçimi yapılır ve gerekli basınç aralıkları belirlenir. Ayrıca, havayolu daralmasına yol açan yapısal sorunlar, KBB uzmanları tarafından cerrahi olarak düzeltilmektedir.
Ciddi Tablolara Sebebiyet Verebilir
Uyku apnesinin uygun bir şekilde tedavi edilmemesi durumunda, kontrol edilemeyen hipertansiyon ve birçok kalp-damar hastalığı riski artar. Bu durum, kalp ritim bozuklukları, koroner arter hastalığı, kalp krizi, kalp yetmezliği, inme ve uyku sırasında ani kalp durması gibi ciddi kardiyak sonuçlar doğurabilir. Ayrıca hormonal dengesizlikler, çeşitli cinsel işlev bozukluklarına da yol açabilir. Yetersiz uyku, unutkanlık, dikkat ve konsantrasyon güçlükleri ile sonuçlanabilir ve bu durum iş veya trafik kazalarına sebebiyet verebilir. Sinirlilik ve depresyon eğilimi artar. Çocuklarda ise, gündüz uyuklama, okul başarısında düşüş ve gelişim geriliği gibi sorunlar görülebilir.
Tedavisi İçin Geç Kalmayın
Uyku apnesi, ciddi bir sağlık sorunu olmasına rağmen, tanı ve tedavisinde sıklıkla gecikmeler yaşanır. Bu gecikmeler, bireylerin yaşam kalitesinde belirgin düşüşlere, ciddi özürlülüklere ve hatta ölüme yol açabilir. Bu nedenle, yukarıda bahsedilen belirtileri taşıyan kişilerin, zaman kaybetmeden bir uyku merkezine başvurmaları son derece önemlidir.
