Genetiğiyle Oynanmış Keçiler: Süper Babalar ve Tarımın Geleceği
Bilim insanları, genetiğiyle değiştirilmiş hayvanların, özellikle “süper babalar” veya “taşıyıcı” babalar olarak adlandırılan yeni nesil hayvanların, tarım ve gıda üretimi üzerinde büyük bir etki yaratabileceğini savunuyor. Yapılan araştırmalar, domuzlar, keçiler, sığırlar ve fareler gibi farklı hayvan türlerinin, donör hayvanların genetik yapısını taşıyan spermler üretebildiğini göstermektedir.
Bu süreçte, araştırmacılar yüksek teknolojili bir genetik mühendislik aracı kullanarak, hayvanların embriyosundaki üreme genini devre dışı bırakmışlardır. Sonuç olarak, bu hayvanlar kısır doğmuş, ancak donör hayvanlardan alınan sperm üreten hücrelerin implantasyonu ile sperm üretmeye başlamışlardır. Amerikalı ve İngiliz ortak araştırma ekibi, bu teknikle taşıyıcı babaların, ödüllü boğalar gibi değerli genetik materyale sahip hayvanların özelliklerini yavrularına aktarabileceğini ifade etmiştir.
Ekip, bu gelişmelerin, besi hayvanlarının genetik niteliklerini iyileştirerek gıda üretiminde önemli artışlar sağlayabileceğini vurgulamaktadır. Washington State Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’nden Prof. Jon Oatley, “Bu çalışmanın, dünya genelinde gıda güvensizliği sorununa çözüm sunabileceğini düşünüyoruz. Genetik açıdan bu hayvanları daha az su, daha az yem ve daha az antibiyotikle yetiştirmek mümkün hale gelebilir,” şeklinde açıklamalarda bulunmuştur.
Robert Hubner, “Süper baba” boğaların, daha sağlıklı ve daha fazla et üreten sığırların üretiminde kullanılabileceğini belirtmiştir.
DENEYLER NE GÖSTERDİ?
İlk aşamada, taşıyıcı babaların aktif donör spermi taşıdıkları doğrulanmıştır. Fareler, donörün genetik özelliklerini taşıyan sağlıklı yavrular doğurabilmiştir. Daha büyük hayvanlar üzerinde henüz deneme yapılmamış olsa da, Edinburgh Üniversitesi Roslin Enstitüsü’nden Prof. Bruce Whitelaw, bu çalışmanın, kullanılan yöntemin işe yaradığına dair güçlü kanıtlar sunduğunu dile getirmiştir. Whitelaw, “Deney, teknolojinin gerçek olduğunu kanıtlıyor. Şimdi bunu, büyüyen dünya nüfusunu beslemek için en iyi nasıl kullanabileceğimizi bulmalıyız,” demiştir.
Araştırmacılar, bu teknolojinin aynı zamanda soyu tükenme tehlikesi altında olan türler için de yararlı olabileceğini öne sürmektedir. Örneğin, soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bir gergedanın dondurulmuş sperminin, türün yeniden canlandırılmasında kullanılması mümkün olabilir. Ancak, bu bilimin ne kadar hızlı bir şekilde uygulanacağı, karar vericilerin tutumuna bağlı olarak şekillenecektir.
Şu anda, genetiği değiştirilmiş besi hayvanlarının insanlar tarafından tüketilmesine yönelik güvenlik, etik ve hayvan hakları konularında henüz onay verilmiş değildir.
GENETİK KURGULAMA NEDİR?
Genetik kurgulama, embriyo düzeyinde genetik kodların silinmesi veya değiştirilmesi işlemidir. Mevcut teknolojiler arasında en çok bilinenlerinden biri CRISPR’dır. CRISPR, DNA’yı değiştirmek için kullanılan biyolojik bir sistemdir ve 2012 yılında keşfedilmiştir. Bu sistem, belirli bir genin yerini tespit ederek, DNA’dan çıkarmak için “moleküler makaslar” kullanmaktadır. Laboratuvar ortamında etkili olan bu yöntem henüz mükemmel bir düzeye ulaşmamıştır ve istenmeyen kurgulamalar yaparak DNA’nın önemli kısımlarını da kesebilmektedir.
ETİK SORUNLAR NELER?
Nuffield Biyoetik Konseyi, besi hayvanlarında genetik kurgulama tekniklerinin etik sorunlarını incelemektedir. Genetik kurgulama teknolojisinin potansiyel uygulamaları arasında boynuzsuz sığırlar ve hastalıklara karşı dirençli domuzlar ve tavuklar bulunmaktadır. Konseyin direktörü Hugh Whittall, genetik kurgulamanın, dünya genelindeki toplulukların sağlıklı ve besleyici gıdaya erişim sorununa bir çözüm sunabileceğini ifade etmektedir. Whittall, “Genetik kurgulamanın, araştırma ortamının dışında ne ölçüde uygulanabileceği, toplumsal değerlerle ne kadar örtüşeceğine bağlıdır ve bu henüz birçok durumda net bir şekilde tanımlanmamıştır,” diye eklemiştir.
