Çocukta Para Bilinci Gelişimi
Çocukların para bilinci, aile içindeki alma-verme dengesine dayanarak gelişmeye başlar. Bu süreçte, çocuğun anne sevgisini ne kadar ve nasıl aldığı, aynı zamanda beslenmesindeki doyumun ne kadar olduğu, paraya olan bakış açısını ve para kullanma alışkanlıklarını doğrudan etkiler.
Günlük yaşamda bazı insanlar, örneğin hesabı ödemek konusunda istekli olmayabilirken, bazıları ise aşırı cömert davranışlar sergileyebilir. Bu tür davranışlar, dışarıdan garip görünen ve para kullanmaya başlamadan önce pek de belirgin olmayacak bir bilinç seviyesinin göstergesi olabilir.
Ebeveynler veya bakım verenler, çocuklarının ihtiyaçlarına zamanında ve yeterli ölçüde yanıt verebilmelidir. Sevgilerini koşulsuz bir şekilde sunmaları oldukça önemlidir.
Çocukları Gözlemlemek ve Anlamak
Aileler, çocuklarının davranışlarını gözlemleyerek gelecekteki kişilikleri hakkında öngörülerde bulunabiliyor. Örneğin, “Bu çocuk cimri olacak” ya da “çok cömert bizimki” gibi ifadeler kullanmak, başlangıçta eğlenceli görünebilir; ancak dikkatli olunmalıdır!
Çünkü bu tür ifadeler, çocuğun para kullanma alışkanlıkları hakkında ipuçları vermeye başlayabilir. Ancak, her tanımlanan durumun kesinlikle böyle olacağı söylenemez.
Hepimiz bireyselleşirken, kişiliğimizde kırılma ve değişim noktaları yaşarız. Önemli olan, ebeveynlerin, çocukların para bilincini oluştururken onları etiketlemek yerine iyi bir gözlemci olarak yardımcı olmalarıdır.
Paranın Kontrol Edilebilir Olduğunu Öğretmek
Çocuklara alışveriş yaparken, ödeme araçlarını sizin kontrolünüzde kullanmaları öğretilmelidir. Para nedir? Kredi kartı nedir? Şifreler neden vardır? Para üstü ne zaman alınır? Bahşiş nedir? Bu gibi kavramlar, çocuğunuza para bilincini erken yaşta kazandırmak için öğretilebilir.
Paranın Uygulamalı Olarak Gösterilmesi
5 yaşından 10 yaşına kadar, parasal işlemlerde çocuğun yanında olarak para araçlarının nasıl kullanılacağı gösterilmelidir. Gerçek bir alışveriş ortamında para vererek üzerini beklemesi, nakit veya kredi kartı kullanımlarını takip etmesi, kendi ihtiyaçlarını belirlemesi ve kıyas yaparak seçim yapması teşvik edilmelidir.
Harçlık Verme Stratejileri
Harçlık vermek, çocuğun özgüvenini artırırken sorumluluk duygusunu da pekiştirir. Ebeveynler, harçlığı bir ceza veya ödül aracı olarak kullanmaktan kaçınmalıdır. Çocuğun yaşına uygun olarak harçlık miktarını her yıl artırmak, alışverişte kendi parasını kullanmaya teşvik etmek ve harcamalarını planlamasını öğretmek önemlidir.
Çocuğa ergenlik dönemine geçiş sürecinde okul harçlığı veya haftalık harçlık verilirken aile bütçesi göz önünde bulundurulmalıdır. Bu, haftalık, aylık ve yıllık kişisel bütçe planlaması yapmasını destekler. Harçlık alan çocuklar, verilmeyenlere göre malların çeşitliliği ve fiyatları hakkında daha fazla bilgi edinirler.
Tasarruf Bilincinin Oluşumu
Yeryüzündeki sonsuz kaynak kavramı ile kendiyle çelişen sınırlı bütçe kavramı arasında büyürüz. Bazı ebeveynler, çocuklarına sınır koymakta zorlanabilirler; bu da çocukların para konusunu açmaktan uzak durmalarına neden olur.
Açılmayan konular, para bilincinin gelişimini engeller. Tasarruf etme ve sınırlandırma kavramları arasında karışıklık yaratır. Tasarruf, genellikle harçlıkla öğrenilecek bir alışkanlıktır.
Harçlığın limiti, mal ve hizmetlerin fiyatları hakkında düşünmelerine yardımcı olur. Böylece çocuk, istek ve ihtiyaçlarını ayırt etmeye başlarken önceliklerini belirleme alışkanlığı kazanır. Kendi bütçesi içinde kullanmak üzere verilen harçlık, paranın kullanımını somut hale getirir.
Çocukların Hata Yapmasına İzin Vermek
Çocuklara yaş aldıkça ek para kazanma fırsatları sağlanmalı ve uygun değerler öğretilmelidir. Gerekirse çocuğa borç vermek ve bu borcu yapılandırmak, gelecekte yardımcı olacak davranışlardandır. Böylece çocuk, harçlıklarından tasarruf ederken borç kavramı ile nasıl başa çıkması gerektiğini öğrenir.
Ayrıca, kendi paralarını kullanarak satın aldıkları ürünlerle değerlendirme yapma kabiliyetlerini geliştirirler. Küçük hatalar yapmalarına izin vermek, ileride daha büyük hatalar yapmalarını engelleyecektir.
Ebeveynlerin Rolü
Para, kişinin onu olumlu yönde kullanması halinde doğru bir şekilde benimsenmiş olur. Ancak çocuklar merak eden varlıklar oldukları için sürekli deneyimlemek isteyebilirler. Bu süreçte ebeveynlerin destekleyici tutumu büyük önem taşır.
İlk adımlarında çocuğa nasıl destek olduğumuzu gözlemlemek önemlidir. Müdahale etmeden kendi yollarını bulmalarına izin vermek, gelecekteki karar verme süreçlerini etkileyecektir. Bu süreç, çocukların riskleri görme ve karşılama yeteneklerini geliştirecektir.
Tüm bu davranışlar, nihayetinde parayla ilişkilerinde önemli bir rol oynayacaktır.
